Osman Gazi'nin eşi Malhun Hatun kimdir?

Malhun Hatun kimdir?

Hayatı ve kimliğine dair bilgi yoktur. İlk Osmanlı kaynaklarında Mal Hatun / Malhun Hatun olarak geçer ve kendisinden genellikle Osman Bey’in hanımı, Orhan’ın annesi diye söz edilir.

Malhun Hatun Şeyh Edebali’nin kızı mıdır?

İlk Osmanlı tarihçilerinden Âşıkpaşazâde, Mal/Malhun Hatun’u Şeyh Edebâli’nin kızı diye gösterir ve Osman’ın gördüğü rüyayı büyük bir devletin doğuşunun müjdecisi olarak yorumlayan Şeyh Edebâli’nin kendisine kızını verdiğini kaydeder; Orhan Bey’in de onun oğlu olduğunu bildirir. Ayrıca Şeyh Edebâli ile Mal Hatun’un bir iki ay arayla vefat ettiklerini ve onlardan üç ay sonra vefat edecek olan Osman Bey’in her ikisini Bilecik’te kendi elleriyle defnettiğini ekler. Bu bilgi doğru ise Orhan’ın annesinin vefat tarihi 1324’e denk düşer. Fakat bu rivayet aynı tarihli Mekece vakfiyesiyle çelişir, çünkü burada Mal Hatun’un adının yer alması onun Osman Bey’den sonra öldüğünü açık biçimde gösterir. Bununla beraber Şeyh Edebâli’nin kızının adını Râbia ve Bâlâ Hatun olarak farklı şekilde kaydeden tarihçiler de vardır. Ancak Bâlâ Hatun ismi yazılışı Mal Hatun imlâsının istinsahı sırasında yapılan bir yanlışa dayanır. Oruç Bey ısrarlı biçimde, Âşıkpaşazâde’nin Târih’ini görmüş olmasına rağmen Şeyh Edebâli’nin kızı olan Orhan’ın annesinin adını Râbia Hatun diye yazar. Çeşitli rivayetlere yer veren ilk Osmanlı tarihçilerinden Neşrî ise Mal Hatun hakkında hiçbir kaynakta rastlanmayan bir hikâye anlattığı kısımda onun kimin kızı olduğunu belirtmez. Ancak ilerleyen bahislerde Âşıkpaşazâde’nin Şeyh Edebâli ve Mal Hatun’la ilgili bilgilerini aynen tekrarlar. Bu durum, onun iki rivayeti birbiriyle telif etmeden kaynaklardaki metinleri olduğu gibi aktardığını gösterir.

Neşrî ilk rivayetinde, henüz genç yaşta olan Osman Bey’in Mal Hatun’u Eskihisar’a (Eskişehir) giderken konakladığı İtburnu köyünde (bugün Söğüt ile Söğütönü arasındaki yol üzerinde Uludere köyü) gördüğünü ve ona âşık olduğunu, ardından babası Ertuğrul’a durumu bildirerek kızı istemesini talep ettiğini, ancak Mal Hatun’un aradaki eşit olmayan konum dolayısıyla bu teklifi kabul etmediğini, gerçek sebebin ise daha sonra anlaşıldığını, çünkü Mal Hatun’a Osman Bey’in maksadının kendisiyle gönül eğlendirmek olduğunun söylendiğini nakleder. Ayrıca Osman Bey’in misafir kaldığı Eskihisar beyine bir eğlence meclisi sırasında durumu açtığını, beyin de kızda gönlü olduğunu anlayınca Mal Hatun’u kaçırıp yakınlarından birinin yanında gizlediğini ekler. Bu hikâyede adı geçen İtburnu köyüne ait tahrir kayıtlarında burası ortakçı statüsünde bir köy olarak gösterilir. Bu da -eğer sonradan köyle ilgili bir iskân değişikliği yoksa- köy halkının mahallî kimliklerinin Osmanlı öncesine dayandığı anlamına gelir. Bazı araştırmacılar hikâyede adı geçen Osman Bey’in hanımının, Mal Hatun ile karıştırılan ve daha alt statüde bulunan başka bir kadın olma ihtimaline vurgu yapar. Bütün bu karışık rivayetler dışında Mal Hatun’la ilgili bilgi yoktur. XVI. yüzyılın ikinci yarısına ait Osmanlı resmî kayıtlarında Şeyh Edebâli’nin kızının Orhan Bey’in annesi olduğu bilgisi kabul görmüştür. Açık olan husus Mal Hatun’un Şeyh Edebâli’nin kızı olmadığıdır. Onun Orhan Bey’in annesi olup olmadığı konusunda da kesinlik yoktur. Johannes Tralow’un Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla ilgili Almanca romanı onun adını taşır. Mal Hatun’a atfedilen türbe Bilecik’tedir.