Makat darlığı (anal stenoz) nedir, nasıl tedavi edilir?

Anüs nedir?

Makat anlamında kullanılan anüs; sindirim sisteminin sonunda yer alan ve çıkartımın yapıldığı dış açıklıktır. Besin maddelerinin vücudumuz tarafından kullanılamayan bölümlerinin dışarı atılmasını sağlamaktadır. Anüsün açıklık ve kapalılığını büzgen kaslar denetler. Sinir, damar ve kaslardan oluşan bir sistem sayesinde boşatılmak üzere dışkı burada toplanır, kontrol edilir ve dışarı atılır. Bu bölgede bulunan hemoroitlerin, yumuşak damarlarla dolu memeleri gaz ve sıvıların kaçmasını önler. Ayrıca burada bulunan çok duyarlı sinirler sayesinde gaz, katı ve sıvı dışkı arasında ayrım yapılabilmektedir.

Sosyal hayatı kısıtlamaktadır

Anüs, yumuşak ve genişleyebilir bir yapıya sahiptir. Ancak bu özellikler çeşitli faktörlerin etkisiyle kısıtlayıcı bir hal alarak bozulur. Böylece dar ve elastik olmayan bir anal kanal oluşur. Bu durumda; bölgenin fonksiyonları kısıtlanır, dışkılama zor ve ağrılı bir hale gelir, dışkılama güçlüğüne bağlı kanama görülür, çoğu zaman takılma hissi oluşur, gaz ve dışkı kaçırma gibi yakınmalara yol açar. Bu şikâyetlerden ötürü bireylerin sosyal hayatlarında da kısıtlamalar gelişir.

Anüs darlığı doğuştan veya sonradan oluşabilir

Anüs darlığı, doğuştan olabileceği gibi sonradan da oluşabilmektedir. Doğuştan anüsün olmaması veya anüsün yetersiz olması şeklinde görülür. Bebeğin dışkısı ince, şerit şeklindedir ve dışkısını güçlükle yapar. Sonradan oluşan makat darlığı; anüs bölgesine gelen çeşitli travmalar veya bu bölgeye uygulanan radyoterapilere bağlı oluşmaktadır. Ancak sonradan oluşan makat darlığının en önemli nedenlerinden biri; o bölgeye yapılan cerrahi işlemlerdir. Hemoroid ameliyatı sırasında fazla miktarda doku çıkarılırsa anal darlık oluşmaktadır. Hemoroid pakeleri çıkarılırken mutlaka aralarda normal mukoza bırakılması gerekmektedir. Ancak hemoroid tedavisinde kullanılan bantligasyon, THD gibi tekniklerin sonrasında makat bölgesinde darlık oluşması söz konusu değildir.

Makat darlığı tanısı nasıl yapılır?

Makat darlığının tanısı sfinkter kas muayenesi ile konulur. Hastalar zor ve ağrılı dışkı yaptıklarından yakınırlar. Dışkılama sırası ve sonrasında kanama olduğunu, dışkılama esnasında tam boşaltabilmek için parmaktan yardım aldıklarını, makatlarında sıklıkla akıntı ve ıslaklık hissi olduğunu dile getirirler.

Tedavi yöntemleri nelerdir, nelere dikkat edilmeli?

Muayenede makat darlığının nedeni genellikle görülür. Darlığın nedeni belirlendikten sonra tedavi planlanır. Tedavide darlığın nedeni kadar darlığın yerleştiği bölge ve darlığın ciddiyeti de önemlidir. İlaçlar ile hafif seyirli, makat derisine yakın olan darlıklar tedavi edilebilir. Cerrahi tedavi ilaçla tedaviden yarar görmeyen veya görmeyeceği tahmin edilen orta veya ileri dereceli makat darlıklarında tercih edilen yöntemdir. Alt seviyedeki makat darlıklarında ise alternatif yöntemler uygulanabilir. Bunların yanı sıra dışkının yumuşatılması gerekir. Günlük sıvı alımı artırılmalıdır. Bu aynı zamanda dışkıyı yumuşak tutmanın bir yoludur. Ayrıca lifli besinlerden zengin bir diyet uygulanmalıdır. Meyve, sebze alımına önem verilmelidir.

Proktoloji Uzmanı Op. Dr. Mert Atak