Orhan Kemal’in bereketli metinleri

Seray Şahinler - Orhan Kemal’in eserlerinin ölümsüz olmasında yazdıkları kadar oğlu Işık Öğütçü’nün bu mirası korumasının payı büyük. Öğütçü bütün eserleri titizlikle yayıma hazırlatıyor, yeni keşiflere imza atıyor. Ve kendisi de babasından aldığı ilhamla yeni eserlere imza atıyor. Öğütçü şu sıralar yazarın üç romanını tiyatroya uyarladı. Orhan Kemal’in “Nâzım Hikmet’le 3,5 Yıl”, “Arkadaş Islıkları” ve “Tersine Dünya” adlı eserleri Öğütçü tarafından tiyatronun diliyle kitapta bir araya getirildi. Yazar bu eserleri hem baba-oğul ilişkisinin hassasiyetiyle hem Öğütçü’nün ilk gençlik yıllarında, bir izleyici ve uyarlamacı olarak edindiği tecrübeyle sunuyor. “Üç Oyun”u Öğütçü’den dinledik.

Orhan Kemal’in üç eserini tiyatroya uyarlama fikri nasıl doğdu?

1970’li yıllarda önce ağabeyim sonra da ben tiyatro metinlerini daktiloyla yazarak çoğaltırdık. Daha sonra bu iş sadece bana kaldı. Bir öğrenci için bu çalışma cep harçlığıydı. Daktiloya çekerek yıllar içinde oyun yazma tekniğini, kurgusunu öğreniyor ve diyaloglarını siz de yazar hâle geliyorsunuz. Yine öğrenci olduğum o yıllarda Kenter Tiyatrosu’nda fuayede bir köşede kitap satıyor ve tiyatroya turneye gelen toplulukların oyunlarını izliyordum. Ayrıca ortaokul, lise ve üniversite yıllarımda çok tiyatroya giderdim. Hem çok tiyatro oyunu seyretmem hem oyun metnini yazmam ve bu metinlerin sahnedeki provalarını izlemem bende uzun zamandır düşündüğüm babamın eserlerinden uyarlama yapma fikrini doğurdu. “Nâzım Hikmet’le 3,5 Yıl”, “Arkadaş Islıkları” ve “Tersine Dünya” eserlerini tiyatroya uyarladım. Uyarlamalarım İBB Şehir Tiyatroları ve Devlet Tiyatrosu’nun oyun havuzunda bulunmakta. Oyunları Everest Yayınları da “Orhan Kemal Üç Oyun” adıyla kitap olarak yayımladı.

Siz, Orhan Kemal’in romanlarına, eserlerine en hâkim kişisiniz. Bu eserlerle aranızda hâliyle organik bir bağ da var. Fakat bu kez Orhan Kemal eserlerinden sizin uyarlamanız söz konusu. Nasıl gelişti bu süreç? Neler hissettiniz?

2000 yılında müzesini açtıktan sonra onunla ilgili yaptığım çalışmalarda -organik bağ da diyebilirsiniz- duramayacağımı biliyordum. Bu nedenle yayımladığım kitap sayısı 13’ü buldu. Zaten eserleri size her şekilde düşünmeyi, duyguyu ve yaratma gücünü veriyor. Bu nedenle filme, diziye, tiyatroya uyarlaması çoğu yapımcı ve senarist tarafından tercih ediliyor. Diyaloğu en iyi gerçekleştiren yazardan biri. Yazdığı metinler üzerinde okumalar yaptım ve hâlâ yapıyorum. Anlattığı konuların ülkemiz için şu anda da geçerli olduğunu görüyorum. Dostluk, arkadaşlık, erkek duyarsızlığı, kadına şiddet, haksızlıklar ve adaletsizlikler bu üç uyarlamamın temelinde olan konular. Tabii, bu benim uyarlamam. Orhan Kemal veya başka bir yazar yazsaydı mutlaka bakışı ve yorumu farklı olacaktı. Bu oyunları sahnede izlerken veya kitabı okurken “Orhan Kemal olsaydı, başka türlü yazardı” denecektir. Saygı duyarım. Bunu ortaya koymak bir cesaret işiydi. Bunu gerçekleştirdim.

Özellikle “Nâzım Hikmet’le 3.5 Yıl”ın serüvenini merak ediyorum. Bu anıları uyarlarken Nâzım ve Orhan’ı nasıl konuşturdunuz?

Bunu uyarlarken tam 14 kitabı inceledim. Hayatın enteresan bir akışıyla yolları kesişen bu iki güzel insanı çok seviyorum. Dostluklarını, ağabey-kardeş, öğretmen-öğrenci ilişkisini en iyi şekilde yansıtmak için anı kitabını da çok okudum. Diyalogların bir kısmını diğer oyunlarımda olduğu gibi ben yazdım. Onlara layık bir iş çıkması için üzerinde çok durdum. Hatta kitabın ilk baskılarında bulunmayan notları, mektupları ve Orhan Kemal’in çıkarken Nâzım Hikmet’e yazdığı şiiri hem kitaba hem de oyuna ekledim.

Anlattığı bizim hikâyemizdir

Orhan Kemal bugün eserleri en çok bilinen, en çok okunan yazarlardan… Nedir Orhan Kemal’i ölümsüz kılan?

Anlattığı konuların sahici, samimi ve bizden hikâyeler olmasından. Acıyı yazmak kolaydır, çektiği ıstırabı ve acıyı hayatın coşkusuna ve umuduna dönüştürüp yazmayı başarmış ender yazarlardan biridir. Bundan dolayı çileli hayatının acısını harikulade bir güzelliğe dönüştürerek satırlara dökmüş olan Orhan Kemal, kuşkusuz en popüler, tüm zamanların en sevilen ölümsüz yazarı olarak geleceğe kalacaktır.