D vitamini takviyesini bilinçsiz kullanmayın

Son dönemde yaşam kalitesini arrtırmak ve sağlığına bir yatırım daha yapmak isteyen herkes D vitamininin kapısını çalar oldu. Vücuttaki düzeyini kontrol ettirmeden kullanılan gereksiz D vitamini takviyeleri ise maalesef çeşitli sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor.

En iyi kaynağı güneş

Vitaminler içerisinde vitamin D özel bir yere sahiptir çünkü besinsel kaynaklarda kısıtlı miktarda bulunur ve en iyi kaynağı güneşin ultraviyole ışınlarıdır. Deride sentezlenir. Böbrek ve karaciğerlerde işlemden geçerek kullanılır hale gelir. Mevsimler, günün saati, cam, deri koruyucular, geleneksel giyim tarzı, yaşlanma, yaşanılan enlem bölgesi ve şişmanlık derideki bu dönüşümü etkiler. İlkbahar, yaz ve sonbaharda saat 10:00-15:00 arasındaki hafif kızarıklık yapacak kadar güneşlenmek, yaklaşık 10.000-15.000 IU D vitamini alınmasına eş değerdir. Ülkemizin bulunduğu enlemde D vitamini üretimi Mayıs-Kasım ayları arasında gerçekleşir. Üretilen miktarın gerekli kısmı vücut için kullanılırken fazlası yağ dokusunda depolanır. Geçmişte sadece raşitizm hastalığı ile bağlantısı kurulan bu vitamin günümüzde kemik dışı dokulara da sağladığı etkilerle daha çok dikkat çekmeye başlamıştır.

Klinik uygulamalarda yağlı balıklar (somon, sardunya), yumurta sarısı dışında doğal yiyeceklerden vitamin D den zengin olanlar azdır. Bazı ülkelerde vitamin D ile güçlendirilmiş süt ürünleri ve gevrekler bulunmaktadır. Yağlı balıklardan çiftlik somonları, açık deniz balıklarına göre daha az vitamin içerir. Gıda hazırlama sırasında vitamin D kaybına neden olan en önemli pişirme şekli, bitkisel yağlarla kızartmadır.

Vitamin D eksikliği nasıl tespit edilir

D vitamini eksikliği, D vitamini düzeyinin kanda 20ng/mL’nin altında olması şeklinde tanımlanır. D vitamininin 21-29ng/mL arasındaki değerleri de D vitamini yetersizliği olarak kabul edilir. Türkiye’de çocuk ve erişkin gruplarda çeşitli bölgelerde yapılan çalışmalarda D vitamini eksikliği oranı %14-%80 arasında değişiyor.. Gebelik ve emzirme döneminde ise D vitamini eksikliği riski artıyor.

Yüksek doz vitamin D kullanımı

Gereksiz ve yüksek dozda alınan D vitamini, kalsiyum yüksekliğine ve böbreklerde kalsiyum birikmesine neden olur. Kan kalsiyum düzeyinin yükselmesi; iştahsızlık, halsizlik, kabızlık, reflü gibi bulgulara neden olmaktadır. D vitaminine bağlı kanda kalsiyum seviyesinin yükselmesi, tedavi altında bir yıl içinde normalize edilebilir. Tedavideki amaç, kalsiyumu normal seviyeye getirip şikâyetleri ortadan kaldırmaktır. Uzun dönemde yüksek seyreden kalsiyum seviyeleri kalp krizine bağlı ölümleri tetikleyebilir.

Fazlası düşme riskini arttırıyor

Dr. Heike Bischoff ve arkadaşları tarafından gerçekleştirilen araştırmada, 70 yaş üstü toplamda 200 kadın ve erkekleren oluşan bir grup üçe ayrıldı. İlk 2 gruba yüksek doz vitamin D takviyesi verilirken son gruba standart doz sağlandı. 1 yıllık takip sonrası çalışma sonuçlarına göre vitamin D seviyesi yüksek olan gruptaki kişilerin vitamin D düzeyleri düşük olanlara göre 5 kat daha fazla düşme riski bulundurduğunu kanıtladı. Daha önce Amerikan Kemik ve Mineral Araştırmaları Derneği (ASBMR) senelik toplantısında sunulan bir çalışmada da yüksek doz D vitamininin yaşlı kadınlarda düşme riskini artırabileceği gösterilmişti.

Yüksek vitamin D seviyeleri pankreas kanseri ile ilişkili

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre gereğinden fazla vitamin D kullanımı ve yüksek vitamin D düzeyleri pankreas kanseri ile ilişkilendiriliyor. Yine 2011 yılında yapılan başka bir çalışma erkeklerde yüksek Vitamin D seviyeleri ile kanser ve kansere bağlı ölüm riskinin arttığı ileri sürülüyor.

Günlük doz önemli

Birçok insan için günlük önerilen vitamin D miktarı 1000 IU/gündür. Günlük vitamin preparatlarının diyete ilavesi ile günlük ihtiyaç sağlanabilir. Ortalama günlük multivitaminler 400 IU Vitamin D içerir. Çocuk vitaminlerinde 200-400 IU/tablet veya tatlı kaşığı olarak verilir. Hastalarda ileri bir Vitamin D eksikliği varsa (serum düzeyleri 10 ng/mL’den az) o zaman hastalar haftada 50,000 IU alarak, 6-8 haftalık bir tedaviye devam edilmesi ve serum 25OHD düzeylerinin 30 ng/mL’ye ulaştırılması hedeflenir. Snrasında günlük 1500-2000 IU olan (15-20 damla) idame tedavisine geçilmesi önerilir.

Vitamin D zehirlenmesine dikkat

Vitamin D toksisitesi olması için serum 25OHD düzeylerinin 150 ng/mL veya üstündeki değerlere ulaşmasıgerekir ki bunun da 10,000 IU’dan daha yüksek değerlerin günlük verilmesi ile oluşabildiği anlaşılmıştır. Bu nedenle kan değerlerine bakılmadan ve bir uzman görüşü olmadan kesinlikle kullanılmamalıdır.