Harvard’dan tüp bebekle ilgili yeni gelişmeler
06.10.2024 - 02:01 | Son Güncellenme:
Tüp bebek tedavisinde her geçen gün bir yenilik yaşanıyor. Gerek yapay zekanın katkısı, gerek geliştirilen bilimsel yöntemlerle anne-baba olma şansının her geçen gün artması amaçlanıyor
PROF. DR. GÖKALP ÖNER - Her geçen gün heyecan verici uygulamalar gündemimize geliyor. İlk gelişme erkek kısırlığında sperm seçiminde yapay zekadan mikro akışkan elektromagnetik cihazlara, özel boyama ile dölleme kapasitesine sahip spermleri seçme yöntemi. Ayrıca tedavi için sperm vermede zorlananlar için evde sperm saklama için özel cihazlar geliştirilmiştir. Yapılmış çalışmalarda en kaliteli spermi seçmede özellikle mikroakışkan elektromagnetik ve gradient yöntemi önerilirken yapay zeka ile ilgili veriler umut vericidir.
- Tüp bebekte sperm vermek için eskiden üç gün cinsel perhiz önerilmekteyken günümüzde üç günden daha kısa olduğunda alınan spermin daha hareketli ve yapısının daha sağlıklı olduğu gösterilmiştir. Ayrıca tüp bebekte ardışık sperm vermenin bazı durumlarda daha iyi sonuçlar doğurabileceği de gösterilmiştir.
- Oxo-001 yeni bir embriyonun rahmi tutunmasını arttırıcı kimyasaldır ve gebelik oranlarının artması amaçlanır. Ayrıca embriyo yapıştırma yöntemi ile tekrarlayan başarısızlıklarda embriyonun tutunmasının artması amaçlanır.
- Yine embriyonun tutunması için yeni bir teknoloji embriyo tutunma penceresini yapay zeka veya Mpap testi ile öğrenebiliriz. Mpap rahim ağzından alınan bir sürüntü ve rahim duvarı methilasyonunu hesaplayan bir yöntemdir.
- Atosiban, oksitonin isimli rahmin kasılmasını sağlayan hormonu durduran maddedir ve embriyo transferi öncesi kullanımında rahmin kasılmasını durdurup tutunma oranını özellikle stresli hastalarda arttırabilmesi amaçlanır.
- Embriyo şekli ve gelişiminden yüzde 90 oranında embriyonun genetiği hakkında bilgi elde edilebilmektedir. Özellikle kadının yaşı arttıkça embriyoların genetik yapısı bozulmaktadır. Bu şekilde daha sağlıklı embriyolar embriyonun gelişim skorlaması ile seçilebilir.
- Katil hücreler 2020 yılında gündemimize girmişti ve Japon bilim adamı Nagakawa tarafından embriyonun tutunmasına engel olabileceği düşünülüp tedavi yöntemleri geliştirilmişti. Nagakawa 2024 yılında tüm verilerini tekrar düzenledi ve katil hücre tedavisi alan ve almayanlar arasında canlı gebelik elde edilmesi açısından fark bulamadı. Hatta genetik tanılı tüp bebek yapılmazsa düşük oranları katil hücre tedavisi olanlarda daha fazla; yani katil hücreler ismi gibi katil değil, kadının kendi vücudunun sağlıklı gebelik yakalamadaki bağışıklık hücresi.
- 2024 yılında 28 hastalık ilk kez deneysel aşamadan çalışmaya dönüştü ve gen nakli ile genetik hastalığı olan 6 çiftin sağlıklı bebekleri dünyaya geldi. Özellikle mirokondrial hastalık dediğimiz anneden geçince bebekte ölümcül sonuçları olan hastalıklarda sağlam bireyden alınan mitokondri, genetik hastalıklı yumurtaya enjekte edildi ve sağlıklı embriyolar oluştu.
- 2020 yılında Nobel bilim ödülü alan CRISPR yöntemi ile ilk sağlıklı genetiği düzeltilmiş birey dünyaya geldi. Kalp kası hastalığı olan bireyin hastalıklı geni ile sağlıklı geni değiştirildi ve sağlıklı embriyo elde edildi.
- Erken menopoz yani yumurtası kalmamış kadınlar ve azospermi yani hiç spermi olmayan erkekler için laboratuvar şartlarında öncü sperm ve yumurtadan olgun sperm ve yumurta oluşturuldu. Henüz klinik uygulamaya geçmeyen yöntem gelecek için umut oldu.
- En çok tartışma konu olan “Üçüncü gün embriyosu mu verelim, yoksa beşinci gün embriyosu mu verelim” sorusuna Harvard’dan gelen çalışma son noktayı koydu. Açık ara farkla beşinci gün embriyosuydu. Peki, genetik tanılı tüp bebek rutinde kimlere uygulanmalı? 40 yaş üstü anne adaylarına ama bu grupta döllenen yumurtaların sadece yüzde 20’si beşinci gün embriyosuna giderken bu embriyoların da sadece yüzde 20’sinin genetiği sağlıklı gelmektedir.
- Son günlerde en çok tartışılan ‘Piezo tüp bebek başarılı mı?’ konusuydu. 65 bin hastada yapılmış çalışmada klasik tüp bebekte yumurta döllenmiyorsa; doğru teknikle yapılan Piezo tüp bebek başarılı oluyor.
- Ayrıca yumurtası boş çıkanlarda yeni uygulanan yumurta olgunlaştırma yöntemi double uyarım ile embriyo oluşma şansı yüzde 20 oranla artmaktadır.
- Son olarak erken yumurta yetmezliği tanısı almış yani 40 yaşından önce 4 ay adet görememiş ve yumurta uyaran hormon FSH 25’in üzerine çıkan grupta hiç zaman kaybetmeden yumurta toplayıp dondurmak ve bunun için adetini beklemek gerekmemektedir. Herhangi bir zamanda da tüp bebek veya yumurta toplama tedavilerine başlanabilmektedir.
