Hatalı mısın yoksa manipüle mi ediliyorsun?

Çok sık karşılaşılan bir manipülasyon şekli, suçlama davranışıyla kişinin kendisinde bulunan negatifleri karşı tarafa yüklemesidir. İlişkide birden fazla duygusal manipülasyon olabilir ve bunları fark etmek her zaman kolay değildir. Özellikle tartışmalarda kişi kendini suçlama eğilimindeyse manipülatör bu boşluğu iyi değerlendirerek bir anda durumu lehine çevirebilir. Bununla beraber manipüle eden kişi ne kadar yakınımız olursa manipülasyonu fark etmek de bir o kadar güç olabilir. Peki, suçlanma durumuyla karşılaştığımızda nasıl davranmalıyız? Gerçekten hatalı mı olduğumuzu yoksa bize suçluluk mu yüklendiğini nasıl ayırt edeceğiz? 

Önce derin bir nefes alın

Manipülatif insan, panikle açıklama yapmanız ve kendinizi suçlu hissetmeniz için birbiriyle ilişik olan olmayan birçok konuyu çapraz soru tarzıyla sorabilir. Bu sorulara net ve kısa cevaplar vermeniz gerekir. Siz ne kadar çok açıklama yaparsanız kişi de kendine o kadar çok veri toplamış olur ve konudan konu çıkararak, odaktan saparak sizi mağlup etmek adına çarpıtma yoluna gidebilir. Kendinizi alakasız konuları izah etmeye çalışırken bulabilirsiniz. Derin bir nefes almanız ve sakinliğinizi korumanız önemlidir. Suçlama karşısında vereceğiniz tepkiyi de size karşı kullanıp “Bak, demek ki suçlusun, o yüzden sinirlendin, o yüzden bu kadar detaylı anlattın” diyebilir.

Konunun dağılmasına izin vermeyin

“Şu anda tam olarak neyi çözmeye çalışıyoruz? Bu sorunun konumuzla alakası nedir?” diye sorun. Konu ne kadar odakta kalırsa konuşma da o kadar daha az sabote edilir.

Partnerinizin davranışlarını gözlemleyin

Kötü bir iş günü geçirdiniz, biraz yalnız kalmak istediniz ve dışarıya çıktınız. Partneriniz siz çıkarken bir şey demedi. Aradan günler geçti, konusu hiç açılmadı. Sonra siz partnerinizin bir davranışından rahatsız olup konuşmaya çalıştınız. Konunun ne olduğundan bağımsız olarak manipülatif partner size davranışıyla ilgili açıklama yapmak ya da dikkat etmek yerine “Geçen gün sen de dışarıya çıktın, demek ki beni aldatıyorsun” diyerek konuyu alakasız bir noktaya getirebilir. Kendinizi bir anda dışarıya çıktığınızda nereye gittiğinizi, ne yaptığınızı ispatlamaya çalışırken bulabilirsiniz. Böyle bir durumu “Partnerim beni kıskandı” ya da “Beni yanlış anladı galiba” diye kendi içinizde normalleştirmeye çalışmamanız önemlidir. Çünkü eylem gerçekleşirken ya da sonrasında bir şey dememiş olmasına rağmen siz onun “bir” davranışıyla ilgili konuşmaya başladığınızda yansıtma yapmıştır. Üstelik bunu o kadar kendini haklı görerek yapar ki siz kendinizden şüphe edebilirsiniz. Böylece manipülatif kişi kafasındaki kavgayı kazanmış olur. Bu sadece bir örnektir. Manipülasyonu iletişim dili haline getirmiş olan kişi, duygusal ve psikolojik olarak birçok strateji ve teknik geliştirerek karşısındakini yetersiz, değersiz, hatta suçlu hissettirir. Bunu yaparken de kendisi mağdur rolünü oynar.

Bu tarz durumlarda durun ve partnerinize bir bakın. Sizi suçladığı konu her neyse belki de onu kendisi yapıyor olabilir. Çünkü çoğunlukla kişi kendisindeki durumu karşı tarafa yansıtır. Kendisi anlamak istemiyorsa sizi anlayışsızlıkla suçlayabilir, kendisi sorumluluk alamıyorsa sizi ilişkiniz için çabalamamakla itham edebilir ya da sizi değersiz hissettiren biri tepki verdiğinizde “Ne güzel geçiniyorduk, ama sen sorun çıkardın” diyerek sizi manipüle edebilir. Burada dikkat etmeniz gereken nokta, karşı tarafın davranışları ve sözleri arasındaki tutarlılığı gözlemlemek olmalıdır.

Manipülasyona uğrayan kişinin, duygusal ve psikolojik olarak sınırları suistimal edilmiş olur. Profesyonel destek alması önemlidir. Bununla beraber manipülasyona karşı sınırlarımızı gözden geçirmek, verdiğimiz değer ve sevgi karşısında bize sunulanı fark etmek, akıl ve kalp arasında denge kurarak ilişkiyi gözden geçirmek daha sağlıklıdır. Unutulmamalıdır ki sınırlarımızı belirlemedikçe karşı tarafın yönettiği senaryoyu oynamak durumunda kalabiliriz. Farkındalığımız, en önemli koruyucu dayanağımızdır.

Yaşamınız boyunca yolunuzun bencil ve manipülatif kişilerle kesişmemesi dileğiyle...

Sevgi Keleş

Kişisel Gelişim Dersleri Eğitmeni - Yazar