Okumanın e - hâli

E-KİTAPLAR SAYESİNDE BİNLERCE KİTAP SAYFASI ARTIK EL KADAR CİHAZLARA SIĞIYOR! Internet yaşamın her alanında en hızlı ve en kolay iletişim yöntemi olarak yerini koruyor. Eğlence sektöründen siyasete, yemek tarifinden tarih bilgisine kadar her konuda tasarlanan web siteleri, kısa zamanda günlük yaşamın vazgeçilmezi haline geldi. Bu gelişmelerden nasibini alan gazeteler de günlük tirajlarının 3 - 4 katı okuyucu kitlesine ulaşıyor internetten. New York Times gazetesinin beş yıl içinde matbaasını kapatıp yalnızca internet baskısına geçeceğini duyurması da bu gelişmelerin bir sonucu. Internet yayıncılığı haberle sınırlı kalmıyor. Mevcut kitapların sanal versiyonları çeşitli sitelere yükleniyor, 'blog' denen sayfalarda herkes bir şekilde fikrini duyuruyor. Bir de e-kitap adı verilen, yalnızca sanal ortamda okurla buluşan kitaplar var artık. Sözgelimi Stephen King'in 2000'de yayımlanan "Mermi Gibi" (Riding the Bullet) adlı kısa roman yalnızca e-kitap olarak sunuldu ve 500 bin adet sattı. E-kitap uygulaması Türkiye'de de giderek yaygınlaşıyor. Durum böyle olunca, Milliyet Kitap olarak e-kitap özelinde internet yayıncılığını mercek altına almak istedik. Acaba kitabın 'içi', edebiyat ve sektör, bu yeni biçimden nasıl etkilenecek; Türkiye'de ve dünyada e-yayınevleri ne durumda; e-kitapların avantajları, dezavantajları nedir, bir bakalım, geleceğin belki de tek kitap formunun ayrıntılarına girelim dedik. Geçtiğimiz ayın en çok konuşulan konusu, Genelkurmay Başkanlığı'nın web sitesinde yayımlanan açıklama oldu. Kimi çevreler basit bir uyarı olduğunu iddia etti kimileri de 'e-muhtıra' adını verdi. Yaşadığımız dünyada internet hayatı kolaylaştırırken, bir yandan da dönüştürüyor olmalı ki, eskiden radyoda Hasan Mutlucan'ın sesi eşliğinde anons edilen ihtilallerin 'ihtimal' haberleri artık web sitelerinden ilan ediliyor. Aynı anda hem İstanbul'da hem Kars'ta hem de New York'ta okunuyor bu satırlar. Yazı denince, her şey kil tabletlerle başladı aslında. Yazının keşfinden beri insanlar düşüncelerini başkalarına aktarmak, kendilerini kalıcı kılmak için yazdılar. Diğerleri de okudu. Okuma güdüsü tabletlerin ardından papirüsü, daha sonra da parşömeni doğurdu. Kodeksler, ciltler, çeşit çeşit el yazmaları derken 1400'lerde Johannes Gutenfleisch zur Laden zum Gutenberg adında bir adam çıktı ortaya ve 20. yüzyıla gelene dek kullanımı sürdürülecek olan matbaa gereçlerinin hemen hemen hepsini yarattı. Ancak 20. yüzyıl yeni teknolojilerle geldi, dijital çağ başladı. Sven Birkerts, "Gutenberg Elegies / Gutenberg Ağıtları" adlı kitabında teknolojinin yalnızca 'basılı' sözcüğünü değil; kitabı, edebiyatı, okumayı, kültürü, dili, duyarlılığı, geçmişi ve ruhu yok edeceğinden söz eder. Yeşil mürekkepli dolma kalemle yazılan mektupların yerini tek tip e-postalar almadan önce bunu aklımızdan geçirmiş miydik? Hayır. O halde bugün bize uzak gelen, bir gün basılı kitapların tedavülden kalkacağı fikri de aynı oranda muhtemel. GUTENBERG'DEN BUGÜNE Önce e-kitabın teknik ayrıntılarını öğrenmek gerek. Bu kitapların okuru olmak için nasıl okunduklarını, hangi programların kullanıldığını, bu programların özelliklerini... 