Mitolojideki aşk hastalığı: Kırık Kalp Sendromu
14.07.2021 - 14:40 | Son Güncellenme:
Bilimsel adı 'Takatsubo kardiyomiyopatisi' olan Kırık Kalp Sendromu, sıklıkla duygusal stres ile tetiklenen geçici kalp yetmezliği durumudur. Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Barış Durukan, Kırık Kalp Sendromu hakkında bilgi verdi.
Kırık kalp sendromu tipik olarak kalbin uç kısmında balonlaşma ile seyreder. Hastalar çarpıntı, nefes darlığı ve vücutta şişlik ile başvurur. Çabuk yorulma ve efor kapasitesinde azalma diğer eşlik eden bulgulardır.
Genellikle duygusal sıkıntılardan, doğal afetlerden ve sevilen birinin ölümünü takiben gelişir. Bu sebeple 'Kırık Kalp Sendromu' denilmektedir. 60'lı yaşlarda, menopoz sonrası kadınlarda daha sık görülür. Duygusal sıkıntının ortadan kalkması ile tamamen düzelir.
Takotsubo kardiyomiyopatisi, (TCM) sol ventrikül apikal akinezisi içeren geçici kalp sendromudur. Akut koroner sendromu taklit eder. Adı Japonca bir kelime olan 'takotsubo'dan türetilmiştir; Japon balıkçılar tarafından ahtapot yakalamak için kullanın bir cihazdır.
Cihazın yuvarlak bir alt kısmı ve dar bir boynu vardır ve hastalıkta gelişen apikal sol ventrikül balonlaşmasına benzer. TCM genellikle 65-70 yaş arası kadınlarda, postmenopozal dönemde görülür. Buna karşılık, Asya'da yapılan çalışmalarda erkeklerde görülme sıklığı daha yüksek olup, yüzde 13 ila yüzde 35 arasında değişmektedir.
Hastalık geri dönüşümlüdür. Geçici sistolik ve diyastolik sol ventrikül fonksiyon bozukluğu ve geri dönüşümlü duvar hareketi anormallikleri ile seyreder. Sıklıkla duygusal sıkıntılardan, doğal afetlerden ve sevilen birinin ölümünü takiben gelişir. Beyin-kalp ekseni patofizyolojisinde tanımlanmıştır ve katekolamin fazlalığı vardır.
Hastalık mitolojide de var!
Ebedi aşkın ve gladyatörlerin antik kenti olarak bilinen, Stratonikeia, Eskihisar Köyü sınırında, Yatağan, Muğla’da yer alır. Karya'nın en önemli şehir devletlerinden biri olan Stratonikeia, geç Tunç Çağı'ndan günümüze kadar iskan edilmiştir.
Bizanslı Stephenus yazıtları bize şunları söyler; 'umutsuz bir aşk ve hayal kırıklığının büyüleyici hikayesi.' Karia Kralı 1'nci Seleukos Nikator'un oğlu Antiochus I Soter babasının güzel eşi Stratonikeia’ya aşık oldu. Ancak bu yasak aşk yüzünden çok acı çekti ve Antiochus hastalandı. Kral ne olduğunu öğrenmek için ülkenin dört bir yanından doktorlar davet etti. Ne yazık ki acımasız hastalığın neden olduğunu anlamaya yönelik tüm girişimler başarısız oldu.
Gün geçtikçe Antiochus'un durumu kötüleştikçe, Kral oğlunun durumu için ıstırap çekiyordu ve Ceos'dan (Kos) Erasistratus adlı ünlü doktoru çağırdı. Erasistratus yazılı literatürde kalp, kan pompası kadar kalp kapakçıkları, kalp ritmi ve kalbi besleyen damarları ilk tanımlayan kişi olduğu için, adı geçen ilk kardiyolog olarak bilinir. Erasistratus Antiochus'u günlerce gözlemledi. Stratonikeia, Antiochus'un odasını ziyaret ettiğinde, Antiochus'un durumunın kötüleştiğini ve nabzının arttığını, nefes darlığı, göğüs ağrısı ve yüz kızarıklığı olduğunu tespit etti.
Erasistratus, Antiochus'un durumunu umutsuz aşk olarak teşhis etti ve Kral'a tedavi için tek bir çare olduğunu söyledi ve onu ciddi bir çıkmazdan kurtardı. Kral karısından vazgeçmek zorundaydı ve oğlunun Stratonikeia ile evlenmesine izin verdi. Sonunda Nicator tahttan ayrıldı ve Antiochus, Stratonikeia ile evlendi. Tamamen iyileşti, ona adanmış bir şehir inşa etti. Ömrünün sonuna kadar Stratonikeia'da yaşamış ve altmış yaşlarında vefat etmiştir.
Antiochus'un semptomları Stratonikeia'nın karşılıksız aşkına eşlik eden özlem ile ilişkili katekolamin deşarjı sebebiyleydi. Semptomların başka olası açıklamaları da vardır; anksiyete ve ilgili psikiyatrik bozukluklar gibi. Ancak, açıklanan semptomların ve öykü bizce duygusal sıkıntıdan kaynaklanan TCM olarak değerlendirilmiştir. Prensin yaşadığı semptomlar aşık olması ile başladı, hayal kırıklığına uğradı ve duygusal olarak sıkıntı çekti.
Semptomlar özellikle taşikardi ve dispne kalp yetmezliği ile uyumluydu, ayrıca efor kapasitesi azalmıştı. Tanıyı psikiyatrik bozukluklardan ayırabilecek noktalar, duygusal stresin nedeni olan Stratonikeia'yı gördüğünde semptomların ağırlaşmasıdır. Bu Bizanthion tarafından çok net ifade edilmiştir. Geçerliliğini doğrulamamıza yardımcı olan başka bir ipucu da Stratonikeia ile birleştiğinde, duygusal stresin kaybolması ve semptomların çözülmesiydi.
Bu bulgulara dayanarak, 'Antiochus I Soter'in 'kırık kalp sendromu' yaşadığını sonuca varıyoruz. Bildiğimiz kadarıyla, bu tarihi vakanın teşhisi, olası bir TCM olarak sunulmalıdır. Antiochus çok şanslıydı; kayıtsız şartsız tarihte tanımlanan ilk kardiyolog olan Erasistratus tarafından teşhis ve tedavi edilmişti.
