Üreticilerin dikkatine, tüketicilerin bilgisine

Kozmetik üretiminin ve tüketiminin çığ gibi büyüdüğü bir dönemden geçiyor kozmetik sektörü. Kadınlar kadar erkeklerin de hayatında büyük önem taşıyan kozmetiklere olan ilgi yatırım gücüne sahip birçok kişinin kozmetik sektörüne yönelmesini sağladığı gibi birçok öğrencinin de gelecekteki mesleki hayallerini süsler hale geldi. İlgi o kadar yüksekti ki, artık , dizi ve filmlere misafir edildi. Ya yakışıklı bir erkekti kozmetik firması sahibi, ya da güzel ve ayakları üzerinde dimdik duran bir kadındı, koskoca parfüm üretici tesislerinin yegane varisi. Peki günden güne büyüyen bu sektörle ilgili neler biliyoruz? Acaba, davulun sesi misali uzaktan mı hoş geliyor herşey ? Ayrıca insan sağlığını bu kadar yakından ilgilendiren bu sektörün sorumluluklarından haberdar mısınız?

Öncelikle, hatırlatmak isterim ki, bu ışıklı dünyanın da uzunca bir varoluş hikayesi ve ayakta kalabilme savaşı mevcut. Öyle ki, birçok fedakarlığı, emeği ve yıllar alacak tecrübelerin birikiminin toplamını gerektiriyor. Ancak Yetmiyor. İnsan sağlığının en önemli olduğunu unutmayan bilinçler gerektiriyor, hassasiyet, takip, emek, bilim ve durmadan yenilenmek, geliştirebilmek unutulan belki de gösterilmeyen kısımlar arasında yer alıyor.

Hiçbir iş kolay olmadığı gibi, insan sağlığını yakından ilgilendiren bu sektör de , kozmetik üretimine gönül vermiş kişi ve ya firmaların birçok aşamadan geçmesini ve pişmesini şart kılıyor.

Biraz teorik olmakla birlikte, temelden başlamak şarttır. Bu yüzden ' Kimdir Üretici?' tanıyalım.

5324 sayılı Kozmetik kanununa göre, üretici; bir kozmetik ürünü üreten, imal eden, ıslah eden veya ürüne adını, ticari markasını veya ayırt edici işaretini koymak suretiyle kendini üretici olarak tanıtan gerçek veya tüzel kişi; üreticinin Türkiye dışında olması halinde, üretici tarafından yetkilendirilen temsilci veya ithalatçı; ayrıca, ürünün tedarik zincirinde yer alan veya faaliyetleri ürünün güvenliğine ilişkin özelliklerini etkileyen gerçek veya tüzel kişidir.

Üreticinin Sorumlulukları ;

• Piyasaya sürülen her bir kozmetik ürün için Sağlık Bakanlığı'na bildirimde bulunulmalıdır.
• Kozmetik üretici tanımı vasfıyla piyasaya kozmetik ürün arz eden üreticiler bildirim esnasında UZEM (Ulusal Zehir Danışma Merkezine de) , ürünün formülasyonunu ayrıca ürün bileşenleri arasında kullanımı halinde özel müdahale gerektirecek maddeler varsa isimlerini de yazarak yine bildirimini yapmakla yükümlüdürler.
• Kozmetik üreticisi, ithalatçı ya da Fason ürettiriyorsanız dahi , kısaca marka sahibi olan tüm kozmetiğe gönül vermişlerin, hizmetin gerektirdiği nitelikte bir STE (Sorumlu Teknik Eleman) bulundurmaları gerekiyor.
• İnsan sağlığına zarar vermeyecek nitelikte, güvenli ve kozmetik yönetmeliğine uygun iç ve dış ambalaj bilgileriyle ürün piyasaya arz etmek.
• Kozmetik yönetmeliğinde özellikleri belirtilen kişiye kozmetik ürünün güvenli olduğunu göstermek amacıyla güvenlik değerlendirmesini yaptırmak ve ürünün piyasaya sürülmesinin ardından ilave bilgiler ışığında güvenlilik çalışmalarının güncel tutulmasını temin etmekte yine kozmetiğe gönül verenlerin sorumlulukları arasında yerini alıyor.
• En önemli maddelerden bir diğeri ise, İyi İmalat Uygulamaları (GMP) ve ilgili diğer mevzuata uygunluğunun kontrolünü sağlamak.

