Çocuk gelişiminde çizgi filmlerin rolü ve teknoloji bağımlılığını Varol Yaşaroğlu ile konuştuk

Duygu Bay - PembeNar Özel

Yeşilay ile yaptığınız çalışmadan bahsedebilir misiniz?

Yeşilay, çocuklarda erken yaşta “iyi ve sağlıklı yaşam” alanında farkındalık oluşturmak ve onların gündeminde olan bir projeyle yer almak için sevilen animasyon karakterimiz “Kral Şakir” ile iş birliği yaparak özel bir video hazırladık. İlk video içeriğin konusu “Yeşilay Haftası” ve "Teknoloji" bağımlılığı oldu. Hazırladığımız video, Yeşilay’ın Youtube kanalından ve Kral Şakir'in sosyal medya hesaplarından izlenebiliyor. Ayrıca bu animasyonun çizgi romanı da Yeşilay dergisinde yayınlandı. Kral Şakir ile dostları, sağlıklı ve iyi bir gelecek için her ay Yeşilay’ın ve Kral Şakir'in sosyal medya hesaplarında yeni bir video ve Yeşilay dergisindeki yeni bir çizgi romanı ile izleyiciler ile buluşacak. Yeşilay dergisinin son sayısının kapağını da Kral Şakir karakterlerini kullanarak "Nice sağlıklı nesillere!" sloganı ile ben hazırladım.

Teknolojik bağımlılıkla mücadeleyi çocuklara nasıl aktaracaksınız?

Biz yine çocukları eğlendirerek mesajlarımızı aktarıyoruz. Animasyonumuzda Fil Necati karakterimiz çok sevdiği "Cibilik" mobil oyununu, 50.000 saat oynadığını söyleyince, Kral Şakir ve Canan karakterlerimiz, Fil Necati'nin bir teknolojik bağımlısına dönüştüğünü anlıyor ve bunun zararlarını eğlenceli bir macera ile çocuklarımıza anlatıyor. 

Bağımlılık tedavi edilmesi gereken gerçek bir hastalıktır. Örneğin bir çocuk; internette devamlı vakit geçirmek veya ekran karşısında oyun oynamak istiyorsa, internette veya oyunda giderek daha çok vakit geçiriyorsa, oyun oynamadığında aklı oyunlarında kalıyor, öfkeli ve huzursuz oluyorsa, oyun yüzünden arkadaşları ve ailesi ile arası açılıyorsa, oyun yüzünden uykusuz kalıyor, derslerine çalışmıyor ve başarısı düşüyorsa; bu çocuk bir bilgisayar ve tablet oyunu bağımlısıdır.  Evet çocuklar, merakla, arkadaşlara özenmekle ve can sıkıntısını gidermekle başlayan bu teknoloji ilgisi zamanla bağımlılığa dönüşebilir.

Bazılarımız "Çok tablet, bilgisayar oyunu oynamanın ne zararı var ki?" diyebilir. Teknolojinin, bilgisayarın doğru kullanıldığında pek çok faydası vardır. Ancak aşırı kullanıldığında ciddi zararları olabilir. Teknoloji kullanım süresi arttıkça çocukların; Beyni tembelleşir. Diğer insanlarla arkadaşlıkları zayıflar. Az arkadaşları olur. Dikkatleri hep dağınık olur. Çok oturdukları için kemikleri güçlü olmaz. Teknoloji bağımlılığı, teknolojiyi kullanmada ve onunla ilişkide kişinin iradesini kaybetmesi, kendini denetleyememesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlaması hâlidir. Teknoloji bağımlısı olan kişide teknoloji kullanımı ve onunla bağlantılı eylemler kişinin hayatının ciddi bir bölümünü kaplar, yapmak zorunda olduğu işleri yapmaz veya durmadan erteler. Teknoloji bu şekilde kullanıldığında zararları vardır ve bağımlılık yapabilir. 

Çizgi filmler sağlıklı çocuk gelişiminde nasıl rol oynuyor?

