2020’ye umutla bakmak için...

1 - Plastik poşetler ücretli oldu

1 Ocak 2019 itibarıyla, alışverişlerde kullanılan plastik poşetler ücretli hale geldi, poşetlerin yerini bez çanta ve fileler aldı. Hem çevreyi kirleten hem de yüz binlerce deniz hayvanının hayatını tehlikeye atan plastik atıkların azaltılması hedefiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hayata geçirilen uygulama sayesinde plastik kullanımı aralık ayı itibarıyla yüzde 77.27 azaldı. 1 Ocak 2019 itibarıyla, alışverişlerde kullanılan plastik poşetler ücretli hale geldi, poşetlerin yerini bez çanta ve fileler aldı. Hem çevreyi kirleten hem de yüz binlerce deniz hayvanının hayatını tehlikeye atan plastik atıkların azaltılması hedefiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hayata geçirilen uygulama sayesinde plastik kullanımı aralık ayı itibarıyla yüzde 77.27 azaldı. 

2 - Öğretmen değil, melek!

Kayseri’de Ayşe Burcu Ökmen öğretmen, beslenme çantasız okula gelen öğrencisinin hayatını değiştirdi. Talas ilçesinde görevli Ökmen, 9 yaşındaki öğrencisi Necati Özmen’in beslenme getirmemesi üzerine evine gitti. Virane halde ne mutfağı ne de banyosu olan evin fotoğraflarını paylaşarak “Necati için bir taş da sen koy” kampanyası başlatan öğretmen, Özmen ailesinin üç ay sonra içi sıfırdan döşenmiş bir evleri olmasını sağladı.

3 - SGK’dAn sevindiren karar

Spinal Musküler Atrofi (SMA) hastalarının aileleri uzun süredir çocukları veya yakınlarının ilaçlarını alabilmesi için mücadele ediyorlardı. Aylar süren kampanyaların ardından Sağlık Bakanlığı ocak ayı itibarıyla SMA Tip 2 ve 3 ilaçlarını SGK ödeme kapsamına aldı. İlaç bedellerinin geri ödeme kapsamına alınması, çocuklarının iyileşmesi için umut ışığı yanan yüzlerce aileyi sevindirdi.

4 - En duygulu karşılama

Tekirdağ’ın Çorlu ilçesinde Cemile Yeşil Anadolu Lisesi’nde görev yapan ve yakalandığı kanser hastalığını yenerek 8 ay sonra okuluna dönen coğrafya öğretmeni Muharrem Poyrazoğlu, öğrencilerinin ve arkadaşlarının sevgi gösterileriyle karşılanmıştı. “Evine hoş geldin” pankartı ve balonlarla karşılanan 27 yıllık öğretmen, tüm Türkiye’yi duygulandırmıştı.

5 - Türk kahvesi Venedik’te

İtalya’nın en köklü ve önemli kahve kavurucularından Caffe Vergnano 1882, dünyanın en eski kahve demleme yöntemi olan Türk Kahvesi’ni Venedik Rialto dükkanında servis etmeye başladı. UNESCO’nun Somut Olmayan Kültürel Miraslar listesinde yer alan Türk Kahvesi böylece Avrupa’da bir kahve dükkanında ilk kez menüye girmiş oldu.

6 - Tarihe geçen transfer

Üç yaşındayken geçirdiği trafik kazasıyla omurilik felci olan Latife Selin Şahin, Türkiye’den Avrupa’ya transfer olan ilk engelli kadın basketbolcu olarak tarihe geçti. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi Spor Yöneticiliği Bölümü’nde okurken aldığı teklifle İtalya’nın Reggio Calabria Kulübü’ne transfer olan oyuncu, parkede bir ilke imza atmış oldu.

7 - Baba bir masal anlat bana 

Antalya’da altı buçuk aylıkken dünyaya gelen ve henüz 13 günlükken yanlış iğne sonucu sol bacağı kesilen Özge Yıldırım artık altı yaşında. Özge’nin babası Ali İhsan Yıldırım, kızının tedavisi için gereken tedaviyi karşılayamadığı için evine 150 liraya mal ettiği bir özel düzenek kurmuş ve kızına protezle yürümesini öğretmişti. Kızının adımlarına yüreğiyle eşlik eden baba Ali İhsan Yıldırım, “Baba koşmak istiyorum” diyen Özge için bu defa da eski bir proteze koşmayı kolaylaştıracak yaylı bir düzenek tasarladı.

8 - Basketbolda Türk derbisi

TurkIsh Airlines Euro Leauge Final Four’da ilk kez iki Türk takımı Fenerbahçe Beko ve Anadolu Efes karşı karşıya geldi. İspanya’da düzenlenen turnuvanın finaline Fenerbahçe Beko’yu 92-73’lük skorla geçen Anadolu Efes yükseldi. Finalde, CSKA Moskova’ya boyun eğen Efes’in yıldızı Shane Larkin performansıyla maça damga vurdu.

