Vantilatör nedir? Vantilatör ne zaman icat edildi?

Vantilatör nedir?

Vantilatör, aldığı hareket ile dönen çarkın (pervane) havayı bir hacimden alıp diğer bir hacme aktaran, havaya yön verme prensibi ile çalışan makine. Bu makinelere ayrıca çalışma şekline göre de isimler verilir. Bunlar aspiratör, fan, blower, körük şekilde adlandırılırlar. Vantilatörün eş anlamlısı ise yelletke sözcüğüdür.

Vantilatör ne zaman icat edildi?

Ticari amaçla üretilen ilk elektrikli vantilatör, 1882’de New York’ta, “Crocker and Curtis Electric Motor Co.” şirketinin başmühendisi Dr. Schuyler Skaats tarafından gerçekleştirildi. Ertesi yıl seri üretime geçilerek masa tipi, iki kanatlı pervaneli modeller piyasaya çıkarıldı. Dişli donanımıyla hareket eden, hareketli ilk elektrikli vantilatör de 1908 yılında, ABD’ de “Eck Dynamo and Electric Co” adlı kuruluş tarafından üretildi. Havayı her tarafa üfleyebilen bu vantilatörler, tek yöne serinlik veren vantilatörlerin satışını büyük ölçüde etkiledi.

Vantilatörün parçaları neler?

Vantilatörlere ayrıca çalışma şekline göre de isimler verilir bunlar aspiratör, fan, blower, körük şekilde adlandırılırlar. Yapı olarak üç parçadan oluşur.

• Pervane
• Motor
• Gövde

Vantilatör çeşitleri

Yukarıda belirtilen materyaller kullanım amacı, çalışma sıcaklığı ve akışkanın cinsine göre çeşitlilik gösterir. Buna bağlı olarak pek çok vantilatör çeşidi vardır.

• Endüstriyel uygulamalarda
• Soğuk hava tesisleri, malzeme taşıma ayrıştırma, havalandırma, havanın karıştırılması gereken yerler, katı yakıtlı kazanlarda yakıt üfleme, soğutma sistemleri, ısıtma sistemleri, elektrik üretim santralleri.
• Domestik (evsel) uygulamalarda
• Fırın üzeri davlumbazlarda, banyo, wc'ler.
• Konfor uygulamaları
• Toplantı salonları, sinemalar, restoranlar, sigara odaları
• Kullanım alanlarına örnek olarak gösterilebilir ama bunlar dışında da pek çok kullanım alanı vardır.

Günümüzde vantilatörler elektrik motoru ile kullanılır, çünkü elektrik motorlu çalışan vantilatörler çok daha az yer kaplar, bakım gerektirmez, hafif ve daha uzun ömürlü olurlar. Elektrik motorunun dışında pinomatik, benzinli ya da dizel motor, rüzgâr gücü ya da merkezkaç gücünden faydalanarak kullanılırlar.

Vantilatörler ikiye ayrılır:

Radial (SANTRİFÜJ) - vantilatörlerde akışkan pervanenin içine eksenel yörüngede girip, dönmenin eksenine dik yönde çıkar

Aksiyel (EKSENEL) - vantilatörlerde ise akışkan pervanenin içine eksenel olarak girip aynı eksen üzerinde yörünge izleyerek çıkar

Karma Akışlı (Mixed Flow ) - vantilatörlerde akışkan pervanenin içine eksenel yörüngede girer. Ancak çıkış ekseni üzerinde bulunan yönlendirici kanatlar üzerinden geçerken ek bir dinamik basınç oluşur böyleye toplam basınç artar. Bu fanlar "Radial ve Aksiyal fanların karışımı" olarak nitelendirilir. Debileri Aksiyel fanlara yakın - basınçları ise radial fanlara yakındır. Ancak motor enerji tüketimleri de buna paralel olarak aynı derecede ortalama değerdedir. Genelde yer sorunu olan ortamlarda kullanıma uygundur.