Renklerin gizemli dünyası

Para neden yeşildir, Budist rahipler neden sarı giyer ya da feminizmin rengi neden mordur? Renk uzmanı Pelin Gülşen bu soruların peşine düşüp uygarlıklar tarihinde renklerin izini araştıran bir yazar. Destek Yayınları’ndan çıkan “Renkler: Tarih-Kültür-Sanat-Psikoloji” adlı incelemesinde, renklerin hiç bilmediğimiz tonlarına ışık tutuyor, tarihi, kültürel ve psikolojik bağlamlarıyla bizi renklerin gizemli dünyasına davet ediyor. Aynı zamanda Türkiye’nin renk temalı ilk dergisi Milliyet Renkler’i de okuyucuyla buluşturmaya hazırlanan renk uzmanı yazar Pelin Gülşen’le renklerle ilişkimizi konuştuk.

Renkler, sözel olmayan iletişim biçimleri arasında en etkin ve hızlı olanı olarak tanımlanıyor. Renklerin hızına yetişemiyor muyuz?

Renklerin ortaya çıkışları ve toplumlarda kabul görmeleri aslında tarihsel bir yolculuğa dayanır. Bu yolculuk süresince rengi belirgin bir “renk” yapan, renklere anlamlarını veren ve bu anlamları koruyan, renklerin sosyokültürel kodlarını ve değerlerini ortaya çıkaran toplumların kendisidir.

Renk uzmanı olarak renklerin sırrını çözdüğünüzü söyler misiniz?

Aslında renklerle ilgili sır dediğimiz şeyler, sormadığımız soruların bilmediğimiz cevapları. Çocukluktan gelen merakım sebebiyle renklerin hayatımızdaki etkilerini inceleme fırsatı buldum. Edindiğim bilgilerden o kadar keyif aldim ki bu bilgileri renklerin tarih, kültür, sanat, psikoloji ve pazarlama alanındaki bağlamlarını okuyucularla paylaşmak amacıyla “Renkler” kitabını yazdım. Renkler, belirli bir kültürel bağlam, zaman veya mekan dışında incelenemez. Ayrıca kültür, psikoloji, sanat tarihi, fizik, kimya, dilbilim, antropoloji, hatta zoolojinin renkler ile olan bağlamlarını da araştırmak gerekir. Bu sebeple renklerin sırrını çözdüm demek yerine renkler ve renklerin diğer alanlara etkisi, bu alanlarla etkileşimi konusunda tarihi ve güncel derin bilgilere sahibim demek daha doğru olur.

Geçmişten bugüne tarih boyunca renklerin anlamları ve temsil gücü değişiyor mu?

Renkler hem toplumların tarihini, kültürünü, sanatını ve psikolojisini etkilemiş hem de tüm gelişmelerden beslenmiştir. Renklerin simgeleşmesi elbette tarihsel akışta farklı renklerin dönem dönem ön plana çıkmasına neden olmuş, toplumların renklere atfettiği değerler renklerin kültürler arası etkileşimini doğurmuştur. Örneğin, Ortaçağ döneminde kiliselerin gözde rengi ve dönemin en pahalı renklerinden biri olan Scarlet Kırmızısı, kiliselerin lükse olan düşkünlüğünü öne çıkararak bu kontrolsüz lükse karşı isyanın simgelerinden biri olmuştur. 

Renk seçimlerimiz her zaman bilinçli mi oluyor?

Renklerle olan ilişkimiz çocukluğumuzdan itibaren oluşmaya başlıyor. Yaşadığımız her anın ve duygularımızın aklımızda yer edinmiş bir rengi var diyebiliriz. Örneğin eşyaların, keyif aldığımız güneşli bir günün ya da kötü bir tecrübe edindiğimiz mekanın bizde uyandırdığı hisler ve bu hislerin renklerle yakından ilişkisi var. Zamanla bu hisler renklerle o kadar birbirine geçer ki, renkler bu duyguları tarif etmeye başlar ve çeşitli renklere karşı bilinçli ya da bilinçsiz tepkiler vermeye başlarız. Ayrıca renklerin kendi içinde barındırdığı sembolik anlamları vardır. Örneğin, kırmızı renk bizi acıktırırken mavi sakinleştirir. Renkleri yakından tanıyarak hayatımızı kolaylaştırabiliriz, hatta stratejik hamleler için renklerden faydalanabiliriz. John Ruskin’in söylediği gibi “En berrak, en özenli ve dikkatli zihinler renkleri en çok sevenlerdir.”

