Dünyayı hedefleyene işte devlet dopingi

MİTHAT YURDAKUL-Adım adım yurtdışı için destekler...

İşletmesini büyüterek dünyayı hedefleyenler, Marka ve Turquality destekleriyle, çok özel avantajlara sahip olabiliyor. Şirketlerin yurtdışındaki zincir marketlerin raflarına koyduğu ürünler, bina reklamları, yemek tadım aktiviteleri, rakip analizleri, rekabet, imaj ve algı için yaptıkları tüm harcamalar devlet tarafından destekleniyor. 100 milyon liraya ulaşan destek ödemeleri, her yıl güncelleniyor. Son 3 yılda belli bir ihracat kotasına sahip şirketler, desteklerden yararlanabiliyor. Şirketlerin desteğe ulaşması için ihracatlarını büyütecek bir yol haritası hazırlamaları ve Türk malı algısını yurtdışında güçlendirmeleri, en önemli kriterler. Ticaret Bakanlığı, Marka ve Turquality programlarıyla, pek çok kalemde şirketleri destekliyor. Tanıtım, fuar, danışmanlık, depolama, istihdam, franchise desteklerinin yanı sıra, Türk şirketlerinin yurtdışındaki imajları da devlet tarafından güvence altına alınıyor. Marka ve Turquality destekleri ana başlıklarıyla şu kalemlerden oluşuyor:

Tanıtım desteği neleri kapsıyor?

Marka, Turquality destek programı kapsamına alınan şirketlerin, Ticaret Bakanlığı'nca onaylanan hedef pazarlarında, markalı ürünleriyle ilgili tanıtım faaliyetlerine destek sağlanıyor. Şirketler, yurtdışına yönelik şu faaliyetleri için destekten yararlanabiliyor: - Tanıtım faaliyetine ilişkin prodüksiyon giderleri, - Bayi, temsilci, distribütör, franchise tarafından gerçekleştirilen tanıtım harcamaları, - Şirket temsilcisi tarafından zincir marketlerin raflarına girmek için yapılan ödemeler, - Tadım aktiviteleri ile zincir marketlerde ürünlerin test ve teşhir edildiği aktiviteler, - Küresel bir yabancı marka ile birlikte gerçekleştirilen markalama (co-branding) faaliyetleri,

İnternetten broşüre devletten

Destek programına alınan şirketin markalı ürünleriyle ilgili gerçekleştirdiği yurtdışı fuar katılımları da destekleniyor. Bu kapsamda stant alanı kirası, tasarım, dekorasyon, nakliye, ısıtma, elektrik, su, internet, temizlik, güvenlik ve sigorta, afiş, broşür, el ilanı, gazete-dergi reklamları, katalog, elektronik ekran, billboard, pano, tabela, bina, cephe, duvar, çatı reklamı; durak, taşıtlarda yer alan reklam, giydirme; defile, gösteri, kokteyl; satışa konu olmayan ve üzerinde markanın yer aldığı promosyon (tanıtım) malzemeleri ile tanıtım malzemelerinin nakliye giderleri devlet tarafından karşılanıyor. Giderlerinin desteklenebilmesi için, marka ismine yer verilmesi şart koşuluyor.

Güçlü danışmanlık

Marka ve Turquality desteği kapsamına alınan şirketin uluslararası pazarlarda rekabet avantajını artırmak üzere alacağı danışmanlığa da devlet desteği veriliyor. Bu kapsamda şirketin; bilişim danışmanlığı kapsamında satın alacağı veya kiralayacağı yazılımların lisansları, veri tabanı, işletim sistemleri ve bunların yıllık bakım-güncelleme bedelleri ile yazılımların devreye alınması, özelleştirilmesi, iyileştirilmesi ve idamesi için yapılacak danışmanlık, eğitim ve dış kaynak kullanımı harcamaları destek kapsamında bulunuyor. Danışmanlık desteğinden, harcama yetkisi verilen şirketler de yararlanabiliyor. Danışmanlık hizmetlerinin alanında yetkin, danışmanlık hizmeti verme kapasitesine sahip ve şirketle ilişkili olmayan kişiler tarafından verilmesi şartı bulunuyor. Gerek görülmesi halinde danışmanlık şirketinin yetkinliği, daha önce yapmış olduğu faaliyetler, destekleme sürecinde incelenebiliyor. Markaların yurtdışında tescil ettirilmesine yönelik bütün zorunlu giderler de (marka-patent bürosu hizmet, danışmanlık giderleri, markanın o ülkede başka bir şirket adına tescil ettirilip ettirilmediğine ilişkin olarak yapılacak araştırma, inceleme giderleri) ile yurtdışı tescilinin korunmasına ilişkin avukatlık ve danışmanlık harcamaları da desteklemeden yararlanıyor.

