İdrar Kaçırma Nedenleri ve Tedavisi

İdrar kaçırma nedir?

İdrar kaçırma, objektif olarak gösterilebilen istemsiz idrarkaçırma olarak tanımlanır. 65 yaşındaki kadınların % 15 ile 30'unu, evdehemşirelik bakımı alanların ise % 50'sini etkiler. İdrar kaçırma kadınlarınsosyal, klinik ve psikolojik iyilik hali üzerine anlamlı bir etkiye sahiptir.Farklı idrar kaçırma tipleri var olup bunlar; gerçek stres tipi idrar kaçırma,yetişememe, taşma tipi idrar kaçırma, karmaşık tip idrar kaçırma ve idraryollarının anatomik bozukluklarından kaynaklanan idrar kaçırmadır.

İdrar kaçırmaya nedenolan durumlar nelerdir?

Yaşlılık, menopoz, doğum, sigara içimi, jinekolojik cerrahi,nörolojik, sindirim sistemi hastalıkları, akciğer hastalıkları, mesleki veçevresel faktörler ve ilaçları içeren çok sayıda faktör idrar kaçırmaya katkıdabulunur. İdrar yolları enfeksiyonları, mesane yabancı cisimleri ve tümörleri dekaçırmaya neden olabilmektedir ve ekarte edilmelidir, ilaçlar idrar kaçırmayaneden olabileceği gibi şiddetlendirebilir de, eğer mümkünse kesilmelidir.

İdrar nasıl kontrol edilir?

Kadınlarda idrar kaçırmanın gerçek oluşumunu anlayabilmekiçin kadın alt idrar yolları belirtilerinin anatomi ve fizyolojisini anlamakgereklidir. Detrusör kası mesane kaslarını meydana getiren düz kasların incebir ağıdır. İdrar borusu, destekli bir yapıdır ve kasılmalar sırasında yukarıdoğru yer değiştirmektedir. Östrojen idrar borusunun damar yapısının düzenlisağlanmasında önemli bir rol oynamakta ve idrar borusunda kısalmayı veküçülmeyi önlemektedir. Bazı sinir lifleri mesane boynu ve idrar borusununkasılmasını sağlamaktadır. Bazı lifler ise idrar borusunun gevşemesine nedenolmaktadır.

İDRAR KAÇIRMA TİPLERİVE TEDAVİSİ

Gerçek Stres Tipindeİdrar Kaçırma

Gerçek stres tipinde idrar kaçırmada aktivite ve ıkınmasonrası ani olarak az miktarda idrar kaçağı olur. İdrar kaçırmanın en yaygıntipidir.

Nedenleri

İstirahatta idrar borusu içindeki basınç normal olarak karıniçi basınçtan daha yüksektir, böylece idrar tutma sağlanmaktadır. Mesane veidrar borusu bileşkesi iyi desteklendiği sürece, idrar kesesi içindeki basınçtaartışa neden olan herhangi bir karın içi basınç artışı, idrar borusunun içkasına da geçmiş olacağından idrar tutma sağlanacaktır.

Destek kaybı olduğunda, idrar borusunun iç kası organlarıkoruyan diyaframın altına inecektir, idrar borusunun iç kası basıncı karın içibasınçta artışlarla kolaylıkla aşılacak ve gerçek stres tipinde idrar kaçırmayayol açacaktır. İdrar borusunda destek kaybı olmadan gerçek stres tipinde idrarkaçırmaya yol açan bir başka mekanizma intrinsik üretral yetmezlik denen birdurumdur, intrinsik üretral yetmezlik, pelvik taban gevşekliğine veya sinirhasarlarına yol açan pelvik veya mesane boynu cerrahisi ve vajinal doğumu takipeden kötü iyileşme ile ilişkilidir.

Değerlendirme

İdrar kaçırmanın doğasını belirlemek için detaylı bir öyküelde edilmelidir, işeme ve kaçırma günlüğü edinilmelidir. Detaylı bir fizikmuayenede organ sarkması ve vajinal dokunun sağlığına dikkat edilmelidir.Gösterilebilir idrar kaçağı istemli ıkınma ve öksürme ile çoğu kez izlenir.

Q-tip test: Pamuklu çubuk idrar borusuna yerleştirilir.Hastanın ıkınması söylenir. Eğer yataya göre açı değişikliği 30 dereceden fazlaise idrar borusunnu desteğinin kötü olduğu anlaşılır.

Ürodinamik sistometri: İşeme sonrası hacim, mesane kapasitesi,detrusör kasılmaları, kaçak miktarı ve ölçülenlerin eşik değerlerini belirleyençok kanallı testtir. İdrar kaçırmanın gerçek doğası hakkında daha fazla bilgivermektedir.

Tedavi

Pelvik taban egzersizleri (Kegel), pelvik taban kaslarınıngüçlenmesine yardım eder ve desteği iyileştirir.

Östrojen tedavisinin idrar borusundaki damarlanmayıiyileştirdiğine ve idrar borusunun yaşlılığa bağlı yıpranmayı önlediğineinanılmaktaydı. Son çalışmalar bunun yanlış olduğunu gösterdi ve artıkönerilmemektedir.

