Vecihi Hürkuş: Kendi imkânını kendisi yaratan bir dehâ...

Uçak düşüren ilk Türk tayyareci

Vecihi Hürkuş, 1896 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Uçmaya olan sevdası ile bilinen ve bu anlamda birçok gelişim ve başarı gösteren Vecihi Hürkuş’un hayatı da oldukça enteresan. Birinci Dünya Savaşı'na katılan ve yaralanınca İstanbul'a dönerek Yeşilköy'deki Tayyare Mektebi'ne girerek pilot olan Vecihi Hürkuş, Birinci Dünya Savaşı sırasında pilot brövesi alarak 7. Tayyare Bölüğü'nde Ruslara karşı harekata katıldı.

Başarılı keşif ve bombardıman uçuşları yapan ve girdiği bir hava muharebesinde bir Rus uçağını düşüren Vecihi Hürkuş, uçak düşüren ilk Türk tayyareci olarak da taihe adını yazdırdı. Daha sonra Ruslara esir düşen Vecihi Hürkuş, Hazar Denizi'nin Azerbaycan kısmında bulunan Nargin Adası'ndan yüzerek İran üzerinden kaçmayı başardı ve yurda dönerek 1918 yılı yaz başında Yeşilköy'de konuşlanmış bulunan 9. Harp Tayyare Bölüğü'nde görev aldı.

Kendisine kırmızı şeritli İstiklal Madalyası verildi

Daha sonra Kurtuluş Savaşı'na katılan Vecihi Hürkuş, özellikle İnönü ve Sakarya savaşları sırasında çok başarılı keşif ve destek uçuşları yaptı ve bir Yunan uçağını düşürdü. Öyle ki Kurtuluş Savaşı’nın ardından kendisine kırmızı şeritli İstiklal Madalyası verildi.

Vecihi Hürkuş, savaştan sonra İzmir'de yeni tayyarecileri eğitmeye başladı ve Edirne'ye yanlışlıkla inen bir yolcu uçağını almakla görevlendirildi. Hizmeti karşılığı uçağa "VECİHİ" adı verilince, kafasında uçak inşa etmek düşünceleri canlandı ve 1923 yılında ilk Türk uçağını üretti. 28 Ocak 1925'te ise "VECİHİ K-VI" adını verdiği uçağını uçurdu ancak o dönemlerde havacılıktan kimse anlamadığı için izinsiz uçuş yaptığından dolayı cezalandırıldı.

"Yaşasın Türk Tayyareciliği"

1930'da Kadıköy'de bir keresteci dükkânını kiralayarak, 3 ay içinde ilk Türk sivil uçağını, aslında ikinci uçağı VECİHİ XIV'ü inşa etti. İlk uçuşunu 27 Eylül 1930'da Kadıköy Fikirtepe'de büyük bir kalabalık ve basın topluluğu karşısında yaptı. Fakat dönemin yetersizliğinden dolayı bir türlü ‘Uçabilirlik Sertifikası’ alamadı. Hal böyle olunca Vecihi Hürkuş, uçağı sökerek demiryollarından kiraladığı vagonla Çekoslovakya’ya gönderdi ve 1931 yılında Çekoslovakyalı yetkililer tarafından civardaki bir gazinoda düzenlenen bir törenle, başköşesinde “Yaşasın Türk Tayyareciliği” yazılı bir pankartla onurlandırılarak uçuş müsaadesini aldı ve sonrasında uçarak Türkiye’ye geldi.

Dünyanın en sıra dışı ve üretken ve kişilerinden...

1932 yılında ise Vecihi Sivil Tayyare Mektebi isimli ilk Türk Sivil Havacılık Okulu'nu açan Vecihi Hürkuş, ilk Türk kadın pilotu olan Bedriye Gökmen ile birlikte 12 pilot yetiştirdi. İstanbul Kalamış-Kadıköy'de Türkiye'nin ilk sivil uçağı VECİHİ XIV, ilk eğitim ve spor uçağı VECİHİ XV, 160 beygirlik Mercedes uçak motorlu deniz kızağı VECİHİ SK-X üretildi. 1937 yılında ise Türk Hava Kurumu, Hürkuş'u mühendislik eğitimi alması için, Almanya'daki mühendislik okuluna gönderdi ve 1939 yılında mezun olarak ülkesine dönen Vecihi Hürkuş'a iki yılda mühendis olunmasının imkânsızlığı gerekçesiyle uçak mühendisliği ruhsatı verilmedi.

Sadece Türk havacılık tarihinin değil bence dünyanın en sıra dışı ve üretken ve kişilerinden olan Vecihi Hürkuş, 16 Temmuz 1969'da Ankara'da hayatını kaybetti. Azmi ve çalışkanlığı ise Türk havacılığında hala daha çok değerli ve bıraktığı miras, hala daha yaşatılmaya devam ediyor.