Z kuşağı onlara bayılıyor! İşte Türkçe rap müziğin bu kadar tutmasının sırrı
Rap müzik dünya genelinde son 5-6 yıldır büyük bir yükseliş içinde. Türkiye'de de özellikle Z kuşağının favorisi haline gelen rap müzik, gerçekten altın çağını mı yaşıyor? Müzik yazarları ve rap müzik sanatçıları bu hızlı yükselişi bir şarta bağlıyor...
Can Şişman / milliyet.com.tr - Dijital müzik platformlarının hayatımıza girmesiyle birlikte artık herkesin müzik zevkini görebilir, tercihlerine eşlik edebilir hale geldik. Spotify ve iTunes gibi dijital müzik platformları, kullanıcıların en çok dinledikleri şarkılarla ve müzik türleriyle şekillendi ve müzik sektörüne yön vermeye başladı. Rap müzik ise dijital müzik platformlarının gözdesi konumuna yerleşti. Özellikle trap esintili rap şarkıları, sınırları ortadan kaldırarak birçok ülkede viral olmayı başardı.
Türkiye'de de başta Ezhel, Ben Fero ve Reynmen gibi isimler oldukça yüksek dinlenme rakamlarına erişti. Örneğin Reynmen 'Ela' şarkısıyla resmi single listelerinde Almanya'da 51, Avusturya'da ise 61 numaraya ulaşmayı başardı. Spotify'ın 2021'in yazında en çok dinlenen isimler listesinde de Ezhel, Sefo, Uzi, Bedo ve Patron gibi isimler ilk 5'te kendine yer buldu. Peki, Türkçe rap gerçekten altın çağını mı yaşıyor? Türkçe rap gerçekten yükselişte mi yoksa biz sadece buzdağının görünen kısmını mı görüyoruz? Konuyu müzik yazarı Müjde Yazıcı ve rap müzik sanatçısı Harun Adil ile konuştuk.
'RAP'İN ZİRVEYE ÇIKIŞI BİR ANDA OLMADI'
Rap müzik dünya genelinde son 5-6 yıldır büyük bir yükseliş içinde. Özellikle trap esintili rap şarkılarına imza atan rap müzisyenleri Türkiye'den Estonya'ya, Yunanistan'dan Fransa'ya yerel yıldızlara dönüşerek büyük bir dinleyici kitlesi yakalamış durumda. Peki, son 5-6 yılda ne oldu? Müzik yazarı Müjde Yazıcı, rap müziğin ticari anlamda endüstrinin zirvesinde olduğunu söyledi. Yazıcı, rap'in zirveye çıkışı ve genele yayılmasının gerek dünyada gerekse Türkiye'de bir anda olmadığının altını çizdi.
Yazıcı, rap müziğin yükselişindeki sebepleri şu şekilde sıraladı: "Pop sound'larının hip hop'la füzyonlanması, Madonna ve Britney Spears tarzı kadın pop yıldızlarından Beyonce ve Rihanna gibi rap vokali yapabilen R&B kadın popstar dünyasına geçilmesi, hip hop moda anlayışının benimsenmesi, Türk dizilerinin rap şarkılarına yer vermesi, dijital çağda gençlerin dayatılan listeleri değil kendi seçimlerini kendilerinin yapabilmesi, video çağında hip hop beat'lerinin kurgu ritmine çok uygun olması rap müziğin yükselişinde pay sahibi oldu."
Rap müzik sanatçısı Harun Adil ise şu anda Avrupa ve ABD'deki hip hop listelerinden devşirilen işlerin revaçta olduğunu söyledi. Adil, "Özgün olan değil de daha çok popüler olan işlerin kopyaları bizim ülkemizde de ilgi toplamış vaziyette" dedi. Harun Adil, özgün ve kaliteli olan rap müziğin 5 yıldır aynı çizgide devam ettiğini belirtti.
'TÜRKÇE RAP'İN TAMAMEN BİTMESİ SÖZ KONUSU OLAMAZ'
Rap müzik Türkiye'de özellikle genç dinleyicilerin favori müzik türüne dönüştü. Rap müzik Türkiye'deki ivmesini gelecek yıllarda da sürdürebilir mi? Rap müzik şu anda 'trend' olduğu için mi bu kadar ön planda yoksa bu yükselişin temeli sağlam mı? Türkiye'deki rap müziğin geleceği parlak mı? Müjde Yazıcı, rap müziğin Türkiye'deki ivmesini sürdürebilmesinin Amerikan müzik endüstrisine bağlı olduğunu söyledi.