İdrar borusunun etrafına kollajen enjeksiyonu desteksağlayabilmektedir.

Cerrahinin amacı idrar borusuyla idrar kesesi arasındakiaçıyı normal anatomik pozisyonuna getirmektir ve tek kesin yöntemdir. Vajinalyolla veya karından çok sayıda işlem tanımlanmıştır. Vajinal yoldan yapılanaskı operasyonları (TVT, TOT, mini sling) veya kapalı ameliyat (laparoskopi)yöntemiyle yapılan birçok ameliyat çeşidi vardır.

Yetişememe Tipindeİdrar Kaçırma

Yetişememe tipinde idrar kaçırma istemsiz mesane kasıkasılmalarıyla ilişkili idrar kaçırmadır. Sıklıkla güçlü bir idrar yapmaisteğini takiben kaçırma ile birliktelik gösterir. Geceleri idrar kaçırma birdiğer yaygın birlikteliktir. Yetişememe tipinde idrar kaçırma kadınlardaerkeklere göre iki kat daha yaygındır. Her ne kadar yaşla ilişkili olmasa dauyku bozuklukları, diyabet ve kronik öksürük gibi yaşla ilişkili durumlarabağlı artış gösterebilmektedir.

Nedenleri

Yetişememe tipinde idrar kaçırma mesane kasındahiperrefleksi veya dayanaksızlığı sonucudur. Mesane kası kasılmalarıkendliğinden veya ıkınma, egzersiz veya akan su sesini duyma ile uyarılabilir.Yetişememe tipinde idrar kaçırma sıklıkla altta yatan sistit, nörolojikhastalık veya hasar, tümör veya çıkım darlığı gibi tanı konulması gerekenlezyon ya da durumlarla ilişkilidir. Gerçek stres tipinde idrar kaçırmanınaksine ıkınmayı takiben idrar kaçırma çoğu kez birkaç dakika geciktirilebilir.

Değerlendirme

Öykü çoğu kez yetişememe tipinde idrar kaçırmayı diğertiplerden ayırt eder. Fizik muayene genellikle başka anormallikler olmadığınıortaya koyar.

Ürodinamik sistometri genellikle mesane doluşuna yanıtolarak normal işeme hacminden önce olan mesane kas kasılmalarını ortaya koyar.

Tedavi

Mesane eğitimi, yaşam stili değişikliği ilk basamaktedavidir. Zamanlı işeme ve uyarıcı faktörlerden kaçınma idrar kaçırmadilimlerini azaltacaktır.

Bazı ilaçlar mesane kas kasılmasını azaltırlar ve ilkbasamak farmakolojik ajanlardır. Bazı antidepresan ilaçlar da bu tip idrarkaçırmada kullanılabilirler.

Taşma Tipinde İdrarKaçırma

Taşma kaçırması, aşırı gerilmiş mesaneden mesane içibasıncın idrar borusu basıncını geçmesiyle idrar kaçışı olmasıdır.

Nedenleri

Taşma kaçırması, genellikle diyabet ile ilişkili alt motorsinir bozuklukları ve sinir hasarından kaynaklanan mesane problemlerinedeniyledir. Epidural ve spinal anestetikler ve bazı anestetik ilaçlar nihaitaşma tipinde idrar kaçırmalı çok dolmaya neden olurlar.

Değerlendirme

Öykü diyabet veya diğer nörolojik durum hikâyesi ileilişkili devamlı kaçağı ortaya koyar. Fizik muayene aşırı şişmiş mesaneyisaptayabilir.

Ürodinamik sistometri yüksek rezidüel hacimli artmış mesanekapasitesi ve mesane doluşunda azalmış duyumsama ile kötü kas kasılmasınıortaya koyar.

Tedavi

Tedavide kullanılan ilaçlar mesane kas kasılmasınıuyaracaktır. Aralıklı kendi kendine kateterizasyon da kullanılabilir.

Karışık Tipte İdrarKaçırma

Bazı hastalar hem gerçek tipte idrar kaçırma hem deyetişememe tipinde idrar kaçırma klinik resmini göstermektedir. Bu durumkarışık tipte idrar kaçırma olarak adlandırılmaktadır. Ürodinamik test tanıkonulmasında yardımcı olacaktır. Tedavi davranış değişiklikleri, pelvik kasegzersizleri ve antikolinerjik ilaçları içermektedir.

Anatomik Defektler

İdrar borusu veya çevresindeki problemler idrar kaçırmayaneden olabilmektedir. İdrar borusuyla vajina arasında bağlantı oluşturan fistüllervajinadan devamlı idrar kaçağıyla sonuçlanmaktadır. Fistüller vajinal cerrahi,vajinal doğum ve radyasyon tedavisi ile ilişkilidir. Tanı vajinayayerleştirilen temiz bir tamponun damardan veya mesaneden boya enjeksiyonusonrası lekelenmesi ile konulabilir. Küçük fistüller kendiliğinden kapanabilirancak çoğu kez cerrahi tamir gerekmektedir.