Hastane enfeksiyonları öldürüyor

Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi (RSHM) Başkanı Doç. Dr. Mustafa Ertek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, hastane enfeksiyonlarının, sağlık hizmetinin sunumu esnasında hastada gelişen ve hastaneye yattıktan 48-72 saat, taburcu olduktan sonra da ortalama 10 gün içerisinde ortaya çıkan enfeksiyonlar olarak tanımlandığını söyledi.

Ertek, hastane enfeksiyonlarının bakterilere, mantarlara, parazitlere ve virüslere bağlı gelişebileceğini belirterek, hastanın ateşinin çıkması, ameliyat yerinde akıntı olması, kanında normalde olmaması gereken bulguların tespit edilmesi, solunum fonksiyonlarında ve fiziki muayenede bazı değişikliklerin belirlenmesi gibi durumların hastane enfeksiyonunun göstergesi olduğunu söyledi. Bulguların mutlaka laboratuvar testleriyle teyit edilmesi gerektiğini ifade eden Ertek, hastane enfeksiyonlarını tamamen ortadan kaldırmanın mümkün olmadığını anlattı.

Ertek, hastane enfeksiyonlarının hastaneden hastaneye, ülkeden ülkeye ve hastane içindeki servisten servise göre değiştiğini ve en sık tıbbi cihaza bağlı yaşayan hastaların tedavi gördüğü yoğun bakım ünitelerinde görüldüğünü söyledi. Hayatın başlangıç ve bitiş dönemindeki hastaların da hastane enfeksiyonları açısından risk altındaki gruplar olduğunu belirten Ertek, ''Bağışıklık sistemlerinin çok zayıf olması nedeniyle 65 yaşın üzerindekilerde ve yeni doğanlarda özellikle ilk 1-2 ay içinde enfeksiyon riski çok daha fazladır'' dedi.

Ölüm oranı yüksek!

Ertek, hastane enfeksiyonunun verdiği tahribatın, diğer enfeksiyonlara göre daha fazla ve ölüm oranının da daha yüksek olduğunu bildirdi. Hastanede oluşan mikroorganizmaların diğer mikroplardan daha fazla dirençli olduğunu kaydeden Ertek, özellikle yoğun bakım ünitelerinde çoklu dirençli mikroplara bağlı bir enfeksiyon meydana geldiğinde ölüm oranının yüzde 70'leri bulabileceğini söyledi.

Ertek, ''ABD'de her yıl 90 bin insan hastane enfeksiyonlarından dolayı yaşamını yitiriyor. Türkiye'de, kesin veriler olmadığı için rakam veremiyoruz. Şartların aynı olduğunu kabul ettiğimizde ve ABD ile Türkiye'nin nüfusunu orantıladığımızda, ABD'nin, Türkiye'nin 4 katı nüfusu olduğuna göre, Türkiye'de de yılda en az 20 binin üzerinde insanın hastane enfeksiyonu nedeniyle öldüğünü kabul edebiliriz'' diye konuştu.

Mikroorganizmaların savunma sistemlerinin, kullanılan ilacın ağırlığına bağlı olarak daha dirençli hale geldiğini anlatan Ertek, ''Kullanılan antibiyotiklere bağlı olarak, vücuttaki antibiyotiğe duyarlı olan mikroorganizmalar kaybolur onun yerine dirençli olanlar yerleşmeye başlar ya da o antibiyotiğe duyarlı olan mikroorganizma bu antibiyotikle karşılaştığında direnç göstermeye başlar'' dedi.

Ertek, hastane enfeksiyonunu ortadan kaldırmak için kullanılacak ilaçların pahalı olduğunu, kimi zaman birden fazla antibiyotiğin bir arada kullanılabileceğini belirterek, ''Hastaya uygulanan tedavi dışında bir de ortaya çıkan hastane enfeksiyonunu tedavi etmek hem maliyeti artırır, tedavi sürecini uzatır ve hasta kaybına neden olur'' diye konuştu.