"ABD'de trend olacak herhangi bir tür Türkiye'deki her şeyi değiştirebilir" diyen Yazıcı, sözlerine şöyle devam etti: "Ancak Türkçe rap'in tamamen bitmesi gibi bir konu asla söz konusu olamaz." Harun Adil ise rap müziğin Türkiye'deki ivmesi zamanla yavaşlasa da uzun bir süre rap tabanlı müziklerin trendlerde kalacağı görüşünde. Adil, "İlerleyen zamanlarda rap müzik daha büyük kitleler tarafından takip edildiğinde bu müziğin farklı alt dallarını yapan kişilerin kitlelerini büyüteceğini düşünüyorum" diye konuştu.
'ÇOK HIZLI BİR YARIŞ'
Dijital müzik platformlarının ortaya çıkmasıyla müzik sektöründeki rekabet daha da kızıştı ve büyük bir üretim bolluğuyla karşı karşıya kaldık. Üretim aşamasının diğer müzik türlerine oranla daha hızlı ve pratik olması rap müzik açısından önemli bir avantaj mı? Müjde Yazıcı, kayıt yapma teknolojilerinin gelişmesinin müzik üretme ve paylaşımın hızını, kalitesini artırdığını belirterek bunun rap müziğin ön plana çıkmasında önemli bir avantaj sağladığı görüşünde.
Yazıcı, "Rock grubu kurmak ve kayıt almak için gereken ekipmanla bir rap albümü yapmak için kullanılması gereken ekipman arasında fark var" dedi. Harun Adil de rap müziğin bu meşaleyi kolay kolay elinden bırakmayacağı görüşünde. Adil, "Bu çok hızlı bir yarış ve oyunun içinde kalabilmek için seri üretimler yapmak zorundayız gibi bir hissiyattayım. Açıkçası bu, hoşuma giden bir durum değil" sözleriyle düşüncelerini ifade etti.
ONLARI SADECE Z KUŞAĞI MI SEVDİ?
Geçtiğimiz aylarda dijital müzik platformu Spotify, 2021 yazının en çok dinlenen şarkılarını açıkladı. Ezhel, Sefo, Uzi, Bedo ve Patron gibi isimler listenin başında yer aldı. Peki, bu isimler sadece Z kuşağının favorisi olan isimler mi yoksa başka müzik türlerini dinleyen dinleyiciler de bu isimleri sahiplendi mi? Müzik yazarı Müjde Yazıcı, bu isimlerin başka müzik türlerini dinleyen dinleyiciler tarafından da sahiplenildiği görüşünde.
Yazıcı, "Listeleri başka şekilde bu derece kaplamak zor ve önemli bir başarı. Çünkü gerek Türkiye'de gerekse dünyada protest veya sert rap'in her zaman sadece belirli bir dinleyici kitlesi var" yorumunda bulundu. Rap müzik sanatçısı Harun Adil de dinleyici tarafından yeni nesil rap müziğin sahiplenildiği görüşüne katıldığını söyleyip şunları ekledi: "Zira aksi bir durumda dinlenme rakamlarının bu kadar yüksek olması hiç olası değil."
'MUSTAFA KESER'E DE 2 SAAT İÇİNDE RAP YAPTIRABİLİRSİNİZ'
Türkiye'de 90'lı ve 2000'li yıllarda üretilen rap müziğin söyleminde isyan, toplum eleştirisi gibi çıkış noktaları vardı. Ancak günümüzde rap müzik sözel bazda daha çok bir pop şarkısı tadında kolay ezberlenebilir ve daha az öfkeli bir tonda yoluna devam ediyor. Son dönemde üretilen rap müzik ne kadar 'gerçek' rap? Son yıllarda rap müziğin popüler kültür içinde fazlasıyla yer almaya başlaması rap müziğin doğasına, özüne aykırı bir gidişat olduğunu bize gösteriyor mu? Müjde Yazıcı, bu tablonun sosyopolitik durumumuzla ya da Z kuşağının genel boşvermişlik havasıyla açıklanabileceğini söyledi. Eski ve daha politize jenerasyon için ilk dönem rap'lerinin daha çekici olduğunu söyleyen Yazıcı, artık çoğunlukla eğlenceli şarkıların tercih edildiğini hatırlatarak, "Dünya müzik tarihinde eğlenceli, keyif veren şarkıların popüler olmadığı bir dönem neredeyse yok. Bütün bunlar kaçınılmaz seçimler" dedi.