'E', yani 'elektronik kitap', geleneksel basılı kitaptan farklı olarak, elektronik ortamda kullanılmak üzere hazırlanmış, bu ortamdaki çeşitli protokoller ve yazılımları kullanarak okunabilen kitaplara verilen ad; aynı zamanda 'sanal kitap' olarak da anılıyor. Biraz daha açacak olursak e-kitap, elektronik ortamda yayınlanmış ya da elektronik ortama aktarılmış, metin, resim, film ve sesleri barındıran bir medya formatı. Bu hizmeti sunan bir web sitesine tıklayıp, sitenin işleyişine göre ücretli ya da ücretsiz okuyabiliyorsunuz kitapları. Eğer site ücretliyse satın alma işlemi şöyle gerçekleşiyor: Kitabın satıldığı internet sitesine bağlanıyor ve sitenin talep ettiği üyelik, kaydolma vb. işlemler tamamlandıktan sonra, kitabı bilgisayara kopyalıyorsunuz. Bu işleme 'indirme' (download) deniyor. Kitabı bölüm bölüm indirebileceğiniz gibi, tamamını bir seferde de kopyalayabiliyorsunuz.Bazı elektronik kitaplar, indirmeden, doğrudan siteye bağlanılarak da okunabiliyor. Bu, daha hızlı bir işlem; ancak her sitenin böyle uygulamaları yok. E-KİTAP NASIL OKUNUR? Okuma işlemleri kitabın dosya biçimine göre değişiyor.Başlıca dosya biçimleri şunlar:- DOC uzantılı dosyalar: Microsoft Word en popüler kelime işlemci olduğu için, pek çok insan e-kitaplarını '.doc' uzantılı bu dosya biçiminde saklıyor. Word ile açılan bir "doc" dosyası print edilebildiği gibi, kelime hataları taranıp değiştirilebiliyor.- PDF (Adobe Portable Document Format / Adobe Taşınabilir Belge) uzantılı dosyalar: Bu biçimdeki dosyaları okuyabilmeniz için www.adobe.com adresinden ücretsiz olarak yüklenebilen Adobe Reader yazılımına gereksinim var. Bu yazılım -monitörde göreceğiniz imge kalitesi okumak için kusursuz olmasa da- metinlerin bilgisayar yazıcısından en iyi çıkışının alınabilmesini sağlayacak şekilde tasarlanmış. - LIT uzantılı dosyalar: Microsoft Reader programı yardımı ile okunabilirler. Windows işletim sistemi uyumlu bilgisayarlar için Microsoft Reader'ı www.microsoft.com/reader/download.asp sitesinden yüklenebiliyor. Bu dosyalarda okur metnin içinde arama yapabilir, yazı fontunun büyüklüğünü değiştirebilir. - TXT ya da ASCII uzantılı dosyalar: Saf, formatlanmamış yazı dosyaları. Herhangi bir programa ihtiyaç duymamakla birlikte, resimleri ya da linkleri gösterme özellikleri yok. DOSYA BİÇİMLERİ E-kitaplar bilgisayar ekranında okundukları gibi, bu amaçla tasarlanan cihazlara da yüklenebiliyor. Bir kitap ebadında üretilen bu cihazlara bilgisayardan yüklenen dosyalar, cihazın ekranından okunuyor. Walkbook, Sony Reader, The Rocket gibi markalar teknoloji ürünleri satan mağazalarda bulunuyor. Dünyada sanal yayıncılığın öncüsü Gutenberg projesi. Yabancı dilde ücretsiz kitap okumak isteyenlerin ilk başvuracakları kaynak olan Project