Açıkta satılan böreklerde trans yağ var mı?
22.01.2020 - 10:41 | Son Güncellenme:
İstanbul'da açıkta satılan börekler üzerinde trans yağ araştırması yapıldı. Sonuca göre börekler, Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen trans yağ sınır değerinin altında çıktı. İşte o araştırmadan dikkat çeken detaylar...
Prof.Dr. Elif Dağlı, Sağlığa Evet Derneği ve Türk Kardiyoloji Derneği iş birliğiyle düzenlenen "Trans Yağ Medya Çalıştayı"nda her iki derneğin ortak yürüttüğü "Trans Yağ Farkındalık Projesi"ne değindi.
Proje kapsamında Börekçiler Derneği, Mutfak Ürünleri ve Margarin Sanayicileri Derneği (MÜMSAD), Mutfak Dostları Derneği, baklavacılar ve çeşitli kurumların trans yağ kullanımının önlenmesi için kendilerinin sağlık elçileri olduğunu aktaran Dağlı, bu derneklerle hazırladıkları farkındalık videosuyla da halka ulaşmaya çalıştıklarını belirtti.
"İçinde trans yağ olmazsa tadının bozulacağını sanıyorlar"
Dağlı, projenin uluslararası alanda da dikkati çektiğini belirterek "Yerel yiyecekler ve tatların sağlıklı, trans yağlardan arındırılmış yapılması önemseniyor. Hindistan'da ve başka çok yağ tüketen ülkelerde yemeklerinin içerisinde bu yağ olmazsa tadının bozulacağı iddiası var. Halbuki bizde Osmanlıdan gelen 600 yıllık yiyecek türlerinin içerisinde sağlıklı yağ kullanma geleneği var. Dolayısıyla bunu vurgulayarak yerel lezzetlerin sağlıklı yağlarla yapılabileceğini vurgulamış oluyor mutfak ustaları. Son derece önemli." değerlendirmesinde bulundu.
Sadece kalp sağlığının değil kanserin, alerjinin, çeşitli damar hastalıkları ile kalp problemlerinin oluşmasına neden olan trans yağların yiyeceklerden tamamen kaldırılabilmesi için üretiminin de durdurulması gerektiğini dile getiren Dağlı, "Bu konuda mevzuatın çıkması lazım. Çok az kaldı, neredeyse koşuyu tamamlamak üzereyiz. Aralık ayına kadar mevzuatın tamamlanmasını bekliyoruz. Bütün dünyaya da başarımızı duyurmak istiyoruz" diye konuştu.
Türk Kardiyoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ertuğrul Okuyan da Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, tıkayıcı koroner kalp hastalığına bağlı ölümlerin 2030 yılına kadar en önemli ölüm sebebi olacağını söyledi.
Türkiye'deki koroner kalp hastalığına bağlı ölüm oranlarının birçok Avrupa ülkesinden yüksek olduğuna dikkati çeken Okuyan, "Ani kalp krizi ve koroner arter hastalığına bağlı 1 yıllık ölüm oranı yaklaşık yüzde 32. Avrupa ülkeleri arasında ölüm oranları konusunda erkeklerde 2. kadınlarda 1. sıradayız. Kalp krizi geçirdikten sonra sağ kalan insanların hayatta kalma oranı normal popülasyona göre yaklaşık 15 kata kadar daha yüksek olabiliyor. Yani kalp krizi geçiren her 4 kadından 1'i bir yıl içinde ölüyor. Her 5 erkekten 1'i de bir yıl içerisinde ölüyor" ifadesini kullandı.
Açıkta satılan böreklerin trans yağ oranı araştırıldı
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof.Dr. Pınar Bolcal Ay ise trans yağ kullanımı konusunda kentin çeşitli ilçelerinde 2 farklı araştırma yaptıklarını aktardı.
Prof.Dr. Ay, çalışmanın ilk ayağını oluşturan ürün analizini pastanelerde ve börekçilerde açıkta satılan börekler üzerinde gerçekleştirdiklerini belirterek bunun için trans yağ kullanım riski daha yüksek olabilecek sosyoekonomik düzeyi düşük ve dezavantajlı ilçeleri seçtiklerini anlattı.
