ABD'deki çekişmeli seçimi kim kazanır? Biden mı Trump mı?

4 yıl sonra sandık başına giden ABD'de ortaya çıkan sonuçlar, çekişmenin son dakikaya kadar süreceğine işaret ediyor. Şu ana kadar sayılan oylara ve tahminlere göre, Joe biden, 238 delege, Donald Turmp ise 218 delege sayısına ulaştı. Ancak, Pennsylvania, Arizona, Kuzey Carolina, Michigan, Ohio gibi eyaletlerde Trump önde gidiyor. Sonuçlar bu şekilde seyrederse, tablo her an değişebilir. Yüksek delege sayısına sahip eyaletler ABD seçimlerinde büyük önem taşıyor.

"Açıkça kazandık" dedi

ABD'nin halihazırdaki başkanı Donald Trump, tüm bu gelişmeler yaşanırken zafer ilan etti. Trump, Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında başkanlık seçimlerini kazandığını iddia etti. Trump, "Açıkça bu seçimi biz kazandık" dedi ve seçimlerde usulsüzlük yapıldığını öne sürüp "Bu bizim ülkemiz için utanç verici" diye konuştu. Trump, kullanılan oyların sayımının durdurulmasını istediklerini ve seçimleri Yüksek Mahkeme'ye taşıyacaklarını söyledi.
Bu açıklamanın ardından iki tarafın destekçileri sokaklara döküldü. Washington sokaklarında ABD Başkanı Trump karşıtı gösteriler düzenlendi. Yüzlerce kişi, Kongre binasının bulunduğu bölgelerde sokaklara döküldü, yolu trafiğe kapattı ve fişekler yaktı. Bazıları "Bize adalet sağlanmadığı sürece onlara huzur yok" sloganları attı.

Sadece sokakları karıştırmadı

Trump’ın zafer ilanı sadece sokakları karıştırmadı. Demokratlar kadar Cumhuriyetçiler de bu açıklamadan rahatsızlıklarını dile getirdi. ABD’de yaşananların demokratik ilkelere zıt olduğu vurgulandı. ABD’de sonuçlarla birlikte ortaya çıkan kaos ortamı günlerce sürebilir. Neden mi? Çünkü bu yıl Koronavirüs'ün de etkisiyle posta yolluyla gönderilen oylarda büyük bir artış var. Bunların sayımı da haliyle uzun sürüyor. Olası bir seneryoya göre, Michigan, Wisconsin ve Pennsylvania gibi eyaletlerde oyların sayımı henüz bitmedi. Diğer bir ihtimale göre de Trump dediğini yapacak ve seçim sonuçlarını Yüksek Mahkeme’ye taşıyacak. Eğer bu ihtimal gerçekleşirse belirsizlik ortamı haftalar sürebilir…

Seçimler öncesinde market zincirleri ve mağazaların aldıkları önlemleri hatırlatmak isterim. Neredeyse her sokakta vitrinler özel malzemelerle kaplanarak zarar verilmesi önlenilmeye çalışmıştı. Eğer belirsizlik süreci düşünülünden uzun sürerse ABD sokaklarında kargaşa çıkması olası. George Floyd’un ölümünün ardından sokaklarda yaşanan gerginlikleri hatırlatırım. Şimdi iki tarafın da sokağa indiğini düşünürsek, yaşanabilecekler ABD tarihi için bile tehlike çanlarını çalıyor!

Başa baş yarış

Seçimin düğüm eyaletlerinden 29 delegeye sahip Florida’da sonuçlar son dakikaya kadar başa baş ilerledi. Oyların sayılmaya başlamasıyla bir kırmızı bir mavi renge bürünen Florida’da ipi göğüsleyen Donald Trump oldu.

İkinci bir çekişme ise 38 delege sayısına sahip Teksas’ta yaşandı. Oy farkı 40 binlere kadar düştü. Orta Amerika’nın Cumhuriyetçilerin kalesi olduğu düşünülürse, oldukça şaşırtıcı sonuçlar gelmesi olasıydı… 44 yıl sonra Demokratlar için Teksas ihtimali tekrar göründü. Ancak Trump, kesin olmayan sonuçlara göre, az bir farkla seçimi kazanan taraf oldu.