Gutenberg, gönüllülerin katkısıyla büyüyor. Ayda yaklaşık 2 milyon kitabın indirildiği internet sitesindeki kitaplar, özel bir program gerektirmeyen formatsız metin şeklinde sunuluyor.Kamu malı haline gelmiş veya telif hakkı bağışlanmış kitap metinlerini yayınlayan ilk internet sitesi olan www.gutenberg.org, bugün 20 bin kitaba ulaşmış durumda. Bu proje, bilgisayar programcısı Michael Hart'ın o günler için oldukça uçuk ve hatta gereksiz sayılabilecek bir keşfi. 1971 yılında Illionis Üniversitesi araştırma bölümünde çalışan Hart'tan 100 milyon dolar değerinde bir proje üretmesi istenir. O da bilgisayarların ileride bir kütüphaneye dönüşebileceği fikrinden yola çıkar ve ilk olarak ABD'nin "Bağımsızlık Bildirgesi"ni sisteme yükleyip kullanıcılara gönderir. Bu, Gutenberg projesinin ilk adımı olur. Daha sonra sırasıyla "İnsan Hakları Bildirgesi", "ABD Anayasası" ve "İncil" eklenir projeye. Gutenberg tanınmaya başlayınca "Alis Harikalar Diyarı"nda ve "Peter Pan" gibi yapıtlar girer listeye. 1989'da 10. kitabını yayımlayan proje, '90'larda internet kullanımının yaygınlaşmasıyla bir anda hızlanır ve 1996'da 1000. kitabının yayınını kutlar. E-kitap dosyasını hazırlarken, bugün içinde onlarca dilden 20 bin kitabı barından Gutenberg Projesi'nin kurucusu Michael Hart ile de görüştük. Neden bir tane bile Türkçe kitap yayımlamadıklarını sorduğumuz Hart, bunun özel bir nedeni olmadığını, yan kuruluşları www.gutenberg.cc (Project Gutenberg Consortia Center)de görev yapan gönüllerin şu sıralar Türkçe metinler üzerinde çalıştıklarını söyledi. Bugüne kadar çoğunlukla yayımından bu yana 100 yıl geçmiş yapıtlara yer veren, bu kitapları okurlara ücretsiz sunan Gutenberg'in yakında yeni kitaplara fırsat sağlayacağını da ekledi. E-GUTENBERG Bu noktada durup, Gutenberg'in yaptığı gibi e-kitapları iki ana başlığa ayırmakta fayda var. Biri, telif sorunu çözülmüş mevcut kitapların sanal versiyonları, diğeri ise yalnızca sanal ortamda yayımlanan kitaplar. Dünyanın ve teknolojinin gidişatı düşünüldüğünde yeni yayımlanan kitapların git gide ikinci kategoride yer alacağı tahmin edilebilir.Yayınevleri de bu ayrıma göre sıralanıyor. Basılı yayınları sanal ortama taşımayı amaçlayan vakıf ve üniversite çalışmaları; bu yayınları ticari kaygılarla internet sitelerine taşıyanlar ve salt e-kitap yayınlamak için kurulmuş şirketler. İlk iki kategoriyi e-yayınevi olduğu kadar sanal kütüphane olarak da değerlendirmek mümkün. Özellikle ücretsiz yayın yapanların kaynaklarının büyük çoğunluğunu telif haklarının anonimleştiği eski yapıtlar oluşturuyor. Gutenberg'den sonra kurulan e-kitap siteleri arasında her kategoriden kitaba yer veren www.ebook.com, Avusturalya'daki farklı ücretsiz e-kitap sitelerini bir araya getiren http://www.ebook.com.au/freebooks.htm, Almanca yayın yapan http://ngiyaw-ebooks.de, listesinde çeşitli PDF formatında kitap bulunduran http://www.planetebook.com gibi adresler bulunuyor.Ayrıca dünyanın en kapsamlı kitap satış sitelerinden www.amazon.com'un da bir e-kitap bölümü var. E-KİTABIN MALİYETİ SIFIR Dünyada gerçekleşen her yenilik gibi e-kitap da kısa zamanda Türkiye'ye geldi ve hızla yayılmaya başladı. Siteler açıldı, sayfalar düzenlendi, yalnızca bu sitelere yazan bir yazar grubu oluştu.