İntihar Psikolojisine Dikkat

İntihar (öz kıyım); ölüm sonucunu doğuracağını bilerek, bir canlının kendisine karşı yaptığı eylemdir. Canlının bilerek, kendini öldürmeye çalışmasıdır. Öncelikle, hemen her intihar girişiminden önce kişiler kendini öldürmeyi düşünür ve bunun için bir plan yapar. İkinci aşamada bunu eyleme dönüştürür. Buna intihar girişimi denir. Her 30 intihar girişimini 1 tanesi ölümle sonuçlanmaktadır. Ölümle sonuçlanmayan intiharlar ise kalıcı sakatlıklar ve uzun süre hastane yatışlarına neden olabilmektedir. Türkiye’de 2014 yılında ölümle sonuçlanan intihar sayısı 3065, bu grubun dörtte üçü erkeklerdir. Ancak ölümle sonuçlanmayan intihar sayısı tam olarak bilinmiyor. Ölümle sonuçlanmayanların sayısı bu rakamın 30 katından fazla olduğu düşünülüyor. İlginç bir şekilde intihardan ölümler yaşlı nüfusta oldukça fazladır. İntihar girişimlerinin kadınlarda dört kat fazla iken, intihardan ölümler erkeklerde 3 kat fazladır.

İntihar etmek aslında bir öldürme eylemidir. Bir kişinin kendini öldürebilecek olması esasen başkalarını da öldürebileceği anlamına gelebilir. İntihar saldırısında bulunanalar aynı zamanda herkesle birlikte kendinin öleceğini bilir. Hatta bazen haberlerde “Cinnet getiren baba hem kendini hem de ailesini katletti “ gibi haberler okuruz. Bu da bize birisini öldürmekle kendini öldürme arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir. Son günlerde bir ailenin dört ferdinin toplu şekilde intihar haberleri medyada yer aldı. Bu daha çok birisinin önce diğerlerini öldürüp ya da zehirleyip, intihar ettiğinin çağrıştırmaktadır.

Toplu intiharlar çok sayıda kişi birlikte ya da aynı sebeple kendilerini öldürmesidir. Tarihte nadiren buna şahit oluruz. Burada nedenler daha çok; oldukları bölgenin düşman tarafından işgal edileceği korkusundan şehir halkının intiharı ya da tarikat ayini olarak karşımıza çıkar. Amerika Birleşik Devletleri’nde “People Temple” tarikatı; 1978 yılında, tarikat başkanının isteğiyle, cennete gideceklerini düşünerek 909 kişi (276 çocuk) siyanür içerek kendilerini öldürmüşlerdir. Yakın zamanda medyamızdaki haber bununla pek ilgili gözükmüyor.

İntihar girişimlerinde kadınlar daha çok ilaç içerek intiharı seçerken, erkekler ise ateşli silahlarla intihar etmektedirler. Ekonomik sorunlar, boşanma, geçim sıkıntısı, aile içinde tartışmalar, ticarette başarısızlıklar, okul başarısızlığı, istediği kişi ile evlenememe, işten atılma gibi sorunlar intiharlarda en sık gördüğümüz nedenlerdir. İntihar edenlerin yarısı, neden intihar ettikleri ile ilgili not yazarlar ya da birilerine bilgi verirler. Sonbahar ve kış dönemlerinde intihar daha sık görülmektedir. Bunların dışında intihar etmiş kişilerde, intihardan önce psikolojik sorunlar ve psikiyatrik hastalıklara sahip olduğu biliniyor. Depresyon, şizofreni, alkol bağımlılığı, uyuşturucu madde bağımlılığı, kişilik bozuklukları, endişe bozuklukları ve kanser gibi ağır fiziksel hastalığı olanlarda intihar riski daha fazladır. İntihar konusu psikiyatrinin tedavi alanıdır Bazı topluluklarda örneğin Japonlarda toplum adına ciddi kayıplara neden olan kişiler, harakiri denilen adetleri gereği intihar edereler. Zaman zaman medyada çıkan ünlü kişilerin intiharları ile ilgili bu kişilerin felsefi nedenle intihar ettikleri yolundaki iddiaların çoğu gerçeği yansıtmamaktadır. Ayrıca neredeyse tüm dinler ve özellikle Müslümanlık intiharı yasaklamıştır.

İntihar düşüncesi olan kişilere yaklaşım şöyle özetlenebilir:

1. Toplumda intihar edecek kişi intihardan bahsetmez şeklinde bir algı vardır. Bu tamamen yanlıştır. Mutlaka ciddiye almak gerekir.

2. Birisine intiharla ilgili düşüncesini sormaktan korkulmamalı, bu; aklında olmayan bir şeyi aklına getirmek değildir.

3. Depresyonda olan bir kişiyi mutlaka psikiyatriste gitmesi yönünde cesaretlendirmek gerekir. İntiharların en sık nedeni depresyondur.

4. Yoğun alkol ve uyuşturucu madde kullananlarda intiharın daha fazla görüldüğünü unutmamak gerekir. 5. Daha önce intihar girişiminde bulunan kişiler tekrar intihardan bahsediyorsa mutlaka tedavi ettirilmelidir.

6. İntihar etmeyi düşünen kişilerle tartışmak durumu zorlaştırır. Bu durumlarda mutlaka profesyonel yardım alması sağlanmalıdır.

7. İntihar riski olan ancak o an hemen hekime götürülemeyecek kişiler mutlaka gözetim altında tutulmalıdır.

8. Vasiyet yazan, intihar notu yazan ya da ciddi vedalaşan kişilerde intihar riskinin fazla olduğu bilinmelidir.

9. İntihar edeceğini söyleyen kişilerin bu konuşmasını sır tutarak saklamayın, hemen yardım arayışına girin.

10. İntihar düşüncesi olan kişiyle sorunu konuşmak ve umut aşılamak bir tedavi merkezine ulaşana kadar yapılabilecek en uygun yaklaşımdır.

Psikiyatrist/Psikoterapist

Yrd.Doç.Dr.Rıdvan Üney

https://ridvanuney.com/