9 - “Türk Duvarı” ördük

Türk futbol tarihinin şimdiden en iyi stoperleri arasında gösterilen 21 yaşındaki Merih Demiral İtalyan devi Juventus’a transfer oldu. Birinci Lig takımı Altınordu FK’dan yurt dışına transfer olan ilk futbolcu unvanını alan Çağlar Söyüncü ise Leicester City’deki performansıyla başarıdan başarıya koşuyor. Milli takımdaki uyumlarıyla da dikkat çeken ikili, yazın büyük heyecanla takip edeceğimiz Avrupa Şampiyonası’nda da savunmamızın belkemiği olacak.

10 - BİR UMUT ÖYKÜSÜ

Lösemi teşhisi konulan dört yaşındaki Öykü Arin’in hayata tutunması için başlatılan ilik arayışı, tüm Türkiye’yi seferber etti. Öykü için bağışlanan kök hücre bağışları başka hastalara umut olurken Öykü de babası Çağdaş Yazıcı’dan yapılan ilik naklinin yüzde 98.5 oranında tutması sayesinde sağlığına kavuştu. Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi’nin verilerine göre, hâlâ ilik bekleyen hasta sayısı ise bin 664.

11 - Cimnastikte literatüre girdik

Türkiye’nin cimnastikte büyükler kategorisinde kazandığı ilk Avrupa Şampiyonası madalyasının sahibi milli sporcu Ümit Şamiloğlu’nun, Mersin’deki Dünya Kupası ayağında tercih ettiği hareket Uluslararası Cimnastik Federasyonu tarafından “The Samiloglu” olarak dünya literatürüne girdi. Milli sporcu İbrahim Çolak ise Artistik Cimnastik Dünya Şampiyonası’nda halka aletinde altın madalya kazanarak cimnastikte büyükler kategorisinde dünya şampiyonluğuna ulaşan ilk Türk sporcu oldu.

12 - Nakil rekoru

Malatya’da İnönü Üniversitesi Turgut Özal Tıp Merkezi’nde, eş zamanlı organize edilen 5 karaciğer nakli başarıyla tamamlandı. Karaciğer Nakli Enstitüsü’nde 10 ayrı odada 36’sı cerrah 100’ün üzerinde personelin katılımıyla gerçekleştirilen ve yaklaşık 13 saat süren operasyonlar, noter ve Guinness yetkililerince de izlenerek karaciğer naklinde dünya rekoruna aday oldu.

13 - Yitik Lale Çiçek açtı

Türkiye’ye özgü bir bitki olmakla birlikte en son 1896’da görülen “yitik lale”, 123 yıl aradan sonra ana yurdu olan Amasya’da çiçek açtı. Bilimsel adı “tulipa sprengeri baker” olan yitik lale Alman bir bahçıvan tarafından 1892’de Amasya’da keşfedilmişti. 123 yıl boyunca yeniden bulunması için çalışmaların sürdüğü yitik lale, kayıtlara “türün doğadaki varlığı sona erdi” notuyla geçtikten sonra yeniden ana vatanında çiçek açarak yüzümüzü güldürdü.

14 - En eski buğday hasat edildi

İnsanoğlunun 12 bin yıl önce ilk kez tarıma başladığı Mezopotamya’da en eski buğday türü olan ve yeniden canlandırılıp tohumluk olarak ekimi yapılan Sorgül buğdayının hasadı Mardin’de yapıldı. Avrupa Birliği ve Türkiye tarafından finanse edilen “Yaşayan Toprak Yerel Tohum” projesi kapsamında 2017’den itibaren tohumluk olarak ekimi yapılan Sorgül, aynı zamanda susuz yetişen bir tür olarak susuz tarımın mümkün olduğunu gösterdi. Şef Ebru Baybara Demir öncülüğünde yürütülen proje, aynı zamanda kadın istihdamı ve Suriyeli mültecilerin entegrasyonuna katkı sağladı.

15 - Filenin Sultanları 

2019 Kadınlar Avrupa Voleybol Şampiyonası final maçında Sırbistan ile karşılaşan Filenin Sultanları, 3-2’lik skorla kaybederek ikinci oldu. Tarihinin en büyük başarısına ulaşarak gümüş madalya kazanan Filenin Sultanları mücadeleleriyle ilham oldu.