Depolama ve sergiye destek

Marka ve Turquality desteklemesine kabul edilen şirketin markalı ürünleri için kiraladığı yerler ile sergi ve teşhir salonları için ödediği vergi dahil kira ücreti, uygun yer araştırması, komisyon, hukuki danışmanlık, mimari düzenleme ve dekorasyon giderleri devlet tarafından destekleniyor. Kurulum ve dekorasyon giderleri kapsamına şirket tabelası, kepenk sistemi, kamera güvenlik sistemi, güvenlik sistemi, alarm sistemi, yer ve duvar döşemeleri, kartonpiyer, alçıpan, boya, badana, ışıklandırma sistemi, havalandırma tertibatı, raf, dolap, vitrin, profil askılık ile montaj, demontaj ve işçilik harcamaları dahil ediliyor. Desteklemenin geçerli olabilmesi için kiraya veren ile kiralayan şirketin ilişkili olmaması ve kiralanan yerin konut olarak kullanılmaması gerekiyor. Bu destek için bakanlık birimleri, yerinde inceleme yapıyor.

Franchise için dekorasyon

Destek programına alınan şirketlerin franchising sistemi ile faaliyete geçirilecek mağazalarına ilişkin kira, kurulum, dekorasyon ile mimari çalışmaları da devlet tarafından karşılanıyor. Şirketin franchise desteğinden yararlanabilmesi için mağazanın, yalnızca destek kapsamındaki markanın tanıtımının yapıldığı bir konsept ile kurgulanması isteniyor. Bu destek için de bakanlıkça yerinde inceleme gerçekleştiriliyor.

Uzman personele yatırım

Marka ve Turquality desteğine alınan işletmenin, tasarım ve ürün geliştirme konularında istihdam edilen on kişiye kadarki moda, endüstriyel ürün tasarımcısı ve mühendisinin maaşları da destek kapsamında yer alıyor. İstihdamı desteklenecek moda ve endüstriyel ürün tasarımcılarının, üniversitelerin endüstriyel tasarım veya moda tasarımı ile ilgili bölümlerinde yükseköğrenim görmüş olmaları; mühendislerin ise ilgili mühendislik bölümlerinden lisans derecesiyle mezun olmaları gerekiyor. Şirket ortağı ile idari pozisyonlarda görev alan personelin istihdam gideri ise destek kapsamında yer almıyor.

ABD de var, Kenya da...

Şirketin destek kapsamındaki markası ile girmeyi planladığı veya halihazırda faaliyet gösterdiği ülkeye yönelik olarak bakanlığa sunduğu Hedef Pazar Başvuru Formu kapsamında Bakanlık tarafından onaylanan hedef ülke, "Hedef Pazar" olarak tanımlanıyor. Hedef ülkeler listesinde bulunan ülkeler için destek oranına 20 puan ilave ediliyor. Ticaret Bakanlığı'nın 2023 yılı için ihracatta hedef pazar olarak belirlediği ülkeler şöyle: ABD, Almanya, Angola, Arjantin, Avustralya, Azerbaycan, Birleşik Arap Emirlikleri, Birleşik Krallık, Brezilya, Çin, Ekvador, Endonezya, Etiyopya, Fas, Fildişi Sahili, Filipinler, Fransa, Gana, Güney Afrika Cumhuriyeti, Güney Kore, Hindistan, Irak, İsrail, İtalya, Japonya, Kanada, Katar, Kenya, Kolombiya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Kuveyt, Libya, Malezya, Meksika, Mısır, Mozambik, Nijerya, Özbekistan, Pakistan, Paraguay, Peru, Romanya, Rusya Federasyonu, Senegal, Sudan, Suudi Arabistan, Şili, Tanzanya, Tayland, Venezuela ve Vietnam.

