Ciddi yatırımla hızlı büyüme

SERKAN ARMAN- Eczacıbaşı Topluluğu CEO'su Atalay Gümrah 2024 yılının Türkiye ekonomisi için 2023'ün ikinci yarısında başlatılan yeni makroekonomik programların katkısıyla normalleşmenin devam ettiği bir yıl olacağı görüşünde. Önümüzdeki 5 yıllık dönemde ana iş kollarının hepsinde büyümeye yönelik yatırımlarının süreceğini dile getiren Gümrah, "2024 - 2028 dönemi için 2 milyar euro'yu aşan bir yatırım planımız var. Büyüme hedeflerimizi destekleyecek şirket satın alımları ve ortaklıkları da değerlendirmeye devam edeceğiz" diyor. Gümrah, yatırım planlarından sürdürülebilirlik çalışmalarına kadar geniş bir yelpazedeki sorularımıza yanıt verdi...

 2023 Eczacıbaşı Topluluğu için nasıl tamamlandı? 2024 için öngörüleriniz neler?

2023 yılını 2 milyar euro'yu aşan bir ciroyla tamamlıyoruz. Hem ülkemiz, hem de Eczacıbaşı Topluluğu'nun en büyük ihracat pazarı olan Avrupa'daki yavaşlama, özellikle Almanya'da yaşanan küçülme daha yüksek olan büyüme hedeflerimize ulaşmamızı zorlaştırırken, 2022 yılının son aylarında satın alımını tamamladığımız Gensenta İlaç ve Polat Maden'in katkılarının yanı sıra bu yıl özellikle iç pazarda yakaladığımız ivmeyle 2 milyar euro seviyesini aştık. Bu dönemde banyo, karo ve doğal kaynaklar gibi ihracat yoğun iş kollarımız özellikle ihracat pazarlarında daralma yaşarken, tüketim ürünleri ve sağlık alanındaki iş kollarımızda elde ettiğimiz büyümeyle denge sağladık. Küresel çapta, 2022 yılının başından itibaren yoğunlaşan arz şoklarının, Ukrayna ile Rusya arasındaki savaşın Avrupa ekonomisi üzerindeki olumsuz etkisi 2023 yılı boyunca da sürdü. Beklenmedik yeni bir arz şoku yaşamadığımız durumda, 2024 yılında küresel ekonominin durağan geçeceği konusunda genel bir görüşün oluştuğunu görüyoruz. Çin ve Almanya ekonomisine ilişkin son dönem ekonomik verileri, bazı olumlu eğilimin sinyalleri verse de ekonomik toparlanmanın 2024 yılının ilk yarısında pek gerçekleşmeyeceğini, belki ikinci yarıda olumlu gidişata dönüşebileceğini öngörüyoruz, aslında temenni ediyoruz. 2024 yılı, ülkemiz ekonomisi için 2023'ün ikinci yarısında başlatılan yeni makroekonomik programların katkısıyla normalleşmenin devam ettiği bir yıl olacak. 2024'ün ikinci yarısından itibaren enflasyonun düşüş trendine girmesini, son aylarda yavaşlama trendine giren iç talebin 2024'te de temkinli gelişeceğini bekliyoruz. Bu nedenle, 2024 yılında yurt içinde ekonomik büyüme 2023 yılı için beklediğimiz yüzde 4.5 seviyelerinden yüzde 4'ün altına sarkabilir. Cari dengede son aylarda sinyallerini almaya başladığımız iyileşmenin, dış finansman koşullarına da olumlu yansımasını ve doğrudan yabancı yatırımların artmasını bekliyoruz. Bu da, orta - uzun vadede Türkiye'nin üretim kapasitesini destekleyecek bir potansiyel gelişme olarak görünüyor.

Topluluğun 80. yılı olan 2022'de yatırım hamlesine hız verdiniz. Önümüzdeki 5 yıl için yatırım yol haritanız nasıl?

2022 yılında mevcut işlerimizi büyütmek ve üretim altyapımızı güçlendirmek yönünde attığımız adımlara ek olarak biyobenzer ilaç ve jenerik ilaç üreticisi Gensenta İlaç ile feldspat ve kuvarz üreticisi Polat Maden'i bünyemize kattık. 2023 yılında ise daha ağırlıklı olarak kapasite artışlarımızı tamamladık. Bunlara örnek olarak Eczacıbaşı Tüketim Ürünleri'nin 65 milyon euro'luk yatırımla nisanda Manisa'da açılışını yaptığı 5. Kağıt Makinası yatırımını ve Eczacıbaşı Yapı Gereçleri'nin (EYAP) 76 milyon euro'luk yatırımla ekim ayında Bozüyük'te açılışını yaptığı 5. Seramik Sağlık Gereçleri işletmesini gösterebiliriz. Önümüzdeki 5 yıllık dönem için ana iş kollarımızın hepsinde büyümeye yönelik yatırımlarımız devam edecek. 2024 - 2028 dönemi için 2 milyar euro'yu aşan bir yatırım planımız var. Mevcut işlerimizde önemli bir kısmı ihracat potansiyelimizi artıracak kapasite artırım projelerimiz var, bunlara ek olarak da büyüme hedeflerimizi destekleyecek şirket satın alımları ve ortaklıkları da değerlendirmeye devam edeceğiz. Burada yurt içinde olduğu kadar, yurt dışı pazarlarda da satın alma veya ortaklık kurma projelerini değerlendiriyoruz.

