Kovid-19’da gripten farklı olarak ishal, mide bulantısı, kusma, koku ve tat kaybı, konsantrasyon bozukluğu ve bilinç bulanıklığı da görülebiliyor. Bu belirtiler görüldüğünde bir sağlık kuruluşuna başvurup test yaptırarak gribe mi Kovid-19’a mı yakalanıldığının belirlenmesi önemli.
Göğüs ağrısı, nefes darlığı, baş dönmesi ve şiddetli baş ağrısı gibi ağır şikayetler varsa vakit kaybetmeden bir hastanenin acil servisine başvurulmalı.
3-Çift maske mi daha iyi korur yoksa tek maske takmak yeterli mi?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Tek maske ve mesafe Kovid-19’dan korunmak için yeterli, çift maskenin ancak kalabalık veya hastane ortamlarına gidildiğinde takılmasını öneriyoruz.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Mollaoğlu: Çift maskenin kullanımı zordur. Maskeler kayacağı için sürekli düzeltme ihtiyacı duyulur. Eller sürekli maskelerle temas eder. Maskenin kayması gözlere de değmesine neden olur. Bu nedenle daha risklidir. Kaliteli ve tek maske kullanılması yeterlidir.
4-Yasakların etkisi kaç gün sonra görülmeye başlar?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Restoranların, kafelerin, kahvehanelerin ve okulların kapatılması salgının hızını azaltabilir belki ama sokağa çıkma kısıtlamalarının bir etkisi olacağını sanmıyorum. Günün kalabalık olan saatleri olan gündüz saatleri insanlar rahatça dolaşabiliyor, o nedenle salgının hızını keseceği kanaatinde değilim.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Mollaoğlu: En son yapılan kısıtlamaların etkisi 10-15 gün içinde görülmeye başlar.
5-Yasaklara uymak salgının şiddetini nasıl etkiler?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Kovid-19 bulaşını önlemenin en önemli yolu önlemlere ve kurallara uymak. Kalabalık ortamlardan uzak durmak, aile içinde dahi maske, mesafe ve hijyenin uygulanması bulaşın ve dolayısıyla da salgının şiddetinin azalmasına önemli katkı sağlar.
6-Her öksürüğü kesmek için ilaca başvurmak doğru mu?
Bu konuda kararın hekim tarafından verilmesi daha doğru olur, hastalar kendi kararlarıyla veya eş dost tavsiyesi ile ilaç almasınlar.
7-Evde karantinada olan biri varsa diğer aile üyeleri nelere dikkat etmeli?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Evde Kovid-19 pozitif biri varsa öncelikle mutlaka o kişi evin diğer üyelerinden ayrı bir odada izole olmalı. Kovid-19 testi olmasa dahi hastalık belirtilerinin görülmesi durumunda da aynı şekilde hasta kişi ayrı bir odada izole olmalı.
Ev sıklıkla havalandırılmalı ve hasta/semptomu olan kişinin odasına girilmesi gerekiyorsa maskesiz girilmemeli. Hasta kişi ile havlu, çarşaf, bardak gibi kişisel eşyalar kesinlikle paylaşılmamalı.Kapı kolları sık sık temizlenmeli, hasta kişinin çamaşırları en az 60 derecede ayrı olarak yıkanmalı.
8-Aynı evde yaşayan kişilerden birinin testinin pozitif, diğerlerinin negatif çıkmasının nedeni ne? Hastalık onlara neden bulaşmıyor?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Virüsün neden bazı insanlara bulaşmadığını veya neden belirtisiz seyrettiği konusunda bilgiler hala net değil. Ancak kimse bana bulaşmaz, bulaşmıyor gibi gereksiz özgüvene kapılmasın. Hastalığın risk grubu dışındaki kişilerde bile ne kadar ağır seyredeceği maalesef ön görülemiyor.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Mollaoğlu: Hasta kişinin aldığı virüs yükü az olabilir, maske kullanımı ev içinde de hijyen ve mesafeye dikkat edilmesi virüsün bulaşmasını engelleyebilir. Her kişinin bağışıklık sisteminin gücü farklıdır. Test sonucu negatif olan kişi hijyen kurallarını daha sıkı uygulamış olabilir.