Son dönemdeki rap müzik hakkında "Gerçek rap değil" eleştirisine katılmadığını söyleyen Yazıcı, şunları da söyledi: "Rap'çinin nereden beslendiği, ne anlattığı, ne kadar gerçek olduğu, kelime dağarcığı gibi kavramlar yaptığı işi 'gerçek' yapar. Yoksa bugün Mustafa Keser'e de 2 saat içinde rap yaptırabilirsiniz. Önemli olan teknikten öte bir içerik yaratabilmek, bilinçli veya bilinçsiz sanatsal bir zenginlik sunabilmek."
Rap müziğin popüler kültür içinde yer almasının yeni olmadığını hatırlatan Yazıcı, "90’lardan bu yana hip hop kültürü de rap de popüler kültürün içinde öğütülmek üzere malzeme edildi. Bugün iyice çivisi çıktı tabii. Che Guevara'lı bira altlığı vs. yapılan bir çağda 'normal' olsa gerek" dedi. Harun Adil ise rap müziğin yalnızca sert sözler ve vokallerden ibaret olan, yalnızca isyan ve protesto içeren bir müzik türü olmadığını, melankolik ve eğlence temelli yüz binlerce rap örneği olduğunu vurguladı. Şu an en çok eğlence ve melankoli tabanlı işlerin dinlendiğini söyleyen Adil, "Bu biraz da halkımızın sosyolojik yapısıyla alakalı olabilir" diye konuştu.
'BELİRLİ BİR NESİL ÇATIŞMASI YOK'
Son dönemde yayınlanan 'Mekanın Sahibi' ya da 'Fight Kulüp' gibi işlerde rap müzikte bir 'eski rapçi' ve 'yeni rapçi' kavgası varmış gibi algılandı. Böyle bir kavga görüntüsü rap müzik için ne kadar faydalı? 'Eski rapçi'ler yeni nesil rap anlayışına nasıl bakıyor olabilir? Müjde Yazıcı, 'Mekanın Sahibi'nin Norm Ender'in 'zamanlama harikası projesi' olduğunu söyleyerek şöyle konuştu: "Eski-yeni kavgasına sebep olacak kadar bir önem arz ettiğini düşünmüyorum. Türkiye'de rapçiler arasında çok sayıda kavga var fakat belirli bir eski-yeni kavgası, bir nesil çatışması yok. Kavga görüntüsü ise gerçek olmasından kaynaklı. Tabii ki kavga iyi bir şey değil ancak ortada bir hata varsa ve bu müzikle dile getirilebiliyorsa bundan daha demokratik bir alan olamaz."
"Rap müzikte sürekli bir devinim mevcut" diyen Harun Adil ise, "Değişime karşı duran, bunu istemeyenlerden değilim. Ancak tabii ki yeni bir yola çıkmadan önce o yoldan geçenlerin tecrübelerine göz atmak ve oralardan beslenmek en güzeli" yorumunda bulundu.
'VİDEO ÇAĞI HİP HOP BEAT'LERİNİN ÖNE ÇIKMASINA NEDEN OLDU'
Özellikle TikTok ya da Instagram gibi mecralar şarkıların viral olmasını kolaylaştırıyor. Bu mecralarda özellikle rap şarkılar sıklıkla karşımıza çıkıyor. Rap müzik son dönemdeki başarısını sosyal medya platformlarında viral olmaya mı borçlu? Son dönemdeki rap işlerinin daha çok viral olmaya yönelik hazırlandığını söyleyebilir miyiz? Müjde Yazıcı, rap'in yükselişinde video çağının etkisinin büyük olduğunu söyledi.
"Video çağı, hip hop beat'lerinin öne çıkmasına neden oldu" diyen Yazıcı, şöyle devam etti: "Bugün TikTok vs. gibi mecralarda kısa sürede en fazla etkiyi rap şarkılar bırakıyor." Yazıcı, günümüz sosyal medya diline uygun olması, bir şarkıyla çok çeşitli sözler söylenebilmesi ve yarattığı özgür alanlarının rap'i öne çıkardığı görüşünde. Harun Adil de sosyal medyanın gücünün büyük olduğu görüşüne katılıyor ama ona göre rap müziğin infilak etmesinin altında yatan tek sebep bu değil. Adil, "Tabii ki sosyal medyanın etkisi büyük ancak sadece bunun sayesinde oldu demek büyük haksızlık olur" dedi.