16 - Sezen’in Boza’sı 

Kayseri’de tarlada ölmüş annesini emmeye çalışırken bulunan ve Yük Hayvanlarını Koruma ve Kurtarma Derneği tarafından İstanbul’a getirilen sıpayı Sezen Aksu sahiplenerek “Boza” adını verdi. Derneğin Başkanı Okan Oflaz, bu tatlı hikayenin perde arkasını “Boza ilk geldiği gün Sezen Aksu şans eseri buradaydı, gelir gelmez aşık oldu. Koynuna aldı, şarkılar söyledi. Bundan sonra Boza’nın bakımıyla ilgili her şeyi üstlendi” diye anlatmıştı.

17 - Caretta carettalar çoğaldı 

Akdeniz kıyılarında yumurtalayan, nesli tehlike altındaki dünyaca ünlü Caretta carettalar yumurtlama ve denize ulaşma rakamlarıyla son 10 yıl içinde en yüksek orana ulaştı. Yaz ayları itibarıyla başta Dalyan Körfezi olmak üzere 5 ayrı özel çevre koruma bölgesinde yumurtalardan çıkan 120 bin yavrunun yüzde 95’i, yani 115 bini, Deniz Kaplumbağaları Arama Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi ve çeşitli gönüllü ekiplerin koruma çalışmaları sayesinde denize ulaşmayı başararak yüzümüzü güldürdü. Denize ulaşanların ise yalnızca binde birinin, 25 yıl sonra anne adayı olarak kumsallarımıza döneceği öngörülüyor.

18 - Termik santrallere filtre vetosu

Kömürle çalışan termik santrallerin, insan sağlığını doğrudan etkileyen zehirli gazların havaya yayılmasını önlemek üzere baca filtresi takması zorunluluğunu yaklaşık 2.5 yıl erteleyen yasa maddesi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından veto edildi. Böylece 31 Aralık 2019’a dek filtre taktırmayan termik santraller, para cezasından faaliyetlerin durdurulmasına kadar bir dizi yaptırımla karşı karşıya kaldı.

19 - Bakanlıktan kadına şiddet genelgesi

Adalet Bakanlığı, Türkiye’de kadına yönelik şiddetle mücadelenin en önemli araçlarından 6284 Sayılı Kanun’da yer alan önleyici ve koruyucu tedbirlerin uygulanmasına yönelik bir genelde yayımladı. Şiddet vakalarının etkin ve hızlı yönetimini hedefleyen genelgede, Kadına Yönelik Şiddet Büroları’nın yaygınlaştırılması, şiddet vakalarına uzman savcıların bakması, kadının hayati tehlikesinin bulunması halinde talep aranmaksızın geçici koruma tedbiri uygulanması gibi önlemler yer alıyor. Genelge, eksikleri dile getirilmekle birlikte, kadına şiddetle mücadele yolunda somut bir kazanım olarak destek gördü.

20 - Türkiye’nin en pahalı tablosu

Türk resim sanatının öncülerinden Osman Hamdi Bey’in 1880 yılında yaptığı “Kur’an Okuyan Kız” tablosu Londra’da Bonhams Müzayede Evi’nde 6.3 milyon sterline (yaklaşık 44 milyon lira) alıcı bularak Türkiye’nin en pahalı tablosu unvanını aldı. Malezya İslam Sanatları Müzesi tarafından satın alınan eserin ilk kez British Museum’da sergileneceği açıklandı.

21 - Simit Oxford’lu oldu

Dünyanın önde gelen sözlüklerinden Oxford İngilizce Sözlüğü, ‘simit’ kelimesini, Türkiye menşeli olarak İngilizce kelime haznesine ekledi. Sözlüğün yayınladığı güncellemede simit “Türkiye menşeli, pekmeze bulanmış, susamla kaplı bir tür ekmek” olarak tanımlandı. Dünyanın önde gelen sözlüklerinden Oxford İngilizce Sözlüğü, ‘simit’ kelimesini, Türkiye menşeli olarak İngilizce kelime haznesine ekledi. Sözlüğün yayınladığı güncellemede simit “Türkiye menşeli, pekmeze bulanmış, susamla kaplı bir tür ekmek” olarak tanımlandı. 

22 - Odunpazarı’nda modern bir müze

Eskişehir’de eylül ayı itibarıyla kapılarını açan Odunpazarı Modern Müze, 2019’un en güzel sanat haberlerinden biri oldu. Odunpazarı’nın tarihi mimarisinden esinlenerek tasarlanan, Japon mimar Kengo Kuma’nın imzasını taşıyan müze, Bayburt’taki Baksı Müzesi’nden sonra bir Anadolu kentinde uluslararası standartlarda kurulan ikinci müze oldu. Kültür ve Turizm Bakanlığı Özel Ödülü’nün de sahibi olan müze, yaklaşık üç ayda 90 bini aşkın ziyaretçiye ulaştı.