İyi üretim uygulamaları demişken, bu önemli noktayı ve GMP ile ilgili yanlış yahut eksik anlayışları biraz detaylandırmak isterim. İyi imalat uygulamaları, toplam kalite yönetimine dayanmakta olup, ' bir ürünün veya hizmetin verilen kalite şartlarını yerine getirmesine yönelik yeterli güveni sağlamak için gerekli olan tüm planlı ve sistemli faaliyetler toplamına ' denir. Ayrıcai iyi imalat uygulamarını uygulamak, imalatçı firma üst yönetiminin sorumluluğunda olup özellikle personele, tesis ve makinalara yönelik yeterli imkanların yaratılması anlamına gelmektedir. Sağlık bakanlığı tarafından Temmuz 2013'te AB' de yürürlüğe girmiş olan 1223/2009 sayılı yeni Avrupa birliği kozmetik tüzüğünün uyumlaştırma çalışmaları, kozmetik üretim yerleri için zaten bir sorumluluk olan İSO 22716 standardı, bir başka deyişle İyi Üretim Uygulamaları Standardı zorunlu hale getirilmiştir. Bu mecburiyetle beraber birçok firma İSO 9000 kalite sistem sertifikalarını ve İSO 14001 çevre yönetim sistemi sertifikalarını bünyelerinde bulundurmaya başlamıştır. Buraya dikkat! Sağlık bakanlığı'nın kozmetik üreticilerinden talebi GMP yani İSO 22716 sertifikası değildir. İSO 22716'nın akredite bir sertifikası bulunmamaktadır ve yüksek rakamlara satın alınan bu sertifikaların bakanlıkça bir önemi yoktur. Bu yüzden tekrar ediyorum, İyi üretim uygulamaları alınması gereken bir sertifika değil, uygulanması gereken kalite uygulamalarının toplamıdır.

• Son bir iki yıldır çok duyduğumuz bir diğer önemli sorumluluk ise, Ürün bilgi dosyası hazırlanması ve ürün bilgi dosyasının kozmetik istenmeyen etki (Kozmetovijilans) raporları doğrultusunda güncel tutulmasıdır.

Bu mecburi sorumluluğu, sebeplerini ve kimlerin hazırlayabileceği konusunda da biraz bilgi vermek isterim. Buradaki hassasiyetin sebebi, her yaştan kişilerin kozmetik ürün tüketicisi olduğu günümüzde, kullanılan kozmetik ürünlerin sağlığına zararlı bileşenler içermemesi, güvenilir ürünler olması ve gerektiğinde ürün ile ilgili her türlü bilgiye ulaşılabilir olması tutumundan kaynaklanmakta olup, yasa ve yönetmelikler le güvence altına alınmıştır. Bu amaçla ülkemiz Avrupa' dan daha önce davranarak 27 Haziran 2012 tarihinde kozmetik ürünlerde güvenlik değerlendirmesine ilişkin klavuzu yürürlüğe koymuştur. Avrupa birliğinde ise 1223/2009 sayılı AB yönetmeliği 11 Temmuz 2013 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Hal böyle olunca, hem Türkjiyede hem de AB'de satışta olan ve satışa sunulacak ürünlerin güvenlik değerlendirmesi dosyalarını hazırlamak artık bir mecburiyet haline gelmiştir.

Ürün Bilgi Dosyası en genel haliyle;

- Ürünün tanımını yapan,

- Kozmetik ürün güvenlik raporunu bulunduran (ki asıl can alıcı kısım burası oluyor. Kozmetik ürün bilgisi güvenliği ve kozmetik ürün güvenlik değerlendirmesi başlıkları altında iki kısımdan oluşuyor.)

- Üretim methodunun tanımı ve iyi imalat uygulamalarına uygunluğunun beyan edildiği kısım.

- Kozmetik ürün iddialarının kanıtlanması. (Şayet ürün ile ilgili iddialar var ise.)

- Hayvan testi yapılmadığına dair bilgiyi bulunduran kapsamlı bir dosyadır.

Bu değerlendirmeyi yapacak yetkili veya sorumlu kişinin adı ve adresi; bu kişinin, Eczacılıki veterinerlik, biyoloji, kimya , biyokimya, toksikoloji, mikrobiyoloji, dermatoloji, tıp veya eş değer bir bilim dalında diploma sahibi olması ve yeterli tecrübeye sahip bulunması gerekmektedir.

Kısaca Aşkla ve şevkle bağlı olduğumuz kozmetik ürünlerin varoluş sürecini sizlerle paylaşmak istedim. Raflarda alınmayı bekleyen kozmetikler, sadece bu büyük sistemden geçebilen, varoluş sürecini tamamlayabilen, üreticilerin ürünleridir. Bu yazıda ele aldığımız, üretim, piyasaya arz ediş ve nihai kullanıcıya ulaştırabilme, küçük küçük halkaların birbirine bağlı hallerinin tamamlanış serüvenidir.

Biraz olsun, bu büyülü dünyanın kapılarını aralayabildiysem siz, kozmetik üretimine ve tüketimine gönül veren herkese, ne mutlu bana.

Sağlıklı ürünlerle, sağlıklı yarınlara

Güzelliğiniz daim olsun

Dr.Ecz.Neslihan SAHİN

Kozmetolog