Soluyanın IQ'su 2 puan geriledi! Fark ettirmeden mahvetmiş: Benzinden sızan tehlike
31.12.2024 - 06:43 | Son Güncellenme:
Milyonlarca kişinin zeka seviyesi kurşunla benzin yüzünden düştü. Zeka geriliğinden böbrek rahatsızlıklarına kadar birçok sorunu beraberinde getiren kurşunu adeta gökyüzünde soluyor, neredeyse bardağımızla içiyoruz. Alınan tüm önlemlere rağmen bir nesil bu madde yüzünden hastalıklarla boğuşuyor. Peki ama nasıl? İşte detaylar.
Derleyen: Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Uzmanlar tarafından yürütülen yeni bir araştırmaya göre bugün hayatta olan ABD'li yetişkinlerin yaklaşık yarısı çocukken ciddi ölçüde kurşuna maruz kaldı. Araştırmaya göre, kurşun kirliliği Amerikalıların IQ derecelerinde ortalama iki puandan fazla düşüşe neden oldu. Kurşun, ilk olarak 1923 yılında arabaların daha verimli çalışmasını sağlamak için benzine eklendi ancak 1973'ten itibaren Amerika Birleşik Devletleri'nde aşamalı olarak kullanımdan kaldırıldı, 1996'da tamamen yasaklandı. Çalışmada, kurşunlu benzinin yanmasının zirve yaptığı 1960'lı ve 1970'li yıllarda büyüyen Amerikalıların, kurşuna en fazla maruz kalan grup olduğu ve IQ derecelerinde düşüş yaşadıkları bulundu.
ÜLKENİN GENEL IQ SEVİYESİ DÜŞTÜ
Duke Üniversitesi ve Florida Eyalet Üniversitesi'nin çalışanlarının 2021 yılında yayımladığı ortak araştırmasında, 170 milyondan fazla Amerikalının çocukken kurşuna maruz kaldığını, bunun da kardiyovasküler hastalık, ruhsal hastalık ve bilişsel yetenek azalması riskini artırdığı tespit edildi. Kurşunun IQ üzerindeki etkisine ilişkin mevcut araştırmalardan yararlanan araştırmacılar, Amerikalıların kurşunlu benzinden kaynaklanan kirlenme sonucu ortalama 2,6 IQ puanı kaybettiğini tespit etti.
Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımlanan hakemli çalışmada, ABD'nin kurşun içeren gazları yasakladığı 1996 yılından önce doğan insanlara odaklanıldı. Florida Eyalet Üniversitesi ve Duke Üniversitesi'nden araştırmacılar, çocukluk çağındaki kurşun maruziyetinin Amerika'ya yaklaşık 824 milyon puana yani kişi başına ortalama 2,6 IQ puanına mal olduğunu buldu. Kurşunlu benzinin 1996 yılında ABD'de tamamen yasaklanmış olması, sonrası için önemli bir adım olsa da 1996 yılından önce doğanlar için gerçek bir felaketti. Kurşunlu benzine maruz kalmanın en yaygın neden, otomobil egzozunu solumaktı.
BİLİŞSEL BOZUKLUK KURŞUNDA TETİKLENİYOR
Florida Eyalet Üniversitesi'nde sosyoloji doçenti ve üniversitenin Demografi ve Nüfus Sağlığı Merkezi'nde öğretim üyesi olan çalışmanın baş yazarı Michael McFarland, kurşun maruziyetinden etkilenen insan sayısının şaşırtıcı derecede çok olduğunu söyledi. McFarland, "Biz kurşunun genellikle çocuklar için bir sorun olduğunu düşünüyoruz, tabii ki öyle. Ancak gerçekten bilmek istediğimiz şey, maruz kalan çocuklara ne olduğu" açıklamasında bulundu. McFarland, çoğu durumda 2-3 puanlık bir IQ farkının, bir bireyin IQ dağılımının alt tarafında olmadığı sürece normal olduğunu söyledi. Ancak bilişsel bozukluğa daha yatkın olan kişilerde, birkaç puanın çok ciddi bir durum olduğunu iletti.
Michigan Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu'nda epidemiyoloji ve çevre sağlığı bilimleri doçenti olan Sung Kyun Park nüfus bazında ortalama IQ'yu küçük bir miktar bile aşağı kaydırmanın büyük sonuçları olabileceğini belirtti.
