İcrayla çocuk teslimi artık yok

24/11/2021 tarihinde “İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile adından da anlaşıldığı üzere; İcra ve İflas Kanununda bazı değişiklikler yapılmıştır. İcra dairelerinin daha uyumlu ve verimli çalışması adına birçok yeni düzenleme getirilmiştir. 1932 yılında getirilen icra ile çocuk teslimi, senelerdir uygulamadaki sorunlar nedeniyle eleştirilmektedir. Çünkü sanki çocuklar bir eşya imiş icra dairesinde dosyalara konu oluyor ve memurla birlikte kişisel ilişki kurulan anne ya da baba, çocuğu hacze eve gidiyor ve buna ilişkin tutanak tutuluyor.

İcrayı başlatan alacaklı olan anne ya da baba borçlu olan diğer anne ya da babaya tebligat gönderiyor. Çocuk teslimi için memur ve pedagog eşliğinde kapısı çalınıyordu. Çocukların unutmayacağı ve bazen de bağrış çağrış gerçekleştirilen bu teslim, herkes için travmaya neden oluyor. Hatta polis, memur ve pedagog yetmezmiş gibi bir de haberlerde o çocukların ağlayışlarını çeken gazeteciler de dahil olduğunu gördük. Seneler boyunca çocukların bi kolundan annenin bir kolundan da babanın çekiştirdiği birçok sahnelere hepimiz ne yazık ki tanığız. 

Her ne kadar icra ile çocuk teslimi olarak geçen bu uygulama olsa da resmen alacaklı olan baba ya da anne çocukların haczi için diğer ebeveynin kapısını memurla çalıyor. Olay çıktığında bir de polisler geliyor, tutanak altına alınıyor, pedagogun çocuğa eğilip gelip gelmek istediği soruluyor. Boşanma süreci sancılı geçen ya da geçmiş olan anne ve babaların çocuğa evlilik içerisindeki kötü olayları yansıtması bir yana çocuk tesliminde bir de çocukları koz olarak kullanılması daha da üzücü. Çocukların mutluluğu huzuru ailenin ve ülkenin geleceği için çok önemlidir. Anne ve babası arasında geçen olayları ve konuyla bir ilgisi olmadığı halde çocukları tartışmaların ortasında kalıyor. Çocuk koz olarak kullanılıyor ve psikolojik travmalarına sebep en yakınındaki annesi ya da babası oluyor.

İcrayla Çocuk Teslimi Neden Kalktı?

Hem Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi hem de çocuklara yapılan travmatik olan bu sürecin kaldırılması gerekti. Hiç tutulur yanı olmayan ve olumsuzluk teşkil eden çocuk tesliminde;

• İcra takibinde ayrı bir ücret, teslime gelecek olan pedagog adına ayrı bir ücret ve çocukları teslim alacağı yere kadar gidilecek araç ve yol masrafı olarak ise ayrı ödeniyor
• Hem icra memurları ile birlikte teslim edecek kişi hem de çocukları teslim alan kişi açısından travmatik bir süreçti,
• Çocukların pedagog eşliğinde dahi olsa ebeveynin memurlar eşliğinde tutanak altında alması, o esnadaki tartışmalara ya da kötü ortama maruz kalması unutulmayacak bir süreç haline geliyor.

Her bir aşama yasa yüzünden çocuklar maruz bırakılıyor ve çocukları teslim alacak olan ebeveynin her seferinde çocuklara ödediği nafaka haricinde icra masraflarını ödemesine maruz kalıyordu. Ancak şimdi yeni düzenleme ile icra yoluyla kalktı.

Çocuk Teslimi Yeni Düzenleme ile Nasıl Olacak?

24/11/2021 tarihli yeni düzenleme ile ÇOCUK KORUMA KANUNU’nun DÖRDÜNCÜ KISMI’nda  “Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması” başlığı altında değişiklikler açıklanmıştır.

-Görevli birim; Adalet Bakanlığınca kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince” yerine getirilecektir. Müdür, yeteri kadar müdür yardımcısı ve personel ile psikolog, pedagog ve sosyal çalışmacı görevlendirilecektir. Eğer müdürlük olmayan bir yer ise Adalet Bakanlığı tarafından belirlenecek olan hukuk mahkemeleri yazı işleri müdürlüğü tarafından yerine getirilecektir.

-Yetkili birim; Çocuğun yerleşim yerindeki müdürlük tarafından yerine getirilecektir.

-Görevlendirilecek kişiler; Mahkemenin verdiği ara kararla kurulan tedbir ya da kesinleşen hüküm müdür tarafından görevlendirilen “psikolog”, “pedagog”, “sosyal çalışmacı”, “çocuk gelişimci” ve “rehber öğretmen” gibi uzmanlar, uzman bulunmaz ise öğretmenle yerine getirilecektir. Müdürlük talep sunacak, talep sonucu valilikler tarafından kamu kurum ve kuruluşlarında görevli ve belirtilen uzmanların yer aldığı görevli listesi oluşturulacaktır. Uzman ve öğretmenlerin görev yapacakları yer ve tarihler müdürlükler tarafından belirlenecektir.

-Teslime dair süreç; Mahkeme kararını yerine getirilmediğinden hak sahibi müdürlüğe başvuruda bulunacaktır. Başvuruyu alan müdürlük, müdürlük tarafından gün ve saatte çocuğun teslim edilmesi için belirlenen yere getirilmesi bildirilecek, bildirimin yapılması halinde tutanak tutulacaktır. Kişiye ulaşım sağlanamaz ve bildirim yapılamazsa da tutanağa yazılacaktır.