23 - PISA umut verdi 

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nce (OECD) 15 yaş düzeyindeki öğrencilere matematik, okuma ve fen bilimleri alanlarında üç yılda bir yaptığı Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) sonuçlarına göre Türkiye, bir önceki PISA’ya göre tüm alanlarda gelişme göstererek yaklaşık 10 sıra yükseldi. 79 ülkeden 600 binin üzerinde öğrencinin yer aldığı programda Türkiye okumada 40; matematikte 42 ve fen bilimlerinde ise 39’uncu oldu ancak henüz OECD ortalamasına ulaşamadı.

24 - Wewalk yılın icadı seçildi

Vestel ve bir sivil toplum kuruluşu olan Young Guru Academy işbirliğiyle, görme engelliler için tasarlanan ödüllü akıllı baston projesi WeWalk, Time dergisi tarafından 2019’un en iyi icatlarından biri seçildi. Görme engellilerin önlerine çıkan engelleri algılayıp uyaran ve akıllı telefonlarla entegre olabilmesiyle öne çıkan WeWalk’un mucidi ise kendisi de görme engelli olan Kürşat Ceylan.

25 - Antalya rekor kırdı

Dünyanın önemli turist destinasyonları arasında yer alan Antalya, tarihinde ilk kez 15 milyonu aşkın turist ağırlayarak rekor kırdı. 193 ülkeden turistin tercih ettiği kente en çok turist sırayla Rusya, Almanya ve Ukrayna’dan geldi.

26 - Daha çok okuyoruz

OKUYAY Platformu’nca yürütülen ve Türkiye’de okuma kültürüne yönelik bugüne dek yapılan en kapsamlı araştırmalardan biri olan Türkiye Okuma Kültürü Araştırması, kitap okuma oranının ciddi artış gösterdiğini ortaya koydu. Çalışmaya göre, son üç ayda en az bir kitap okuyanların oranı 10 yıl içinde yüzde 30’dan yüzde 64’e çıktı. Kitap okumadığı söyleyenlerin oranı ise yüzde 70’ten yüzde 36’ya geriledi.

27 - Yaren leylek masalı sürüyor

Her yıl binlerce kilometrelik zorlu göç yolculuğunun ardından Bursa’nın Eskikaraağaç köyünde balıkçı Adem Amca’yı bulan Yaren leylek, bu yıl da sekizinci defa yuvasına döndü. Köye adeta bir masal hediye eden, köylülerin gözbebeği Yaren leylek, eylül ayındaki dönüşüne dek her sabah Adem Amca’yla balığa çıkıp onu tuttuğu balıklarla beslendi. Sekiz yıldır süren dostluğun hikayesi bu yıl “Yaren” adıyla çekilen belgesele de konu oldu. Belgeselin galası ise köy meydanına kurulan açık hava sinemasında yapıldı.

28 - Göbeklitepe’ye kardeş geldi

Mardin’in Dargeçit ilçesindeki Boncuklu Tarla’da yapılan kazılarda, insanlık tarihinin en zengin Neolitik Çağ buluntuları elde edildi. Göbeklitepe’ye yaklaşık 300 kilometre mesafede olan ve Göbeklitepe’den bin yıl daha eskiye işaret eden bulgular içeren kazılarda, dört dikilitaşa sahip ve 11 bin 300 yıllık olduğu tahmin edilen bir tapınak da gün yüzüne çıkarıldı. Bölgede kendine has bir yerleşim tarzının olduğunu düşündüren bu yapılar, 2019’un en önemli arkeolojik keşifleri arasında yerini aldı.

29 - Laf atma cinsel taciz sayıldı

Kayseri’de üniversite öğrencisi Gamze Gürbüz, arabadan kendisine laf atan M.B.’ye karşı dava açtı ve sanığın cinsel taciz ve hakaret suçlarından ceza almasını sağladı. Arabadan laf atmanın cinsel taciz olarak tanınmasını sağlayan bu karar için Gürbüz, Milliyet’e verdiği röportajda, “Tacizin büyüğü küçüğü yok, basit de olsa bu bir cinsel taciz. Diğer şeylerin suç olduğunu biliyorlar ama laf atmanın cezasını olduğunu bilmiyorlar. Artık öğrenmiş oldular” demişti.

30 - Yerli otomobil rüyası gerçek oldu

Türkiye’nin yarım kalan yerli otomobil rüyası, 58 yıl sonra gerçek oldu. Projesi Türkiye’nin Otomobili Girişimi Grubu’nca üstlenilen ve çalışmaları gizlilikle sürdürülen Yerli Otomobil, 2019’un bitmesine günler kala tanıtıldı. Dünyaca ünlü İtalyan otomotiv tasarım firması Pininfarina’nın tasarladığı yerli otomobil, biri SUV diğeri Sedan olmak üzere elektrikli iki model olarak sunuldu. Yerli otomobilin üretimi, Bursa’da kurulacak tesiste 2022’de başlayacak ve 5 model olarak yılda 175 bin adet üretilecek.