İnternet üzerinde tamamı yayınlanan ilk Türkçe e-kitap, yayınevi baskısı olmayan "41 Derece". Ali Rıza Esin'in yazdığı ve 1997'de yayımlanan bu şiir kitabına bugün www.exlibrary.com adresinden ulaşılabilir. Ülkemizin ilk online yayınevi ise www.altkitap.com, 2000 yılında 6 kitaplık bir portföyle kuruldu. Yayın kurulunda Murat Gülsoy, Yekta Kopan ve Adnan Kurt'un bulunduğu, editörler grubunda ise Feryal Tilmaç ile Cem Uçan'ın yer aldığı altkitap bugün onlarca yazarı ağırlıyor. altKitap'çılar, kuruluş amaçlarını şöyle açıklıyor: Özgün kitapları, iyi bir eleme, değerlendirme ve baskıya hazırlık aşamasından geçirip, özgün tasarımlarla biçimlendirmek ve altKitap halinde yayına hazırlanan bu ürünleri ücretsiz olarak sunmak. Bu sitede kitabınızı yayımlatmak için metini yayın kuruluna göndermeniz gerekiyor. Editoryal çalışmalardan sonra yayımlanmaya değer bulunursa altKitap kadrosuna dahil olabiliyorsunuz.Sitenin kurucularından, yazar Murat Gülsoy, www.altkitap.com'un elektronik ortamın sağladığı olanaklardan yararlanarak yayıncılık yapma amacıyla doğmuş bir proje olduğunu söylüyor, "Dağıtım ve erişilebilirlik günümüzde yayıncılığın en önemli sorunlarından. Internet ortamında bu sorunlar tamamıyla aşılmış durumda. altkitap.com'a dünyanın her yerinden erişen okurlarımız var. Aslında bu anlamda, Türkçe yayın yapan bir dünya yayınevi oldu zaman içinde. Geniş bir coğrafyaya yayılmak isteyen yazarlar için çekiciliğini koruyor" diyor. İLK E-YAYINEVİMİZ Peki ya maliyet? Gülsoy'a göre en büyük maliyet, emek.Onlara ulaşan kitapların değerlendirilmesi, yayına hazırlanması, tanıtımı gibi işler çok zamanlarını alıyor. Bunun dışında sitenin tasarım ve teknik maliyeti çok büyük olmadığı için kitaplar ücretsiz olarak okurla buluşabiliyor. Yazarlar da gönüllü olarak verdikleri yazılarından telif ücreti talep etmiyor. Ancak daha sonra aynı metinleri basılı kitap olarak yayımlatmalarına altKitap karşı çıkmıyor. Kitaplarını önce internette daha sonra da basılı olarak yayımlayan yazarlardan biri Ayfer Tunç. Tunç'un "Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek" ve "Ömür Diyorlar Buna" adlı kitapları, altKitap'ta yayımlandıktan bir süre sonra basıldı. Tunç, internet okurlarının bir bölümünün basılı kitapla pek yakından ilgilenmediğini, internet dünyasında yer alan metinleri daha yakından takip ettiklerini düşünüyor. Hatta bu okurların bir bölümü basılı olarak okumayı tercih etmeyecekleri kitapları e-kitap olunca okuyor Tunç'a göre.Ayfer Tunç için e-kitabın en büyük avantajı çok farklı bir kitleye de ulaşabilmesi ve basılı kitaba ulaşabilme sınırlılığını ortadan kaldırması. Bu kitleyi farklı kılan unsurlardan birinin dünyanın dört bir tarafında