Tedavi maliyetini artırıyor

Hastane enfeksiyonlarına bağlı olarak, hastanede yatış süresinin uzadığını, tedavi maliyetinin arttığını kaydeden Ertek, ''Hastane enfeksiyonu tedavisi, her bir hasta için ana hastalığın tedavisi dışında yaklaşık 1500 dolar ilave yük getiriyor'' dedi. Ertek, hastane enfeksiyonlarının tek sorumlusunun hastane koşulları ve sağlık personeli olduğunun altını çizerek, hastane enfeksiyonlarından kişisel hijyen ve önlemlerle korunmanın mümkün olmadığını söyledi.

Hastanın, yara yerini ellemesinin, fazla ziyaretçi kabul etmesinin, hijyen kurallarına uymamasının da hastane enfeksiyonunun gelişmesini kolaylaştıracağı uyarısında bulunan Ertek, hastane enfeksiyonunun temas yoluyla bulaştığına da dikkati çekti. Ertek, sağlık personelinin, refakatçinin ve hastanın el temizliğinin çok önemli olduğuna ifade ederek, şunları kaydetti:''Eller, sağlık personeli tarafından her hastaya temastan önce ve sonra, eldiveni giymeden ve çıkardıktan sonra mutlaka bol su ile sabun ya da alkol bazlı dezanfektanlarla en az 30 saniye temizlenmelidir.

Hastanın kullandığı yatak çarşafları, araç gereçler temiz ve her hastaya kullanılan malzeme o hastaya özgü olmalı. Özellikle enfekte olduğu bilinen hastaların mutlaka hastanelerde izole edilmesi gerekir. O hastanın kullandığı malzemeler steril edilmeli, atıklar temizlenmeli.'' Ertek, hastanede uzun süreli yatışların da enfeksiyon riskini artırdığını kaydederek, ''Ameliyat saatinden kısa bir süre önce yatış yapılmalı ve hasta uygun olan en kısa zaman içinde taburcu edilmeli'' dedi.

Hemşire ve uzmanlara eğitim veriliyor

Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığının Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile birlikte hastane enfeksiyonlarını azaltma yönünde harekete geçtiğini belirten Ertek, 2005'ten itibaren Hastane Enfeksiyonları Bilimsel Danışma Kurulunun kurulduğunu, Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği hazırlandığını ve enfeksiyon kontrol hemşireliği eğitimi verildiğini ve şu ana kadar 247 hemşirenin sertifikalandırıldığını bildirdi. Ertek, bu alanda çalışan uzmanlara eğitim verildiğini ve yaklaşık 70 uzmanının hastane enfeksiyonları konusunda sertifikalandırıldığını söyledi.

Sayıştayın raporu

Öte yandan, Sayıştay Başkanlığınca hazırlanarak TBMM'ye gönderilen ''Hastane Enfeksiyonlarıyla Mücadele'' konulu performans denetim raporunda da Türkiye'de hastane enfeksiyonu oranının yüzde 5-15 arasında seyrettiği belirtildi. Raporda, ''Sağlık Bakanlığınca hastane enfeksiyonları ile ilgili istatistiki veriler ve hastane enfeksiyonları ile mücadele için mevcut imkanlar konusunda durum analizi yapılmamış, amaç, hedef ve stratejiler belirlenmemiştir'' denildi.

Hastane enfeksiyonları, ''mücadele faaliyetlerinin planlanması ve organizasyon yapısının yeterliliği'' ile ''izleme ve önleme çalışmalarının etkinliği'' ana başlıkları altında incelendi. Performans Denetimi Grubunca 5'i üniversitelere, 14'ü Sağlık Bakanlığına bağlı toplam 19 hastanede yerinde denetim gerçekleştirildi. 119 kamu hastanesinde de anket çalışması yapıldı. Ayrıca, farklı branşlardan çok sayıda uzman ve akademisyenle görüşüldü.