Türkiye en çok roman dinliyor

Koronavirüs salgınının ardından ağustos ayının ilk haftalarında Türkiye’deki basılı kitap satışında artış gözlemlendiği açıklandı. Fakat hem Türkiye’de hem de dünyada basılı kitaba olan artıştan daha fazlası sesli kitap alanında gerçekleşti. Nisan ayında Amerika, Seattle merkezli sesli kitap platformu Libro.fm üyelerinde, normal döneme göre üç katı bir artış gözlemlediklerini duyurdu.

Koronavirüs henüz tüm dünyaya yayılmamışken 2019’un aralık ayında Deloitte, yaptığı tahminlerde 2020’de sesli kitaplara olan talebin artacağını ve bu pazarın yüzde 25 oranında büyüyeceğini açıklamıştı. Ekonomist ve yatırımcılara göre ise bu sektör 2026 yılına dek oldukça değer kazanacak; çocuk ve yetişkin alanındaki sesli kitaplara olan talep Avrupa, Asya, Güney ve Kuzey Amerika’da artış gösterecek.

45 yaş altı çoğunlukta

Peki Türkiye’de durum nasıl? Audioteka Türkiye Yatırımcısı Mahir Tüzün’ün Milliyet’e yaptığı açıklamaya göre platforma olan talep yüzde 40 oranında artış gösterdi. Yaklaşık 2 buçuk yıldır Türkiye’de de faaliyet gösteren, toplam 23 ülkede ve 9 dilde sesli kitapları okur/dinleyiciyle buluşturan Audioteka’da en çok romanların dinlendiğini söyleyen Tüzün, genç ve öğrencilerin korku hikayelerine ve kişisel gelişim kitaplarına yöneldiklerini ifade ediyor. Son dönemde en çok dinlenen kitapları ise şöyle sıralıyor: Suzanne Collins’ten “Açlık Oyunları-Kuşların ve Yılanların Şarkısı”, İlber Ortaylı’dan “Türklerin Tarihi”, Haruki Murakami’den “Haşlanmış Harikalar Diyarı” ve “Dünyanın Sonu”, Latife Tekin’den “Sevgili Arsız Ölüm” ve Agatha Christie’den “Doğu Ekspresinde Cinayet”. Aileler ise bu süreçte Sesli Radyo Tiyatroları’nı (Superporduction) dinlemiş. Audioteka’nın sesli kitap dinleyicilerinin yaş aralığının yüzde 55’ini 45 yaş altı, sık dinleyicilerinin yüzde 51’ini 18-44 yaş aralığının oluşturduğunu aktaran Tüzün, sesli kitaba olan talebin hiç azımsanmaması gerektiğine “APA’nın yıllık tüketici araştırması, sesli kitap dinleyicilerinin yüzde 40’ının daha fazla sesli kitap aldıklarını ortaya koydu” sözleriyle dikkat çekiyor.

Eşit oranda talep

Genel merkezi İsveç’te yer alan ve 20 ülkede faaliyet gösteren Storytel’in temmuz ayında paylaştığı verilere göre platform, 2020’nin ilk 6 ayında 4 milyon 200 bin saat dinlendi. 2 binin üzerinde Türkçe sesli kitabın olduğu ve 70 binden fazla İngilizce sesli kitabın dinlendiği platformun Türkiye Müdürü Berk İmamoğlu, sosyal izolasyon sürecinde Stroytel’in en çok tercih edilen uygulamalar arasında yer aldığını söylüyor. Platformda en çok sırasıyla romanların, kurgu dışı kitapların, çocuk kitaplarının ve klasiklerin ilgi gördüğünü belirten İmamoğlu; Oğuz Atay, Dostoyevski, Stefan Zweig, Gogol, Gülseren Budayıcıoğlu, İlber Ortaylı ve Ahmet Ümit’in kitaplarının en çok dinlenenler arasında ilk sıralarda bulunduğunu ekliyor. En çok 23 yaş ve üzeri tarafından tercih edilen sesli kitapların dinleyicisinin İskandinav ülkelerinde büyük çoğunluğunu kadınların oluşturduğunu, Türkiye’de ise kadın erkek dağılımının eşit olduğunu vurguluyor. İmamoğlu, Türkiye okuru ile ilgili “Rusya’da en çok tercih edilen sesli kitaplar kolay dinlenen, İngilizce terimiyle ‘easy listening’ türünde kitaplarken, Türkiye’de dinleyicilerin sesli kitap tercihleri basılı kitaplara paralellik gösteriyor ve dinleyiciler çok satan kitapların sesli halini Storytel’de görmek istiyor” tespitinde bulunuyor.

10 katı artış

Kurgu dışı kitapları özet halinde, 15 dakikalık bir sürede dinlenebilir/okunabilir hale getiren uygulama KitUp’ın kurucusu Anıl Koman, karantinanın ilk başladığı dönemde dinleyici sayısında 10 katı bir artış gözlemlediklerini ifade ediyor. Bu süreçte de kitap sayısını artırdıklarını ve 100’e yakın yeni baskılar eklendiğini söyleyen Koman, platformdaki hem yazılı hem sesli içeriklerden en çok talep görenlerin “Sapiens” ve “Homo Deus” kitapları; yaş aralığının ise 24-40 olduğuna dikkat çekiyor.

Beklenen yükseliş

1996 yılından bu yana hizmet veren ve henüz dijital platformlara girmeyen, sadece CD’lerle dinleyici/okura ulaşan Sesli Kitaplar Yayıncılık’ın kurucularından Tuna Egemen, pandemi sürecinde sesli kitaplara olan talebi beklediklerini belirtiyor ve en çok dinlenen çocuk kitaplarının Grimm Kardeşler’in “Grimm Masalları”, Andersen ve Dünya Masalları olduğunu açıklıyor. Yetişkinler için en çok satılan kitapları ise Nezihe Araz’ın “Mustafa Kemal’le 1000 Gün”ünü, Dostoyevski’nin “Beyaz Geceler”ini, Jak Deleon’un “Beyoğlu’nda Beyaz Ruslar”ını ve Charlotte Bronte’nin “Jane Eyre”ini gösteriyor.