bulunması olduğunu söylüyor ve ekliyor: "Benim şu anda www.altkitap.com adresinde 'Harflere Bölünmüş Zaman' adlı deneme kitabım ve 'Havada Bulut' adlı senaryom e-kitap olarak bulunuyor. Rusya'dan Japonya'ya, Avustralya'dan Pakistan'a kadar, dünyanın dört bir tarafından okur buluyor bu kitaplar."E-kitap okuru ile basılı kitap okurunun aynı olmadığına dikkat çeken Tunç kesişme alanlarının bile çok dar olduğuna söylüyor. Tunç, internet ortamında yayımlanmış bir kitabın, basılı kitaba dönüştüğünde okur bulamayacağını düşünenlere de şöyle cevap veriyor: "Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek' basılmadan önce, yaklaşık üçte ikisini internette yayımlamıştım. Bu, kitabın varlığının ve içeriğinin kulaktan kulağa yayılmasına, ve daha basılı kitap haline gelmeden kitapçılarda sorulmasına, sonuçta 130 binden fazla satmasına yaradı."Her türlü edebi türden e-kitapların yer aldığı altKitap'ın yazar kadrosundaki diğer isimlerden bazıları şöyle: Mehmet Bilal, Sencer Berrak, Elif Acar, Yekta Kopan, Ahmet Önel, Enis Batur, İbrahim Yıldırım, Ömer Madra. RUSYA'DAN PAKİSTAN'A AltKitap'ın ardından kurulan bir başka e-yayınevi de Exlibrary.com. Exlibrary.com'un amaçları arasında e-kitap yayınlamanın yanı sıra bu konuyla ilgili teknolojik yenilikleri duyurmak ve kavramı yaygınlaştırmak da bulunuyor. Site, 2006 yılından beri de blog mantığına uyan bir altyapıyla günlük yazılar yayımlıyor. Yazıların içeriğini okumayı kitapla ve edebiyatla ilgili, okumayı özendirici konular oluşturuyor. Tam bu noktada duralım ve bilmeyenler için 'blog' sözcüğünü açalım. E-günlük olarak da adlandırılan blog, bu servisi sunan web sitelerine girerek insanların istediklerini, istedikleri şekilde yazmalarına imkan tanıyan, günlüğe benzeyen web sitelerine verilen ad. İngilizcedeki 'web' ve 'log' sözcüklerinin birleşmesinden oluşan 'weblog' kavramı, zamanla bu şekilde yaygınlaşmış. Blogların önemli bir özelliği, yazılan yazılara başkaları tarafından yorum eklenebilmesi. Bu sayede yazar ve okuyucular arasında iletişim sağlanıyor. Türkiye'de en etkin olarak kullanılan blog oluşturma siteleri www.blogger.com ve www.blogcu.com. Bunların dışında belli bir temaya sahip siteler kendi blog sayfalarını oluşturabiliyor.Exlibrary.com, blog sayfalarında yayımlanan yazıların ileride bir kitap oluşturacak kapsama ulaştıklarında e-kitap olarak yayımlanmalarına imkan veriyor. Bu site de kendisine gönderilen ve yayın kurulu tarafından uygun bulunan metinleri dönüştürerek yayımlıyor. E-KİTABI iPODLA OKUMAK Exlibrary'nin bu alana getirmeyi planladığı bir de yenilik var: iPod'la e-kitap okumak. Düz metin yüklenebilme özelliği sayesinde, '.txt' uzantılı dosyaların iPod ekranından okunabileceği fikrinden yola çıkan Exlibrary, yayımladığı kitapların iPod'da okunabilecek sürümlerini sunacak. Bu uygulama, iPod Nano ve Photo gibi geniş ekranlı modellerde istenilen her yerde kitap okuma imkanı veriyor. Bu seçenekte iPod standartlarına göre bölünmüş bir dizi