Kimler kapsamda?

Marka ve Turquality destek programına girmek için başvuruda bulunan şirketin; n İhraç kayıtlı satışları ile organik bağı bulunan şirketleri dahil olmak üzere son üç takvim yılında ihracat yapmış olması, n Destek başvurusu tarihi itibarıyla son 3 yıllık ortalama ihracatının en az 3 milyon dolar olması, n Başvuruda bulunulan markaya ilişkin en az 1 yıl önce alınmış yurtdışı tescillerinin bulunması, n Yurtiçi tescilinin yurtdışı tescilinden önce yapılmış olması, n Başvuruda bulunulan markada Türk malı imajına zarar verecek ifade, sembol, şekil, işaret veya ülke, şehir, bölge isimlerinin kullanılmaması gerekiyor. Desteklemeyle ilgili son kararı bakanlık veriyor.

Başvuru süreci nasıl işliyor?

Başvuru şartlarını taşıyan şirketler, bakanlık bağlantılı internet sitesi üzerinden başvuruda bulunabiliyor. Şirketi temsile yetkili kişi veya kişiler tarafından imzalanan taahhütname, Turquality Sekretaryası'na iletiliyor. Başvurusu kabul edilen şirket için, yetkili Turquality danışmanlığı firması tarafından ön inceleme çalışması yapılıyor. Ön inceleme için, başvurunun uygun görüldüğünün bildirilmesini müteakip 1 ay içerisinde, Turquality programı yönetim danışmanlığı firmasına 60 bin TL ödeniyor. Ödemeyi müteakip ön incelemeye başlanıyor. Turquality programı yönetim danışmanlığı firması ve şirket arasında gizlilik sözleşmesi imzalanıyor. Danışmanlık firması tarafından ön inceleme raporu, bakanlığa iletiliyor. Bakanlık, ön inceleme raporunu değerlendirerek, sonucu şirkete bildiriyor. Bir holding ve şirketler topluluğunun aynı anda en fazla 6 markası destek kapsamına alınıyor. Bakanlık, ödeme yapılmasına karar verilen şirketleri Merkez Bankası'na bildiriyor. Bakanlığa sunulan belgelerdeki giderlerin (dolaylı vergiler dahil) Türk Lirası (TL) cinsinden olanları TL, döviz cinsinden olanları ise Merkez Bankası döviz alış kurları esas alınarak TL olarak ödeniyor.

Harcama yetkisi...

Destek kapsamına alınan şirket, aynı holding çatısı altında bulunan diğer şirketler ve kapsama alınan şirketle organik bağı bulunan şirketler, destekleme ödemesini harcama yetkisi kazanıyor. Destek alan şirketin en az yüzde 51 oranında ortak olduğu şirket ile ortaklarının en az yüzde 51 oranında ortak olduğu şirket de ödenekten yararlanabiliyor. Destek kapsamına alınan şirketin halka açık bir anonim ortaklık olması halinde, halka açık kısım düşüldükten sonra kalan hissenin yüzde 51’ine sahip şirkete de harcama yetkisi tanınıyor

Destek limitleri ne kadar?

Şirketlerin pazara giriş belgeleri için yaptıkları harcamalarla, rakip analizi, rakip ürün analizi, kullanıcı deneyimi, segmentasyon, rekabet, imaj, algı, gizli müşteri, müşteri memnuniyeti, lokasyon, dağıtım kanalı, iletişim, fiyat ile trend araştırmaları konularındaki pazar araştırması çalışmaları da destek kapsamına alınıyor. Bir şirkete, bir yıl içinde, destek kapsamındaki tüm markalarının Marka destek programına alınması halinde, 50 milyon TL, en az bir markasının Turquality destek programı kapsamında yer alması halinde ise 100 milyon liraya kadar destek ödemesi yapılabiliyor. Destek limitleri, her yılın başında TÜFE + Yİ-ÜFE toplamının ikiye bölümü oranında güncelleniyor.