'TİCARİ BİR TERCİH OLARAK BAKMAK LAZIM'
Spotify'daki müzik listelerinde rap müzisyenlerinin işleri oldukça üst sıralarda karşımıza çıkıyor. Keza birçok rap şarkısı TikTok'ta elde ettiği başarıyla popülerlik yakalıyor. TikTok ya da Spotify gibi dijital mecralar rap müziğe pozitif yönde bir ayrımcılık yapıyor mu? Müjde Yazıcı, TikTok'ta içerik üreticilerinin tercihlerinin dikkate alındığını, Spotify'da ise bir editoryal sistem olduğunu vurguluyor. Yazıcı, "Pozitif ayrımcılıktan çok ticari bir tercih olarak bakmak lazım" dedi. Harun Adil de bu mecraların herhangi bir müzik türünün ya da icracısının gözünün yaşına bakmayacağını söyledi. Adil, "Ticaret tabanlı bu platformlar, tüketici memnuniyeti kazanmak için tüketiciye istediğini vermek zorunda" diye konuştu.
'POPÇULARLA İŞ BİRLİĞİ YAPAN RAP'ÇİLER...'
Son dönemde Demet Akalın, Sibel Can ve Sezen Aksu gibi rap müziğin dışında isimler Ben Fero, Şanışer ve Eypio gibi rap müzisyenleriyle iş birlikleri yaptı. Bu işlerden bazıları yerden yere vuruldu, bazıları ise viral oldu. Yurt dışında da pop ağırlıklı işler yapan isimlerin sıklıkla rapçilerle iş birliği yaptığını görüyoruz. Peki, bu iş birlikleri daha çok popçulara mı yarıyor yoksa rapçilere mi? Bu iş birliklerinden en kârlı çıkan popçular mı oluyor yoksa rapçiler mi? Müjde Yazıcı, bu iş birliklerin herkese yaradığını belirtti.
"Türlerin birleşmesi, her iki tarafın dinleyicisini bir çatı altında topluyor" diyen Yazıcı, şunları ekledi: "Her iki kitlenin birbirini kabul etmesi gibi bir durum oluşuyor. Kime neyin yaradığı, bir araya gelen isimlerin bu işten ne beklediğine bağlı olarak değişir." Harun Adil ise iki dinleyici kitlesi arasında en az dinlenme rakamı kiminse, bu iş birliklerinin en çok o kişiye yaradığını düşünüyor ama bir uyarısı da var: "Tabii ki birlikte iş yapmanın temeli bu değil ya da olmamalı." Harun Adil rap müziğe daha çok şans verilmesini pozitif karşılayanlardan. Adil, "Elbette hepsi için geçerli değil ama birkaç sene önce dikkate alınmayan rap'çilere, şu anda dinlenme kazanmak için ihtiyaç duyulması hoşuma gidiyor" diye konuştu.
10 YIL SONRA KİMLER HATIRLANACAK?
Türkiye'de rap müzik denildiğinde akla gelen isimler Ceza, Sagopa Kajmer ya da Fuat... Son dönemde ise Ezhel, Norm Ender, Sefo, Murda, Şehinşah, Eypio ve Ben Fero gibi isimler adlarını duyurmaya başladı. Bu son dönemde çıkan rap yıldızlarından hangileri 10 yıl sonra da hatırlanacak? Müjde Yazıcı, "Kalıcı eserler bırakanlar, üretmeyi bırakmayanlar mutlaka hatırlanacak" dedi.
Harun Adil ise Ezhel, Şehinşah ve Eypio'nun 10 yıl önce de tanındığını, sevildiğini ve dinlendiğini söyledi ve bu isimlerin en az bir 10 yıl daha dinleneceğini belirtti. Ancak yine de bu isimlerin dinleyiciyi nasıl ve ne zamanda yakaladığının da önemli olduğunu söyleyerek, "İyi müzik daim olsun" yorumunu yaptı. Türkçe rap, üretimde çeşitliliği yakaladığı müddetçe bizimle uzun yıllar kalmaya devam edecek gibi görünüyor...