Türklere mal olmuş renklerden söz edebilir miyiz? Mesela Türk kırmızısı...

Türklerin dünya literatürüne kazandırdığı en önemli kelimelerden birisi Türk Kırmızısı olmuştur. Dünyada Edirne Kırmızısı olarak da bilinen Türk Kırmızısı, parlaklığı ve pamuklu kumaşlardaki kalıcılığı ile nam salarak 15. yüzyılda Osmanlı’dan dünyaya yayılmıştır. İlk sayımızda detayları ile yer verdiğimiz bu gizemli reçetenin tarihini ve hikayesini okuyucularımızın öğrenmekten mutluluk duyacaklarına eminiz.

Pelin Gülşen’in “Renkler” kitabı Destek Yayınları’ndan çıktı.

Renk temalı ilk dergi: Milliyet Renkler

Türkiye’de renk temalı içeriğe sahip ilk dergi Milliyet Renkler Dergisi bugün okurlarıyla buluşuyor. Hayatın renklerinde neler bekliyor okurları?

Milliyet Renkler Dergisi’nde her ay farklı bir rengi çeşitli temalar altında inceleyerek, geçmişte ve günümüzde hayatımıza olan etkilerini ele alacağız. Bu dergide amacımız renklerin tarihsel, kültürel, psikolojik ve sanatsal yolculuğuna dair okuyucuların keyif alacağı bilgileri paylaşmanın yanı sıra renklerin modadan seyahate, güzellikten sinemaya, edebiyata ve günlük hayatımıza nasıl yansıdığını işlemek. Aynı zamanda ünlü simalarla renklerin ön planda olduğu röportajlarla karşılarına çıkacağız. Dergide Gamze Saraçoglu moda, Elif Dağdeviren sinema yazılarıyla, Ahu Orakçıoğlu ise özel röportajlarıyla bizimle olacak. Ekim sayısında Türk Kırmızısına ayın konusu olarak yer verdik. Ünlü sanatçı Ahmet Güneştekin, Kanal D’nin sevilen dizisi Baht Oyunu’nda “Bora” karakterini canlandıran Aytaç Şaşmaz, A Milli Takımı Kadın Voleybol Takımımızın başarılı sporcularından Ebrar Karakurt, Eda Erdem, Meryem Boz ve cemiyet hayatının ünlü simalarından Siren Ertan ile renkli röportajlarımız var.

İlk sayı: Tüm yönleriyle kırmızı

Milliyet Renkler’in  ilk rengi kırmızı. Neden kırmızıyı tercih ettiniz?

Kırmızı tarih boyunca heyecan, cinsellik, zenginlik, ihtişam, cesaret, savaş, iyi şans, tehlike, günah gibi birçok sembolik anlam taşımıştır. Kanın ve ateşin rengi kırmızı, enerjiyi, savaşı, tehlikeyi, gücü, kararlılığı, tutkuyu ve aşkı simgeler. Kırmızı, dillerin birçoğunda siyah ve beyazdan sonra isimlendirilen ilk renk olmuş ve “renksiz döneme” son vermiştir. Birçok dilde “kırmızı”, “güzel” ve “renkli” kelimeleri ile ifade edilmiş veya bunları tarifleyen kelimeler ile aynı kökten gelmiştir. Bu sebeple kırmızı ile başlamak istedik. Aynı zamanda ilk sayımızın 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’na denk gelmesi sebebiyle ilk sayımızda kapak konusu olarak tarihe damga vuran ünlü “Türk Kırmızısı”nı anlattık. Okuyucuların “kırmızıya dair ne çok şey varmış” diyecekleri bir sayı hazırladık.

Renklerin rekabet ortamında avantaj ve dezavantajları var mı? Sporda, yarışmalarda bilinen etkileri neler?

Araştırmalar kırmızının spor dünyasında avantajlı bir renk olduğunu gösteriyor. 2004 tarihli bir çalışma, sporcuların kırmızı ve mavi renk giydiği yarışmalarda kırmızı forma giyenlerin kazanma oranının, mavi giyenlerden yüzde 5 daha fazla olduğu gösterdi. Buradan yola çıkarak ilk sayımızda hem kırmızıyı, hem de Türk Milli takımlarının forma rengi olan kırmızıyı işledik.