9-Sürekli evde oturmak bağışıklığı düşürüp Kovid-19’a kolay yakalanmaya ve daha ağır geçirmeye sebep olur mu?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Hayır, böyle bir şey söyleyemeyiz. Salgın döneminde mümkün oldukça evde oturmak, kalabalık ortamlara girmemek önemli. Evde oturarak da bağışıklık sistemini güçlü tutmak mümkün.
Sağlıklı beslenmenin ve ev içinde bazı egzersizler yapmanın bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkisi var. Kalabalık olmayan ortamlarda açık havada yürüyüşler de yapılabilir.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Mollaoğlu: Sedanter yani hareketsiz yaşam bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Kilo problemi yaşayanlar Kovid-19’u daha ağır geçirebiliyor. Bu sebeple ev içinde düzenli egzersiz yapılması mümkünse kalabalık olmayan zamanlarda açık havada yürüyüş yapılması gerekiyor.
10-Dışarıdayken maskemizi güvenle çıkarabileceğimiz yerler nerelerdir?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Kalabalık olmayan ortamlarda, açık havada, parklarda, yalnız olduğunuz durumlarda maskenizi çıkarıp hava alabilirsiniz.
Ancak ellerinizle hiçbir durumda ağzınıza, burnunuza, yüzünüze ve gözünüze dokunmayın. Bu virüs insandan insana bulaşıyor. Kapalı ortamlarda ve insanlara yaklaştığınız her ortamda ise maskenizi takmalısınız.
11-Cerrahi maske mi yoksa kumaş maske mi Kovid-19’dan daha iyi korur?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Cerrahi maske kumaş maskelere göre daha koruyucu ancak bazı kişilerde alerji yapabiliyor. Bu durumda alta kumaş üstüne cerrahi maske takılabilir.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Mollaoğlu: Cerrahi maskeler 3 kattan oluştukları ve koruyuculuk anlamında yüksek standartta oldukları için Kovid-19’a karşı bez maskelerden daha iyi koruma sağlarlar.
12-Gün içinde maskenin iç bölümüne dezenfektan sıkarak kullananlar var. Bu zararlı mı?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Maskeler belirli bir süre dışında kesinlikle kullanılmamalı, temiz maske ile değiştirilmeli. Maskeye dezenfektan sıkılmamalı.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Mollaoğlu: Maskenin iç bölümüne dezenfektan sıkılması maskenin iç yapısının nemlenmesine, dokusunun bozularak koruyucu katmanlarının zarar görmesine neden olur. Maskenin koruyuculuğunu azaltacağından yapılmaması gerekir.
13-Hipokloröz asit, antiseptik ya da dezenfektanlar kadar virüsler üzerinde etkili mi?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Evet, hepsi gayet etkili. Dezenfekte için istediğiniz birini tercih edebilirsiniz.
14-Birinin öksürdüğü ya da hapşırdığı yerden bilmeden maskeli ya da maskesiz geçmek arasındaki fark nedir?
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç.Dr. Elif Hakko: Birinin öksürdüğü veya hapşırdığı yerden maskesiz geçerseniz Kovid-19’a yakalanma riskiniz, ortamda maskeli bulunan kişilerden daha yüksektir.
Ancak sadece maskeli olmak önemli değil, aynı zamanda öksüren insana mesafeli de olmak önemli.
İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Özgür Mollaoğlu: Maske takmayan kişi hava asılı olan virüs parçacıklarına direkt maruz kalır. Havada asılı olan virüs parçacıklarını maskeli olan birinin alma riski düşüktür.
Maske takmak bu yüzden koruyucudur. Maske takmak sizi hem koronavirüse hem de diğer hastalıklara karşı korur.