Kurşun solumanın kalp ve böbrek hastalıklarıyla da ilişkilendirildiğini ileten uzmanlar, çocukların kanlarındaki kurşun seviyelerinin son yıllarda ABD'de önemli ölçüde düştüğünü ancak kurşuna maruz kalma durumunun hâlâ devam ettiğini iletti. ABD'de günümüzde daha görünür bir şekilde kurşuna maruz kalanların siyahi vatandaşlar olduğunu ileten uzmanlar 45 yaşın altındaki çoğu siyahi yetişkinin kanlarındaki kurşun miktarının endişe verici düzeyde olduğunun altını çizdi.
2014'E DAMGA VURAN OLAY: FLINT SU KRİZİ
Genellikle düşük gelirli kişilerin yaşadığı mahallelerde kurşuna maruziyetin bitmediğini ileten araştırmacılar özellikle 2015 yılında yaşanan Michigan Flint Su Krizi'ne dikkat çekti.
Takvimler 2014 yılını gösterirken ABD'nin Michigan eyaletinin Flint kenti sakinleri bir sabah sularının ilginç bir renkte aktığını görerek uyandı. Musluktan gelen su hem kötü kokuyor hem kötü görünüyordu. Üstelik tadı çok kötüydü. Flint sakinleri ellerinde su bidonlarıyla şehrin suyunu protesto ederken yetkililer bölgedeki suyun oldukça sağlıklı olduğu konusunda diretiyordu. Ancak halk buna ikna olmadı ve uzun süren bir mücadele sonucunda evlerindeki suyun yetkililer tarafından incelenmesini sağladı. 252 haneden alınan su örneklerinde ağır miktarda kurşun maddesi tespit edildi. Bölgedeki doktorlar yalnızca bir yıl içinde Flint'te yaşayan çocukların kanlarındaki kurşun seviyelerinin çok yüksek olduğunu bazı mahallelerde durumun kontrolden çıktığını iletti. Kurşun, bir çocuğa tüm yaşam yolculuğu boyunca yapabilecek en kötü şeylerden biriydi ve Flint'te, yaklaşık 9 bin çocuğa 18 ay boyunca kurşunla kirlenmiş su verildi.
FABRİKALAR ATIKLARINI NEHİRE ATIYOR
Şehrin kalbinden akan Flint Nehri'nin kıyılarında birçok yerel fabrika yer alıyordu. Bu endüstrilerden gelen işlenmiş ve işlenmemiş atıklar için resmi olmayan bir atık boşaltma alanı olarak da Flint Nehri görülüyordu. Araba fabrikalarından et paketleme tesislerine, kereste ve kağıt fabrikalarına kadar birçok endüstrinin atığı Flint nehrine karışıyordu. Atıkların bilinciz bir şekilde bu nehire atılması yetersiz su arıtımıyla birleşince yüz binden fazla kentli içme suyunda bulunan yüksek seviyedeki kurşuna maruz kaldı. Su kaynağında kurşun olduğu kanıtlandıktan sonra, 2016 yılının Ocak ayında kentte olağanüstü hâl ilan edildi ve Flint sakinleri içme, pişirme, temizlik ve yıkanma için yalnızca şişelenmiş veya filtrelenmiş su kullanmaları konusunda bilgilendirildi. 2017 yılında ise su kalitesi kabul edilebilir seviyeye geldi ve iyileştirmeler 2020 yılına kadar devam etti.
Kurşunun hiç bitmeyen bir hikâye olduğunu ileten uzmanlar yakın zamanda yüksek miktarda kurşuna maruz kalmış çocuklar için tıbbi müdahalelerin mümkün olduğunu ancak bu yöntemlerin 1996 yılından önce doğan yetişkinler için işe yaramayacağını belirtti.
Kurşun maddesine maruziyetin Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere dünyadaki birçok toplumda hâlâ devam ettiğine dikkat çeken uzmanlar gelişmiş ülkelerde, kurşunun boyalarda, borularda bulunduğunu ve bu maddenin su, hava, toprak yoluyla vücudumuza sızdığını söyleyerek uyarıda bulundu.
