Bisiklete yer açın

Ceyda Ulukaya - Pandemi dönemi, tüketim alışkanlıklarımızı ve yaşam tarzımızı büyük ölçüde sınırlandırsa da, alternatiflerin kıymetini anlamamızı sağladı. Bisiklet, kuşkusuz bu listenin ilk sırasında. Sosyal mesafeyi garantilediği kadar, sağlık ve çevre dostu bir ulaşım aracı olması, bu dönemde bisiklet kullanımını da yaklaşık üç kat artırdı. Türkiye Bisiklet Federasyonu verilerine göre, ülkede ulaşım amaçlı bisiklet kullananların sayısı 2.5 milyon. Bisiklete olan bu ilginin, pandeminin etkileri sürdükçe devam edeceğini tahmin etmek zor değil. Şehrin trafik sorununa çözümün yanı sıra iklim krizinin başrolündeki karbon salımını azaltması ve gitgide yaygınlaşan obeziteyle mücadeleyi garantilemesiyle faydaları saymakla bitmeyen bir ulaşım aracı söz konusu. Eğer krizi fırsata çevirmek diye bir şey varsa, o da bu dönemde bisiklete yönelen ilgiyi kalıcılaştırmak, şehirlerde bisiklet kültürünü yaygınlaştırmaktan geçiyor. Bunun için bisikleti aktif bir şekilde ulaşım amaçlı kullananlardan bisikletin hayatlarını nasıl değiştirdiğini ve şehirde bisiklet sürücüsü olmanın zorluklarını dinledik.

Bülent Durmaz

“Yaşam tarzımı değiştirdi”

57 yaşındayım, ticaretle uğraşıyorum. 11 yıldır bisikleti aktif olarak ulaşım amaçlı kullanıyorum. Her gün Koşuyolu’ndan Unkapanı’na işe gidiyorum. Normalde araçla 50 dk sürüyor ama bisikletle yarım saatte varıyorum. Hem de farklı güzergahlar deniyorum. Bisiklet çok pratik bir araç, gerçek anlamda hareket özgürlüğü sağlıyor. Eskiden araba severdim ama artık özellikle İstanbul’da araba kullanmaktan nefret eder oldum. Bisiklet yaşam tarzımı da değiştirdi. Sigarayı bıraktım. Kilomu kontrol edebiliyorum. Kendimi ruhen de çok daha iyi hissediyorum. Ama tabii ki şehir içi kullanımın riskleri var. Bu riskleri azaltmak adına yapılması gereken de bisiklet yollarını artırmak ve bisiklet kültürünü yaygınlaştırmak. Paris’te 70 km’lik şehir turu yapmıştım örneğin, hayatımın en güzel turuydu. En ufak bir problem de yaşamadım. Avrupa’da bisiklet yolları zaten çok gelişmiş ama yol olmayan yerde araç trafiğine girdiğinizde de sürücüler saygılı davranıyor. Türkiye’yle kıyaslamak mümkün değil.

Ufuk Demir

“Çocuklarım da bisikletçi oldu”

45 yaşındayım. Uluslararası bir otelin genel müdürüyüm. 2 yıldır ekstrem hava koşulları dışında her gün işe bisikletle gidip geliyorum. Çengelköy’den Maçka’ya, normalde araçla 1-1.5 saat süren güzergahı bisikletle 25-30 dk’da tamamlıyorum. Hem de harika deniz havası alıyorum. Bisikletli ulaşımın hem zaman hem fiziksel ve ruhsal sağlık açısından çok büyük avantajları var. 8 kilo verdim. Nefesim çok açıldı. Kendimi daha fit hissediyorum. 13 yaşında kızım ve 4 yaşında oğlum da artık trafiksiz yakın mesafeleri bisiklet ile kat ediyorlar. Tatile bisikletlerimizi götürür olduk. Bisiklet hayatımızın bir parçası oldu. Tabii aynı zamanda doğaya hatta insanlığa faydalı bir araç. Ancak bisiklet yollarının ve bu konuda toplum bilincinin eksikliği maalesef dezavantaj olabiliyor. 

Emel Salı

“Okula bisikletle gittik”

46 yaşındayım, yaklaşık 10 yıldır bisikleti ulaşım amaçlı kullanıyorum. Oğlum okula başlayınca servise vermek istemediğim için onu 4 yıl okula bisikletle götürüp getirdim. Okul ev arası kullandığımız güzergahımızın yarısı ara sokaklar yarısı ana cadde idi. İlk başta sürücüler tepki veriyordu ama zamanla hepsi alıştı. Taksiler ve minibüsler bize yol verir oldu. Çarşı içinden geçerken esnafa ilginç geliyorduk ama sonrasında pek çok esnafın dükkanı önünde bisiklet görmeye başladık. 4 yıl boyunca haftanın 5 günü sabah akşam okul yolu, arada çarşı, pazar hatta doktora hep bisikletimizle gittik. Bisikletli ulaşımın avantajları dezavantajlarından çok. Paranız cebinizde kalıyor, trafikte zaman kaybetmiyorsunuz. Kaslarınız, kalbiniz, ciğerleriniz güçleniyor. En büyük zorluk ise araç sürücülerinin, yolu kanunen bisikletlilerle paylaşması gerektiğini bilmemesi. Ben bu süreçte, Bisikletli Kadın İnisiyatifi’nde gönüllü projelerde yer aldım, daha sonra da bu işin eğitimini alarak Yardımcı Bisiklet Antrenörü olarak çalışmaya başladım.