ABD seçimleri için yıllardır kazananın belirlendiği eyaletlerden sayılan Ohio’da durum son dakikaya kadar oldukça çekişmeli geçti. Son anlara kadar Demokratlar’ın elinde olan Ohio, oyların yüzde 70’nin sayılmasıyla Cumhuriyetçilere geçti.

Son dakika değişti

15 delege sayısına sahip olan bir başka kilit eyalet Kuzey Carolina’da da Demokratlar’ın heyecanlı bekleyişi son dakikaya kadar sürdü. Ancak burada da şimdilik son sözü Trump söylemiş gibi duruyor. Henüz buradaki delege sayısı hanesine eklenmemiş olsa da Trump yarışı önde götürüyor. Pensilvanya’da da durum değişmezken, eyalet, kırmızı rengiyle haritadaki yerini korudu.

Florida ve Teksas gibi eyaletlerde sonuçların şekillenmesiyle, Beyaz Saray tarafından Donald Trump’ın balkon konuşmasına hazırlandığı açıklandı. Yine önemli eyaletlerden Missouri beklenildiği gibi kırmızı renge büründü. Başkent Washington DC'de ise kazanan Joe Biden oldu.

ABD seçim sistemi hakkında bilinmesi gerekenler

ABD’deki seçimleri takip ederken aklınıza takılanlar illa ki olmuştur. ABD seçim sistemine göre ülkede daha çok alsan da başkan seçilemeyebilirsin. Bakınız: 2016 seçimlerinde Trump, Hillary Clinton’dan 3 milyon oy az almasına rağmen başkan seçilmişti. Nasıl mı? ABD'de uygulanan iki aşamalı sistemde, başkanı, eyaletlerin gönderdiği 538 delegeye sahip Seçici Kurul belirliyor. Bu kurulda, her eyaletin kendi nüfusuna göre delegeleri var. Bu delegeler arasından 270’nin desteğini alan seçimi kazanıyor. Seçici Kurul, seçimden sonra bir kez toplanıyor ve yapılan oylama sonucu ABD’nin yeni başkanı belirleniyor.

Mesela, Kaliforniya'da 55 delege, Teksas'ta 38 delege, New York'ta 20 delege, Ohio'da 18 delege, Georgia'da 16 delege, Kuzey Karolina'da 15 delege, Pensilvanya'da 20 delege ve Arizona'da 11 delege var.

Bu yıl Koronavirüs nedeniyle posta yoluyla kullanılan oylarda büyük artış görülmesi, sonuçların netleşmeme ihtimalini ortaya çıkardı. Bazı eyaletler haftalar önceden oy sayımına başlarken, bazı eyaletler sayımları seçim günü başlatıyor.

ABD seçimleriyle ilgili anahtar kelimeler

1. Öncü eyaletler (Bellwether state): Ohio ve Missouri gibi eyaletler seçimlerin kaderini belirleyecek. Bugüne kadar bu eyaletleri kazananlar seçimlerde ipi göğüsleyen taraf olmuş.
2. Sandık çıkış anketi (Exit Poll): Yurtdışında gerçekleştirilen seçimlerde sıkça duyduğumuz bu tabir, seçmenlerin, seçim günü oy kullandıktan sonra katıldıkları anketlerin sonucuna göre ortaya çıkıyor. Exit Poll, sonucu tahmin edebildiği gibi, yanıldığı da olabiliyor.
3. Seçici kurul (Electoral college): ABD seçimlerinin sonucunu belirleyen kurul. Eyaletlerin gönderdiği delegelerden oluşuyor.
4. Tahmini kazananlar (Projecting winners): Seçim günü, eyaletten gelen ilk sonuçlar ve anketler üzerine yapılan tahminler.
5. Çekişmeli eyaletler (Battleground states): Seçim gününe kadar Demokrat Parti’ye mi Cumhuriyetçi Parti’ye mi daha yakın olduğu bilinmeyen eyaletler. Seçimlerin kaderini etkiliyorlar.
6. Kırmızı eyalet- Mavi eyalet: Bizim sahil kesimi, iç kesimler gibi ABD’de de belli bir partinin kalesi olarak bilinen eyaletler vardır. Cumhuriyetçi eyaletler kırmızı, Demokratlar ise mavi renkte gösterilir.