Biz çizgi filmlerimizde çocuklara ulaştırabileceğimiz yararlı mesajları didaktik bir biçimde vermiyoruz. Bunun yerine çocukların hikayenin içine gizlediğimiz mesajları içselleştirebilecekleri oldukça komik ve eğlenceli maceralar sunuyoruz. Tüm dünyada yeni eğitim ve öğretim anlayışı, bu tür "hikayeleştirme" yöntemine doğru evrilmek zorunda. Çocuklara didaktik öğrenme yöntemi ile zorla, "Şunu öğren!.... Şunu oku!" diyemezsiniz. Çocuk "merak ettiğini" okuyor ve izliyor. Kral Şakir kitaplarımız, 500.000 rekor açılış baskıları ile Türkiye'nin en çok okunan çocuk kitapları oluyorsa, bunun en büyük nedeni çocuğun bu kitapları kendisinin "seçmiş" olmasıdır. Ve çocuk "merak" ettiğini seçiyor. Çocuğun merak radarına girmek istiyorsanız, kesinlikle onların zekalarını küçümsemeyen, mizah duygusu yüksek, farkındalık yaratacak içerikler oluşturmak durumundasınız. Böyle içeriklerle tıpkı bizim yaptığımız gibi, çevre duyarlılığından, sağlıklı beslenmeye, kodlamadan meslek seçimine kadar birçok yararlı bilgiyi onlara aktararak, sağlıklı bir şekilde gelişmelerine yardımcı olabilirsiniz. Kral Şakir'in yakın zamanda ilk okuma kitaplarının 2. Serisi çıktı. 2. Serideki kitaplarımızın isimleri: "Görevimiz kodlama", "Dinozor zamanı", "Matematik ve penguenler", "Güneş kadın", "Kankalar takımı", "Ben biz hepimiz", "Fil Necati ve Süpürbot", "Komodo kurabiyeleri", "Parayı öğreniyorum", "Reddebilme sanatı" kitapları... 1. Serideki kitaplarımızın isimleri: "Meslek seçimi", "Sağlıklı günler", "Oyun gezegeni", "Engelsiz çevre", "Yolculuğa hazır mısınız?", "Afetten korkma", "Yaptığımız seçimler", "Gezegen gezginler", "Okulda ilk gün", "Muhteşem çevreciler".... Milli Eğitim Bakanlığı'nın belirlediği yazı tipi kullanılarak ve psikolog onayları ile hazırlanmış bu kitaplarla, sağlık, ekonomi, meslekler, çevre, engelliler, afetler, takım olma, seçimler, gezegenler, hayır diyebilme gücü gibi birçok konuda bilgiler vererek sağlıklı çocuk gelişimine katkıda bulunuyoruz. 

Çocuklukta herhangi bir çizgi filmde gördüğümüz basit bir detay zihnimize kazınarak bütün hayatımıza etki edebilir. Aileler çizgi film seçerken nelere dikkat etmeli?

Bunu gözlerimi yaşartan yaşadığımız son bir çarpıcı olay ile anlatmak isterim: Son yaşanan İzmir depreminden sonra bir anne, bana mesaj yolladı: "Çocuğum deprem olmaya başladığında, sakince kolumdan tutup, beni güvenli bir bölgeye götürdü. Ardından deprem hafifleyince yine sakin bir şekilde, bir depremde uygulanması gereken ve hayat kurtaran tüm şartları uygulayarak beni dışarı çıkardı. Çocuğuma şaşkın bir şekilde, bunları nerden öğrendiğini sorduğumda bana bunları "Kral Şakir- Afetten Korkma" adındaki ilk okuma serisi kitabından öğrendiğini söyledi. İşte bu olay, içeriklerimizle ne kadar büyük bir sorumluluk taşıdığımızı apaçık gösteriyor. Örümcek Adam çizgi roman serisinde Örümcek Adamın amcasının hafızalara kazınan bir cümlesi vardır: "Büyük güç büyük sorumluluk getirir"... Çocuklara içeriklerini başarılı bir şekilde ulaştıranların elindeki güç, bu büyük sorumluluğu da getirmek zorunda. O yüzden aileler çocuklarının okuduğu ve izlediği içerikleri gözlemleyerek, bu büyük sorumluluğu göz önünde bulunduran yayınları seçmede özen göstermelilerdir. Yani "Büyük güç büyük sorumluluk getirir" cümlesini ebeveynler için tersten uygulayalım: Ve diyelim ki: "Aynı zamanda büyük sorumluluk da büyük güç getirir". Böylece çocuklarına eylemleriyle sorumluluğunu gösteren büyük güce sahip ebeveynler oluşsun. 