Bu kapsamda, 8 ilçenin yine sosyoekonomik açıdan dezavantajlı 3 mahallesini saptadıklarına işaret eden Ay, "Her mahalleden ilk, orta ve lise düzeyinde 3 devlet okulu seçtik. Bu devlet okullarına gittik ve en yakınlarındaki pastane ya da börekçiyi tespit ettik. Oradan ürün satın aldık ve bu ürünleri TÜBİTAK'a analiz için gönderdik. Bu ilk aşamamızdı" dedi.
İkinci aşamanın ise toplumun farklı kesimlerinin trans yağlara yönelik ne tür beslenme alışkanlıkları olduğuna yönelik yapıldığını anlatan Ay, "Bir besin içerisinde trans yağ olup olmadığını biliyorlar mı, tüketiminden kaçınıyorlar mı, etiketini okuyorlar mı bunları anlamaya çalıştık. Bu amaçla da ilk önce tıp fakültesi öğrencilerine soralım dedik. Bir de toplumun daha geniş kesimine sormak istedik. Bu sefer yüksek, orta ve düşük sosyoekonomik düzeyde 3 ilçe seçtik. Yine ilköğretim okullarına gittik. Okulda okuyan çocukların velilerine ulaşıp trans yağ tüketimiyle ilgili tutumlarını, bilgilerini, davranışlarını sorguladık" diye konuştu.
72 börek incelendi ve...
Pınar Bolcal Ay, araştırmanın analizi için topladıkları 72 börekten elde edilen bulgulara değinerek, "Tüm börekler, DSÖ tarafından önerilen trans yağ sınır değerinin altındaydı. 100 gram yağda 1 gram bulduğumuz sadece 2 örneğimiz var ki bu da sınır değerinin altında. Dezavantajlı bölgelerde de, özellikle okul yakınlarında çocukların trans yağa maruz kalmadığı görünüyor."
Araştırmanın ikinci ayağını oluşturan ebeveynlerde trans yağ farkındalığına ilişkin sonuçları da aktaran Bolcal, şunları kaydetti:
"506 öğrenci velisi araştırmaya katıldı. Genelde anneler anketlerimizi doldurdu. Trans yağ kavramını daha önce duyma durumu yüzden 80'den fazla. Trans yağın hangi besinlerde olduğunu da biliyor katılımcılar. Sağlık risklerini de büyük ölçüde bildiklerini söyleyebiliriz. Fakat bu davranışa tam olarak yansımıyor. 'Ürün üzerindeki trans yağ düzeyini okurum' diyenlerin oranı yüzde 23,4. Trans yağ düzeyi ürünü alıp almama kararımı etkiler diyenlerin oranı düşükken bu tüketimden her zaman kaçınırım diyenlerin oranı yüzde 40'larda. Trans yağ mevzuatını destekleyeceklerini, yasal olarak bir sınırlandırılma gereksinimi olduğunu, devlet tarafından sürekli bir ölçüm ve kontrol yapılması gerektiği düşüncesine katılanların oranı da yüzde 90'ın üzerinde. Günlük sınır değerini bilenlerin oranı ise yüzde 3,4'tü."
Prof.Dr. Pınar Bolcal Ay, trans yağ konusunu kadınların daha iyi bildiğine işaret ederek, yüksek sosyoekonomik ve eğitim seviyesinde olanların bu kavramı daha çok duyarak ve risklerini daha fazla bildiklerini kaydetti.
Trans yağ nedir?
Trans yağ, doğal bir yağ türü değildir. İnsan sağlığı açısından zararlı olan trans yağ, bitkisel yağa "hidrojenasyon" olarak adlandırılan bir işlemle "hidrojen" eklenmesiyle elde edilen yağdır. Hidrojen eklenen yağlar kötü kolesterolü yükselterek kalp krizi, felç, damar tıkanıklığı gibi pek çok ciddi hastalığa neden olur. Özellikle günümüzde hazır yiyeceklerin artmasıyla beraber trans yağ tüketimi de oldukça artmış durumda. Dışarıdan tükettiğiniz cips, hazır kurabiye, kek, çikolata ve hamur işlerinde trans yağ yüksek oranda bulunuyor.
