Kara delik nedir? Kara delik nasıl oluşur? Event Horizon Teleskobu projesi

Hakkında çok az şey bilinen ve yok edici özelliği olduğu için tespit bile edilemeyen kara delik nedir, nasıl oluşur, ne işe yarar merak ediliyor. Event Horizon Projesi için çalışan astronomlar 2017’den beri kara deliklerle ilgili sürdürdükleri çalışmanın "çığır açıcı sonuçlarını" yavaş yavaş açıklamaya başladı. Event Horizon, yani Olay Ufku ise ışığın ve maddenin kara delikten kaçamadığı bölgeyi sınırlayan kuşağa verilen isim. Fiziksel olarak incelenemiyor.

Kara delik nedir?

Kara delik, astrofizikteki en temel açıklamaya göre, her türlü maddesel oluşumu ve ışınımı içine çekebilecek kadar güçlü bir çekim kuvveti olan kozmik cisimdir. Kütlesi çok büyüktür, hacmi sıfırdır ve ışık yaymazlar. Üç boyutlu değildir. İçerisinde zamanın akmadığı ya da müthiş bir yavaşlıkta aktığı tahmin edilir. Bu nedenle içine girildiğinde zamanın kırılacağı varsayılır. Einstein'in görelilik kuramı sayesinde tanımlanmıştır.

Kara deliklerin varlığı astrofizikçiler ve kuramsal fizikçilerden oluşan tüm topluluklar tarafından onaylanmış ve kesinlik kazanmıştır.

Hawking radyasyonu

Her galaksinin merkezinde kara delik bulunduğu tahmin ediliyor. Uzayın dengesini sağladığı ve galaksinin parçalanmasını engellediği düşünülen kara delikler, milyarlarca yıl var olsa da, bir gün tükeniyor. Kara deliklerin, Stephen Hawking tarafından ortaya atılan ve Hawking radyasyonu, Hawking ışıması ya da Hawking ışınımı adı verilen teorik yöntemle ömrünü sürdürdüğü tahmin ediliyor.

Hawking radyasyonu ise Stephen Hawking'in 1975 yılında yayımladığı makalesinde öne sürdüğü bir teori. Teoriye göre kara delikten içeri giren negatif enerjili parçacık, kara deliğin toplam enerjisinin azalmasına sebep oluyor. Dışarıda kalıp kara deliğe giremeyen pozitif enerjili parçacık ise delikten uzaklaşıyor. Kütle-enerji eşdeğerliliği bozulduğu için her bir ışımada kara deliğin toplam kütlesi biraz daha azalıyor. Sonuçta kara delik küçülüyor. Bu da her kara deliğin bir ömrünün olduğu ve sonunda yok olacağı anlamına geliyor. Teoriye göre kara deliklerin yaydıkları enerjinin gücü, kütleleriyle ters orantılı. Yani ne kadar küçüklerse evrene o kadar kuvvetli Hawking radyasyonu yayıyorlar.

Kara delik nasıl oluşur?

Kara deliklerin oluşabilmesi için birkaç farklı yol var.

• Ömrünü tüketmiş yıldızlar süper nova patlamasıyla dış katmanlarını uzaya doğru püskürtür ve daha sonra çekirdeği içine çöker. Bu durumda o yıldız artık bir kara deliktir.
• Bir diğer oluşma yöntemi ise; uzaydaki Nebula denilen gaz ve tozların kütle çekim etkisiyle bir araya toplanarak kara delik oluşturmasıdır.
• İki nötron yıldızının bir araya gelerek kara delik oluşturma olasılığı da var ama bu ihtimal oldukça düşük.