Yeni çizgi film Super 1 Takım'ın konusu nedir? Çocuklara neler öğretiyor?

Süper 1 Takım Exxen dijital platformunda yayınlanıyor. Doğal güzellikler içerisindeki bir kasabada doğup büyümüş olan Birce ile şehirde yetişmiş, teknoloji bağımlısı bir çocuk olan Birol'un hayatları bir çiftlikte kesişiyor. Bu ikili, kötü adam İkiyüzlü'nün olağanüstü özelliklere sahip ordusunu durdurmak için birlikte çalışıyorlar ve süper güçlere sahip bir takım oluşturuyorlar. Takımın diğer elemanları ise bir ayı, bir robot ve bir tavuk. Süper 1 Takım çocuklara öncelik olarak "çevre" konusunda duyarlı ve bilinçli olmayı öğretiyor. Doğal kaynakların kirletilmesi, çevreye verdiğimiz zararlar, iklim değişimleri gibi konular Süper 1 Takım'ın konuları arasında yer alıyor. Çocuklarda oluşturacağımız farkındalığı yine eğlenceli ve komik maceralar ile sunuyoruz. Dizideki Türk robotunun ismi "Yapay Zekai" :) Karakter isimleri duyulduğunda bile gülünmeye başlanan bu dizinin izlendiğinde, nasıl bir gülme krizine yol açtığını tahmin ediyorsunuzdur :)

Çizgi film bölüm süreleri ne kadar? Bunu neye göre belirliyorsunuz?

"Kral Şakir"in de, onun kardeş çizgi dizisi "Süper 1 Takım"ın da bölüm süreleri 11 dakika. 

5-6 dakika, 11 dakika ya da 22 dakika bölüm süreleri, tüm dünyada uygulanan standart çizgi film süreleri. Biz de bu sürelere uygun bölümler gerçekleştiriyoruz. Bu süre standartları, hedef kitle yaşlarına göre çocukların algıları ve dikkat durumları göz önünde bulundurularak hesaplanmış.

Pandemi sebebiyle evde kalınan bu dönemde her şeyin online gerçekleştirilmesinin size yansımaları nasıl oldu?

Pandeminin hayatı zorlaştıran tüm faktörlerine rağmen, bizim iş yaşamımız açısından verimli yansımaları oldu. Biz pandemi süresince ekip olarak evlerimizden çalışmaya başladık. Bu süreçte, tüm çalışmalarımızı online olarak, eski çalışma sistemimize nazaran çok daha verimli bir şekilde gerçekleştirebildiğimizi gördük. Mesela evde kendi başıma sakin bir kafayla kaldığım süreçte, "Süper 1 Takım"ın karakterlerini ve hikayesini tasarlayıp hayata geçirme imkanını buldum. Belki eski çalışma sistemimizde, Kral Şakir dışında yeni bir çizgi dizi projemizi hayata geçirmek çok daha zor olacaktı. Belki de yeni bir projeye konsantre bile olamayacaktık. Zamanı doğru kullanma açısından online sistemin çok büyük kazanımlar getirdiğini de söyleyebilirim.

Ayrıca lisanslı Kral Şakir ürünlerinin de online alışverişlerde yükselişine tanık olduk. Böylece online alışveriş konusunda da sınavı geçebildiğimizi görerek, bu yeni alışveriş sisteminde nasıl gelişebileceğimizi deneyimledik. Sinemalar kapalı olduğu için, sinema tadında TV filmleri hazırlayıp, bunu yine dijital platform aracılığı ile izleyicilerimiz ile buluşturduk. Bu anlamda hazırladığımız ve içeriği ile pandemi sürecini anlatan "Kral Şakir- Mikrop avcıları" TV filmimiz rekor izlenmelere ulaştı ve hala da rekorunu korumaya devam ediyor. Ayrıca çok sevdiğim Kral Şakir kitapları imza günlerimizin sanal/ online imza günleri olarak da yapılabileceğini gördük. Yani kısaca, online yolculuğun daha başında bile başarılı bir şekilde ilerlediğimizi gördükçe, hızla gelişen teknolojiler ile bu yolculukta heyecan verici birçok projeye imza atacağımıza inancımız çok yükseldi.