-Teslim emri gönderilmesi; Yükümlülüğü yerine getirecek anne ya da babaya müdürlük ulaşamaz ya da ulaştığı vakit çocuğu getirmeyeceğini bildirir veya çocuğu belirlenen yere getirmez ise yükümlüye çocuk “teslim emri” gönderecektir.

-Teslim emri içeriği; müdürlüğün belirlediği gün ve saat, belirlenen yere getirmek zorunda olduğu, belirtilen yere getirilmesine engel teşkil edecek derecede haklı mazereti varsa çocuğun müdürlükçe alınmasını talep etmesi gerektiğini teslim gününden önce söyleyeceği, çocuğu getirmediği ya da haklı mazeret olmadan müdürlükçe alınmasını talep etmezse uzman veya öğretmen ya da gerekli görülür ise kolluk eşliğinde zorla alınacağı, teslim emrini yerine getirmediği vakit disiplin hapsiyle cezalandırılacağı, müdürlüğün yaptığı işlemlere karşı ya da öğrenme veya tebliğden itibaren 1 hafta içinde müdürlüğün bulunduğu aile mahkemesine şikayet edilebilecektir.

-Çocuk teslim edilmediğinde; çocuk nerede bulunursa bulunsun müdürlük tarafından alınarak diğer ebeveyne teslim edilecektir. Gerekli görülür ise kolluktan yardım istenilebilecektir. Teslim edilen çocuğu haklı sebep olmaksızın geri alırsa ya da yeni bir hükme, teslim emrine gerek kalmaksızın müdürlük ya da gerekli görülür ise kolluk eşliğinde hak sahibine teslim edilecektir.

Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına Dair Kararın Yerine Getirilmesi Nasıl Olacak?

-Teslimin gerçekleşmesi adına hak sahibi müdürlüğe başvuruda bulunacak,

-Müdürlük her türlü iletişim vasıtası kullanarak yükümlüyle irtibata geçecek, gün ve saat belirtilerek çocuğun teslimini derhal bildirecektir. Bildirimde bulunması ya da bulunamaması halinde tutanak altına yazılacak,

-Yükümlü ile irtibat kurulamaz ya da kurulduğunda çocuğu getirmeyeceğini beyan eder ise teslim emri gönderilecektir.

-Teslim emrinde; gün ve saat belirtildiği, teslimin yerine getirilmemesi halinde disiplin cezası ile cezalandırılacağı, suç duyurusunda bulunulacağı bildirilecek,

-Kişisel ilişki kurulma sonrasında teslim edecek olan anne ya da baba yükümlüye teslim edemez ise çocuk hak sahibinde bırakılacaktır, mümkün olmaz ise geçici olarak barınması adına tedbirler alınacaktır.

-Hak sahibi, yükümlüye teslim emrinin tebliğinden sonra teslimden en az 48 saat önce çocuğu teslim almaya geleceğini müdürlüğe yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bildirimde bulunmaz ya da gelemeyeceğini bildirir ise yükümlüye bildirimde bulunarak getirme zorunluluğu olmadığı belirtilecektir.

-Müdürlük önerisi üzerine çocuğun üstün yararını koruma amacıyla aile mahkemesi, çocuk, hak sahibi ya da yükümlü hakkında “danışmanlık tedbiri” uygulanmasına karar verilebilecektir. Teslim etmekle yükümlü olan kişi, teslime aykırı ilk davranışında danışmanlık tedbiri alınması için müdürlük tarafından aile mahkemesine bildirimde bulunulacaktır.

-Mahkeme kararını rızasıyla yerine getirdiğini belirten yükümlü, yapılan bildirim ya da bildirim yapılamamış ise teslim emrinin haksız olduğunu süresi içerisinde şikayet yoluna başvurabilecektir.

-Çocuğun yerleşim yeri değişmiş ise desen ilgili yer müdürlüğüne gönderilecek, işlemlere kaldığı yerden devam edilecektir.

-Teslim emrinin tebliğ sonrasında teslim saatinden en az 48 saat önce çocuğu teslim almaya geleceğini müdürlüğe bildirmesine rağmen mazeret olmaksızın üst üste 2 ya da bir yıl da 3 kez gelmez ise müdürlük, dosyayı işlemden kaldıracak, teslim emrini hükümsüz hale getirecektir. Ayrıca teslim emrinin tebliğ sonrasında en az 1 yıl boyunca emrin gereğini usulüne uygun yerine getirir ve mahkeme kararına uygun davranacağını taahhüt eder ise dosyanın işlemden kaldırılması, teslim emrinin hükümsüz hale gelmesine karar verilebilecektir.

Teslim Mekanları Neresi Olacak?

Müdürlük tarafından belirlenen teslim yerlerinde gerçekleştirilecektir. Teslim işlemi adına valilik ve belediyeler tarafından araç tahsisi, sürücü görevlendirilmesi gerçekleştirilecektir.

Çocuk Teslimi Gerçekleşmemesi halinde 1 ay içerisinde yapılacak şikayet üzerine, fiil suç teşkil etse de 3 aya kadar disiplin hapsi alacaktır.

Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına Dair Kararın Yerine Getirilmesine Muhalefet halinde ise 1 ay içerisinde yapılan şikayet ile 3 günden 10 güne kadar disiplin hapsiyle cezalandırılacaktır.