Dünya ekonomisi kabuk değiştiriyor

13 bini aşan çalışanla 3 kıtada üretim ve 120 ülkeye ihracat yapıyorsunuz. İhracat tarafında görünüm nasıl?

Ülke olarak ihracatımızın 2024 yılında 265 milyar doları aşabileceğini düşünüyoruz. Bununla beraber, ihracat pazarlarımızda 2023 yılında gözlenen bölgesel farklılaşmaların da hemen normalleşmesini ya da ortadan kalkmasını beklemiyoruz. En büyük dış ticaret ortağımız konumundaki Avrupa'da, talep koşullarının normalleşmesi 2025'e sarkabilir. Bununla beraber, petrol-doğal gaz ihracatçısı Orta Doğu ülkelerinde, Çin dışında kalan Asya ülkelerinde güçlü büyüme bekliyoruz. Dünya ekonomisi kabuk değiştiriyor. Baş döndürücü jeopolitik gelişmelerin yaşandığı bir küresel ekonomik ortamda, dış ticaret rotaları yeniden çiziliyor, küresel tedarik zincirleri yeniden tasarlanıyor. Tedarik zincirlerinin yeniden oluştuğu bir ortam, hedeflediğimiz daha yüksek katma değere ulaşma yolunda Türkiye için çok büyük fırsatlar barındırıyor. Bunu başarabilmemiz ise, özellikle Avrupa'nın Çin'den alımı azaltmak istediği ürün gruplarında stratejik bir partner olabilmemize çok bağlı. Ayrıca uluslararası pazarlarda rekabet edebilecek ürünlerimizin çeşitliliğini artırmak, daha yüksek teknoloji barındıran ürünleri uluslararası pazarlara sunabilmek de, uluslarası pazarlardan hak ettiğimiz payı almamızı sağlayacak diğer unsurlardır. Ülkemizin, genç ve eğitimli insan gücü, güçlü, reel sektöre yakın finans sektörü, proaktif ekonomi yönetimi ve iyi hesaplanmış riskleri almaya yatkın sermayedar yapısı ile bu fırsatı değerlendirecek güce sahip olduğuna inanıyoruz.

Eczacıbaşı Topluluğu toplumsal yatırımlarıyla da biliniyor. Yakın dönemde radarınızda neler gözüküyor?

Kültür sanat alanında kurucu sponsoru olduğumuz İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) ve 2024'te yirminci yılını kutlayacak Türkiye'nin ilk modern ve çağdaş sanat müzesi İstanbul Modern'e desteklerimiz hız kesmeden devam edecek. Eczacıbaşı Spor Kulübü ile de kadın voleybolcularımızın dünyada seslerini yükseltmelerine katkı sağlamayı sürdüreceğiz. 2024 yılında gençleri hedef alan üç büyük projemiz olacak. Gençlerin çok yoğun ilgi gösterdiği ve İKSV'nin tüm etkinliklerinde öğrenci biletlerine erişimlerini son derecede kolaylaştıran Eczacıbaşı Genç Bilet 2024 yılında da gençlerin kültür sanat etkinliklerini en ön sıradan takip etmesini sağlayacak. Gençlerin sanata kolay erişimini, sanatı bizzat deneyimleyen tarafta olmasını sağlamak için bir diğer iş birliğimizi İstanbul Modern ile yaptık. İstanbul Modern'in Genç Salı uygulaması ile 18-25 yaş arası gençler İstanbul Modern'i her salı ücretsiz deneyimleyebilir, ayda bir yapılan atölyelere katılım gösterebilir. Sadece kültür sanat etkinliklerinde değil, gençlerin üniversite eğitimlerinde de yanlarındayız. 2023 yılında TEV iş birliğinde Dr. Nejat F. Eczacıbaşı Lisans Bursu Programı'nı başlattık. 400'ü afet bölgesinden kadın üniversite öğrencileri olmak üzere 500 üniversiteli genç, mezuniyetlerine kadar maddi desteğin yanı sıra Eczacıbaşı Topluluğu bünyesindeki çeşitli eğitim, kariyer ve staj programlarıyla desteklenecek.

Dijital dönüşüm ve yapay zeka son dönemin en önemli gündem maddeleri. Topluluğunuz bu 2 konuda neler yapıyor?