Şirketlerin pazara giriş belgeleri için yaptıkları harcamalarla, rakip analizi, rakip ürün analizi, kullanıcı deneyimi, segmentasyon, rekabet, imaj, algı, gizli müşteri, müşteri memnuniyeti, lokasyon, dağıtım kanalı, iletişim, fiyat ile trend araştırmaları konularındaki pazar araştırması çalışmaları da destek kapsamına alınıyor. Bir şirkete, bir yıl içinde, destek kapsamındaki tüm markalarının Marka destek programına alınması halinde, 50 milyon TL, en az bir markasının Turquality destek programı kapsamında yer alması halinde ise 100 milyon liraya kadar destek ödemesi yapılabiliyor. Destek limitleri, her yılın başında TÜFE + Yİ-ÜFE toplamının ikiye bölümü oranında güncelleniyor

Tescil ettirilerek koruma altına alınmış olan "Turquality" ibaresini, sadece Turquality destek programına dahil olan şirketler, kapsamdaki markaları için, kapsamda bulundukları süre boyunca kullanabiliyorlar. Şirket, destek kapsamındaki markasının logo, renk, sembollerinde değişiklik olması halinde, yeni logosunun bulunduğu yurtiçi ve yurtdışı marka tescili belgelerini bakanlığa sunmakla mükellef. Marka ve Turquality destek programı kapsamında bulunan şirket, destek kapsamına alındığı yılı müteakiben her yıl en geç Haziran ayı sonuna kadar, bir önceki takvim yılına ait mali verilerini içeren raporunu ve destek kapsamındaki markasıyla ilgili olarak gelişim yol haritasında yer alan projelerine ilişkin ilerleme formunu bakanlığa iletiyor. Bakanlık, veriler üzerinden şirketin performansını yıllık olarak izliyor. Bakanlık, gelişim yol haritasında belirtilen faaliyetlerin büyük bir bölümünü gerçekleştirmediğini, sağlanan desteği etkin kullanmadığını, markalaşma konusunda herhangi bir gelişim göstermediğini tespit ettiği şirketin ilgili markasını destek kapsamından çıkarabiliyor, destek oranlarında indirime gidebiliyor ya da kısıtlama uygulayabiliyor. 5 yıllık destek süresini tamamlayan şirkete ilişkin bakanlıkça yapılacak performans değerlendirmesi sonucunda; ortalama performans puanı yeterli bulunmayan şirketin markası için destek oranı yüzde 40'a indiriliyor ve şirketin performansı izlemeye alınıyor.

Etkili yol haritası nasıl hazırlanmalı?

Şirketlerin desteklerden yararlanabilmeleri için, Marka / Turquality destek programı kapsamına alınan markalarına ilişkin bakanlık tarafından yetkilendirilen danışmanlık şirketlerince gerçekleştirilecek gelişim yol haritası yaptırmaları gerekiyor. Şirketlerin yol haritası hazırlatmak için yapacakları harcamalar da 2.4 milyon liraya kadar devlet tarafından destekleniyor. Aynı marka için bu destekten bir kez faydalanılabiliyor. Gelişim yol haritasını yapacak olan Turquality programı yönetim danışmanlığı firmasını şirket kendisi seçiyor. Ancak, şirketin ön inceleme çalışmasını gerçekleştiren yönetim danışmanlığı firması aynı şirketin gelişim yol haritasını hazırlayamıyor. Gelişim yol haritası, ilgili markanın destek kapsamına alındığı tarihten itibaren 5 yıllık süreyi kapsıyor. Destek kapsamına alınan şirket, gelişim yol haritasının elektronik kopyasını sistem üzerinden, basılı örneğini ise doğrudan bakanlığa göndermek zorunda. Gelişim yol haritasının bakanlık tarafından onaylandığına dair bildirim, şirkete gönderiliyor. Destek süresi devam eden şirketler, destek kapsamındaki markaları için gelişim yol haritalarını 5 yılda bir güncellemek zorunda. Güncelleme, önceki 5 yıllık sürece ilişkin değerlendirmeyi ve sonraki 5 yıllık sürece ilişkin stratejik iş planını kapsıyor. Güncelleme ve değerlendirmeyi içeren bu çalışma için danışmanlık hizmeti zorunlu ve destekleme kapsamında değil. Destek ödemeleri, güncellenen gelişim yol haritasının bakanlık tarafından onaylanmasının ardından, kaldığı yerden devam ediyor.