Kadıköy’den Kuzguncuk’a sürüş testi

Pandemiyle yükselen bisiklet kullanımının yaygın ve kalıcı hale gelmesi güvenli bisiklet yollarının şehirleri bir ağ gibi sarmasıyla mümkün. Maalesef henüz o noktadan uzağız. Amatör bir kullanıcı olarak bisikletli ulaşımı deneyimlemek üzere, sabah saatlerinde Kadıköy’den Kuzguncuk’a gitmek üzere yola çıktığımda bunu rahatlıkla gözlemleyebiliyorum. İspark’ın akıllı bisiklet kiralama sistemi İsbike bisikletlerinden birini mobil uygulama üzerinden hızlı ve pratik bir şekilde kiraladıktan kısa bir süre sonra kaldırım ya da yol kenarlarına mahkum olduğumu anlıyorum. Taa ki, Harem Sahil Yolu üzerindeki bisiklet yoluna ulaşıncaya kadar. Üsküdar iskelesine dek deniz kenarındaki bisiklet yolunu izleyerek yol almak, içimdeki bisiklet aşkını uyandırmaya yetiyor. Ancak devamında yeniden, üstelik dar kaldırımlarda yayaların öfkeli bakışlarını üzerime çekiyorum. Teoride bisiklet sürücülerine de ait olan yola çıkmaksa büyük cesaret istiyor.

Bilmeyenler için okulu var

İSPARK’ın Yenikapı ve Maltepe Orhangazi Şehir Parkı’nda kapılarını açtığı İsbike Bisiklet Okulu’nda bugüne dek 4700 kişi eğitim alarak bisiklet kullanmayı öğrendi. Her yaş grubuna açık eğitimlere, özellikle 40 yaş üzeri yetişkinlerin ilgisi büyük. Uzman eğitmenler eşliğinde verilen eğitim sayesinde 4 saat gibi kısa bir sürede bisiklet kullanmayı öğrenebilir, bisiklet sahibi olmasanız dahi İsbike istasyonlarından kiralayacağınız bisikletlerle gezintiye çıkabilirsiniz. İsbike Bisiklet Okulu bünyesinde eğitim alanlara sorduk:

Hatice Akgün: 53 yaşındayım. Arkadaşlarım söyledi bisiklet okulunu. Bizim çocukluk dönemimizde böyle imkanlar yoktu, bisikletim de yoktu. Bir günde kullanmayı öğrendim. Ailemle bisiklet gezisine çıkabileceğim sahilde, çok mutluyum.

Nezahat Hacıosmanoğlu: 48 yaşındayım, emekli hemşireyim. Arkadaşlarım vasıtasıyla geldim bisiklet okuluna. Buradaki görevliler çok iyi. Kısa sürede öğrendim. Sağlıklı bir yaşam için ben de pedal çevireceğim.

Nazan Sarıhan: 53 yaşında bisiklet kullanmayı öğrendim. Çok mutluyum. Daha önce çok denedim ama başaramadım. Bisikletle eşime ve oğluma eşlik edebileceğim artık. Bir de pandemideki kapanmaların etkisinden bisiklet kullanarak kurtulmak istiyorum.

Berfin Ece Bingül: 20 yaşındayım, tıp fakültesi öğrencisiyim. Bisiklet kullanmayı çok istiyordum. Kendim denedim ama olmadı. Burada kısa zamanda öğrendim. Artık bisikletle tur atabileceğim, köpeğimi bisikletimle gezdirebileceğim.

Sadece 21 gram

Bisiklet kullanıcılarının kilometre başına ürettiği karbon salımı 21 gr. Bu miktar, otomobille ulaşımın aynı mesafede neden olduğu karbon salımının
onda birinden daha az.

300 noktada 3 bin bisiklet

İstanbul’un 300 noktasında 3 bin bisikletle hizmet veren İSBİKE bisikletleri mobil uygulama üzerinden kiralanıyor. Harita bölümünden güzergahınız üzerindeki istasyonları ve bisiklet sayılarını görüntüleyebiliyorsunuz. Uygulama, bakiye yükleyip bisiklet seçtikten sonra gelen tek kullanımlık şifreyi istasyondaki üniteye tuşlayarak kiralama yapmanızı sağlıyor.  Saati 4.5 lira olan kiralama ücretlerinde farklı üyelik paketleri de söz konusu.

Patronsuz ve pedallı

Pandemiyle birlikte kritik bir rol üstelenen kurye sektöründe de bisikletli teslimata doğru gidişin işaretleri var. Kadıköy merkezli Patronsuz Kurye, bunun bir örneği. Daha önce Engelsiz Pedal oluşumu bünyesinde gönüllü çalışan bir grup bisikletli arkadaşın, kapanma döneminde yardımlaşma amaçlı paket taşımasıyla ortaya çıkıp bugün 60 kişiye ulaşan bir oluşumdan söz ediyoruz. Daha çok Anadolu yakasında ve yerel işletmeler odaklı hizmet veren Patronsuz Kurye bünyesinde, çeşitli meslek gruplarının yanı sıra özellikle pandemi döneminde zorluk yaşayan müzisyen ve oyuncular da var. Kendisi de müzisyen, aynı zamanda çevre aktivisti olan Bülent Kamacı, Patronsuz Kurye’deki işleyişi şöyle anlatıyor: “Ağırlıklı olarak Kadıköy ve çevresine teslimat yapıyoruz. Kadıköy’den Göztepe’ye 15 dk’da teslimat yapabiliyoruz örneğin. Bisiklet hem çevreci hem gürültüsüz hem de trafik keşmekeşine takılmadığınız için çok daha hızlı bir araç. Aramızda öğrenciler de, müzisyen ve oyuncular da var. Üçer saatlik nöbetlerle çalışıyoruz. Herkes kendine uygun zaman dilimini seçebiliyor. Bu işi sırf bisiklet kullanma amacıyla gönüllü yapanlar bile var.” Patronsuz Kurye’ye irtibat için aynı adla Instagram üzerinden ulaşmak mümkün.