Eczacıbaşı Topluluğu olarak 2018 yılında dijital dönüşüm ofisini kurarak başladığımız yolculukta yatırımlarımızı her yıl artırarak hayata geçirdiğimiz projelerin, son 3 yıldır somut katkısını gördüğümüz aşamaya geldik. 2023 yıl sonu itibarıyla dijital dönüşüm ile elde edeceğimiz ek kârın yüzde 8'e ulaşmasını bekliyoruz. Bu sene üretken yapay zekâ alanında yaşanan gelişmeler, pek çok şirkette teknoloji yol haritalarının yeniden ele alınmasına neden oldu. Biz de ana iş alanlarımızda değer yaratıcı yapay zekâ kullanımı ile altyapı ve iş yapış modellerimizi geliştirmeye odaklanarak işlerimizde katma değer yaratmayı planlıyoruz. Örneğin, banyo iş kolumuzda global bir danışmanlık şirketi ile yapay zekanın üretim, pazarlama ve destek fonksiyonlarındaki kullanım alanlarını ve Topluluktaki sinerji fırsatlarını çalışarak sektörümüzde öncü olmayı hedefliyoruz. 2024 önceliklerimiz şöyle: Tüketicilerin beklentilerini ve uçtan uca yolculuklarını anlamak artık en değerli bilgi haline geldi. Tüketiciye kesintisiz deneyim sunmak ve her yerden erişilebilir olmak bunun önemli parçası. E-ticaret ve çoklu kanal kaslarımızı geliştirmeyi ve yurt içi-yurt dışı e-ticaret ivmemizi daha da artırmayı hedefliyoruz. Yüksek faiz, düşük likidite ve öngörülen üzerinde maliyet artışı ortamında rekabet avantajını sürdürmek için operasyonel verimliliğe odaklanmayı çok önemli görüyoruz. Bunun sağlayıcısı olarak veriyi anlamlandırmayı ve uçtan uca sürekli gelişimi önemli görüyoruz. Karar alma süreçlerinde veriyi daha etkin kullanmak ve dijital projelerde inisiyatif alarak fark yaratmak topluluk kültürümüzde teşvik ettiğimiz davranışlar. Şunun da altını çizmek gerekir, dijital dönüşüme sadece bir teknoloji güncellemesi olarak yaklaşmak doğru değil, aynı zamanda kültürel ve yetkinliklerde de dönüşüm olmalı. Bugün geldiğimiz noktada tüm çalışanlara verdiğimiz eğitim süresinin yüzde 30'unu dijital eğitim müfredatı oluşturuyor. Değişen müşteri beklentilerini adresleyen yeni iş modellerini de geliştiriyoruz. Bu alanda Decoverse ve Evital, mevcut iş alanlarımızdan bağımsız konumlandırdığımız ve hızlı büyüme evresine giren iki yeni şirketimiz oldu.

'İşe alımda yüzde 50 kadın hedefi var'

Sürdürülebilirlik konusunda en önemli adımlarınızı ve yakın gelecek için planlarınızı paylaşabilir misiniz?

Topluluğumuzda sürdürülebilirlik konusunda yalın bir yaklaşım benimsiyoruz. Eğer sürdürülebilirlik göstergelerinde performansımızı artıracak teknolojilere erişimimiz varsa, süreçlerimize entegre ediyoruz. Gerekli ise yatırımı planlıyoruz. İhtiyaç duyulan teknoloji mevcut değilse veya yeterince gelişmemişse, inovasyon ve iş birlikleri ile daha geniş çaplı çabalara katkı sağlıyoruz. Enerji, yapı ve tüketim ürünleri ile doğal kaynaklarda en kritik girdi faktörümüz. Ardından su gelmekte. Kaynakların etkin kullanımı ve döngüsel ekonomi de bu denklemin önemli birer parçası. 2022 itibarıyla, Türkiye'deki üretimde elektrik ihtiyacımızın tamamını yenilenebilir kaynaklardan karşıladık. Üretimde enerji verimliliği de en önemli odak alanlarımızdan. Bu şekilde, 2022'de Kapsam 1 ve Kapsam 2 karbon yoğunluğumuzu, 2021'e göre yüzde 52 azalttık. Benzer şekilde proseslerimizde suyu daha da yüksek miktarlarda geri kazanmak için yatırım yapıyoruz. Fırsat eşitliğine büyük önem veriyoruz. İşe alımda yüzde 50 kadın hedefimiz var ve bu yıl bu oranı yüzde 51.5'a ulaştırdık. Benzer şekilde yönetim iş ailesindeki kadın çalışan oranımızı da her yıl artırıyoruz. Geçen yıl sürdürülebilirlik kapsamında 7 milyon euro yatırım gerçekleştirdik. Bu yıl, bu miktar 23 milyon euro'ya çıkarken, gelecek yıl için hedefimiz 50 milyon euro seviyesini aşmak. Yatırımlar arasında, yenilenebilir enerji üretimine odaklananlar ön planda. 2025 sonuna kadar 83 MW'lık yenilenebilir enerji kurulu gücüne ulaşmayı planlıyoruz.