Metabolik cerrahiyle tip 2 diyabete son

Didem Seymen - didem.seymen@milliyet.com.tr / Obezite ve Metabolik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Fatih Can Karaca, şeker hastalarına uygulanan bir ameliyat türü olan metabolik cerrahi hakkında bilgiler verdi…

Metabolik cerrahi nedir?

Metabolik cerrahi, genellikle şeker hastalarına uygulanan bir ameliyat türü olarak bilinse de; yüksek kolesterol, hipertansiyon, obezite gibi hastalıkların da tedavisinde kullanılan bir cerrahi türüdür. Metabolik sendrom ise, birlikte görülme olasılıklarının yüksek olduğu obezite, hareketsizlik, diyabet, hipertansiyon gibi hastalıkların oluşturduğu hastalık tablosuna verilen addır. Tedavi edilmeyen metabolik sendrom hastalıkları kişilerin hayat kalitesini önemli ölçüde düşürür. Bu noktada metabolik cerrahi ile kişilerin yaşam kalitesinin artırılması hedeflenirken; diyabete ek olarak, obezite, yüksek tansiyon, kolesterol, trigiliserid, kilo fazlalığı ve uyku apnesi gibi sorunların da çözüme kavuşturulması amaçlanmaktadır.

Vücut insülin üretmeli

Metabolik cerrahi kararı nasıl verilir? Hangi kriterler göz önünde bulundurulur?

Metabolik cerrahiye karar vermeden önce hastanın detaylı bir kontrolden geçirilmesi gerekir. Ameliyata karar vermek için üç önemli kriter var. Birincisi hastanın Tip 2 diyabet tanısına sahip olması, ikincisi hastanın vücut kitle indeksinin 27.5 üzerinde olması, üçüncüsü ise hastanın vücudunun hala insülin üretiyor olmasıdır. Bu da yapılan kan tetkikleri ile anlaşılabiliyor. Bunlara ek olarak hastanın; insülin kullanım öyküsü, varsa ek hastalıkları, hemoglobin A1C düzeyi, kaç yıldır diyabet hastası olduğu gibi pek çok etken göz önünde bulundurulur ve ameliyat kriterlerine uygun olması durumunda cerrahi planlanır. Bu kriterlere uyulduğunda genellikle yüzde 90 oranında şeker hastalığı düzelir.

Metabolik cerrahi ameliyatı kimlere yapılır?

Tip 2 diyabet hastaları her ne kadar insülin ya da ilaç gibi medikal tedavi yöntemlerine başvursalar da kan şekeri düzeylerini normal seviyede tutma oranları ne yazık ki yüzde 15-20’yi geçmemektedir. Yaşadıkları bu zorluk ve hastalığın beraberinde getirdiği komplikasyonlar yaşam kalitesini önemli ölçüde azaltır. Bu sebeple de ameliyat kriterlerine uygun, Tip 2 diyabet hastaları için çözüm yöntemlerinden biri metabolik cerrahidir. Hastalar metabolik cerrahi ile de şeker seviyesini yüzde 90 oranlarında normal seviyede tutabilirler.

Metabolik cerrahi ameliyatı olamayacak hasta grubu hangisidir?

Metabolik cerrahi her ne kadar halk arasında şeker ameliyatının çözümü olarak bilinse de Tip 1 diyabet hastaları için bu durum söz konusu değildir. Metabolik cerrahinin hastada etki gösterebilmesi ancak hastanın vücudunun az miktar bile olsa insülin üretmesi ile mümkündür. Tip 1 Diyabet hastalarında insülin üretimi gerçekleşmediğinden metabolik cerrahi yöntemleri ile şeker düzeyleri kontrol altına alınamaz. Aynı zamanda Tip 2 Diyabet hastası olup, çok uzun süredir diyabet hastası olan kişilerde de pankreastaki insülin seviyelerinde ciddi düşüşler görülebilir. Pankreastaki insülin seviyesinin ölçümü için gerekli testin (C-Peptit) yapılması gerekir. Sonucun cerrahi için uygun aralıkta olması, hastanın diyabetten ve tüm komplikasyonlarından kurtulmasını sağlayabilir.

Metabolik cerrahinin riskleri nelerdir?

Her cerrahi operasyonda risk olduğu gibi metabolik cerrahide de riskler vardır. Fakat metabolik cerrahi ameliyatlarının riskleri ile hastalıkların riskleri karşılaştırıldığında cerrahi kısmın daha güvenilir bir yol olduğu açıkça görülür.

Metabolik cerrahi başta diyabet hastalarının ilaçsız bir şekilde kan şekeri düzeylerini kontrol altına almalarını sağlanmasını, kilo kontrolünün sağlanmasını, hipertansiyon, hiperlipidemi, uyku apnesi gibi hastalıkların ortadan kalkmasını amaçladığı gibi şeker hastalığının yol açabileceği kalp krizi, inme, felç ve böbrek hasarına bağlı diyalize girme oranlarını da azaltmayı hedefler. Tüm bunların sonucunda hastaların yaşam kalitelerinde ciddi bir artış görülür. Metabolik cerrahi uygulanan bazı hastaların yağlı ve yüksek karbonhidratlı beslenmelerine bağlı olarak ara sıra ishal durumu görülebilir. Şeker hastalığı her yaş grubunu etkilese de özellikle yetişkinlerde her 6 saniyede bir kişi şeker hastalığı ve buna bağlı komplikasyonlar nedeniyle hayatını kaybediyor. Dünyada savaşlardan daha çok insan şeker hastalığı nedeniyle ölüyor.

Ameliyat süreci nasıl oluyor?

Ameliyata uygun olduğu belirlenen hastalar ameliyattan bir gün önce aç karnına hastaneye geliyor. Kan tahlilleri endoskopi ultrason gibi tetkiklerin yanında dahiliye, kardiyoloji, göz doktoru, kadın doğum veya üroloji, aneztezi doktoru muayeneleri olduktan sonra hastaneye yatıyor. Serum ve vitaminler verildikten sonra ertesi gün ameliyat oluyor. Ameliyat yaklaşık 2.5-3 saat sürüyor. Kapalı yöntemle küçük kesilerden yapılıyor. Hastalar ameliyat sonrası da 5 gün hastanede kalıyor. Sonrasında taburcu olan hastalar 1, 3, 6, 9, 12 ay sonra kontrollere çağırılıyor.