Yumurta ve sperm dondurmada evlilik şartı yok

Sağlık Bakanlığı geçen yıl eylül ayında üreme hücresi ve gonad (üreme organı) dokularının saklanabilmesine olanak tanıyan düzenlemeyi genişletmiş, daha önce sadece kemoterapi görecek kadınlara tanınan bu hakkı düşük yumurtalık rezervi bulunanlara da tanımış ve 5 yıllık saklama süresini kaldırmıştı. Uygulamada birliğin sağlanması amacıyla bu düzenleme çerçevesinde yürütülecek işlemlere açıklık getirmek amacıyla Müsteşar Yardımcısı İrfan Şencan tarafından genelge yayınlandı.

Genelgeye göre, Bakanlığın belirlediği tıbbi zorunluluk kriterlerini taşıyıp üreme hücresi ve gonad dokusunu donduracaklarda evlilik şartı aranmayacak. Yumurta rezervi düşük olup çocuğu bulunmayan veya ailesinde erken menopoz görülen kadınların ise 3 uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporunu Sağlık Bakanlığı eğitim ve araştırma ya da üniversite hastanesinden almaları gerekecek. Genelgede, saklanan üreme hücresi, gonad dokusu veya embriyonun başka bir merkeze tranferi için yapılacak mühürleme işlemine de açıklık getirildi. Buna göre her merkez kendi amblem ve isminin bulunduğu mührü kullanarak transfer işlemini yerine getirecek.

Sperm ve yumurtalık dondurulabilmesi için kriterler Sağlık Bakanlığının geçen yıl çıkardığı yönetmeliğe göre, erkeklerde cerrahi yöntemlerle sperm elde edilmesi, kemoterapi ve radyoterapi gibi gonad hücrelerine zarar veren tedavi, testislerin alınması ve benzeri üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak ameliyat ve çok az sayıda sperm olması, kadınlarda ise kemoterapi ve radyoterapi gibi gonad hücrelerine zarar veren tedavi, yumurtalıkların alınması gibi üreme fonksiyonlarının kaybedilmesine yol açacak ameliyat, düşük yumurtalık rezervi olup henüz doğurmamış veya ailesinde erken menopoz bulunduğunun üç uzman tabipten oluşan sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmesi durumunda üreme hücreleri ve gonad dokuları saklanabiliyor.

Dondurulan üreme hücreleri ve gonad dokuları, kişinin yıllık protokol yenilememesi, isteği ve ölümü durumunda imha ediliyor. Çiftlerden fazla embriyo elde edilmesi durumunda dondurma işlemi eşlerden her ikisinin rızası alınarak yapılabiliyor. Saklama süresinin bir yılı aşması halinde her yıl embriyonun saklanması için çiftlerin, taleplerinin devam ettiğini belirten imzalı dilekçe vermesi gerekiyor. Eşlerin birlikte talep etmesi, eşlerden birinin ölümü veya boşanmanın hükmen sabit olması halinde ya da belirlenen süre son bulduğunda saklanan embriyolar imha ediliyor.

Numuneler, merkezlerde en fazla beş yıl süreyle saklanabiliyor, bu sürenin uzaması ise Bakanlığın iznine tabi bulunuyor. Saklanan dondurulmuş embriyo ve/veya gonad dokusu/hücresi gerekli şartların sağlanması durumunda başka bir merkeze transfer edilebiliyor.