dosya, bilgisayar kullanıcısına tek bir ZIP (dosyaları sıkıştıran program) klasörü içinde ulaşıyor. Bu şekilde dosyaları doğrudan doğruya iPod'unuza yükleyip okuyabiliyorsunuz. Yayıncılığın en büyük düşmanının korsan baskılar olduğu malum. E-kitaplar da bu baskılardan mahrum kalmıyor. Bazı internet sitelerinde elektronik kitap, e-kitap adı altında orijinal kitapların birebir kopyalarını ücretsiz olarak yayımlıyor. Ama izin almadan, telif ödemeden. Bu kopyalar yasadışı olduğu gibi, internet kullanıcıları için de bir tehlike oluşturabiliyor. Çünkü bazıları, bilgisayar virüslerini kolayca bulaştırabilmek amacıyla yayımlanıyor. ONUN DA KORSANI VAR Ancak şöyle bir endişe de var: E-kitap bir gün basılı kitabın sonunu mu getirecek? E-kitapların mucidi Michael Hart bu görüşe katılmıyor. Hiçbir şeyin insanları yazmaktan ve okumaktan alıkoyamayacağını, her yeni mecranın eskisiyle rekabet halinde olduğunu söylüyor. Kendi tercihi ise hem ekrandan hem de kağıttan okumak.Evet, keşiflere, yeni cihazlara, yaşamımızı kolaylaştırmak iddiasında olup iyice çetrefil bir hale getiren her şeye uyum sağlıyoruz bir biçimde. Sonuç olarak kararı yine biz okurlar vereceğiz. Nasıl tabletlerden papirüse, oradan kağıtlara geçtiysek ve okumak kavramı hep varolduysa, e-kitaplar ancak biçimin değiştiğini, özün aynı kaldığını gösterecek. BASILI KİTABA TEHDİT Mİ? E-kitaplar çoğunlukla ücretsiz olarak okunabiliyor. Kitap fiyatlarının son yıllarda gösterdiği ivme düşünülünce e-kitapların hızla kabul görmesi çok anlaşılır. Exlibrary.com, bu konuda bir anket düzenlemiş ve okurlarına "Ücretli olsa e-kitap okur muydunuz?" diye sormuş. 633 kişinin katıldığı anketin sonuçları şöyle: Okumam (309 Oy - %49) Fiyatına bağlı (169 Oy - %27) Okurum (130 Oy - %20) Hiç kitap okumam (26 Oy - %4) Bir e-kitap sitesindeki ankete cevap veren 26 kişinin hiç kitap okumadıklarını söylemelerinin ilginçliğini bir yana bırakırsak, 309 kişinin verdiği "Okumam" cevabı, bu yayıncılık türünün henüz yolun başında olduğunu ve kendini kabul ettirmesi için uğraşması gerektiğini gösteriyor. Milliyet'in web sayfasında teknoloji bölümünde yayımlanan "Stephen King internetteki romanını durdurdu" başlıklı haber de bunu doğruluyor. Habere göre "The Plant'' adlı romanının her bölümünü internetten bilgisayarlarına yükleyenlerin 1 dolar ödemelerini isteyen King'in yardımcısı, çok az kişinin ödeme yapması nedeniyle yazarın internette roman yazmaktan vazgeçerek zamanını diğer projelerine ayırmayı tercih ettiğini bildirmişti. İlk yayınlandığı hafta romanı 120 bin kişinin indirmiş, ancak son haftalarda bu sayı 40 bine düşmüştü. Ancak proje umulduğu gibi başarı saplamadı ve King alışıldık yöntemlere geri döndü.Türkiye'de şu anda internet kitapçısı www.ideefixe.com'un katalogunda fiyatları 3 ile 8 YTL arasında değişen 20 e-kitap bulunuyor. İçlerinde sözlük de var, çocuk kitabı da, Kafka romanı da...E-kitaplarla basılı kitapların fiyatları arasında karşılaştırma yapmak için şu örnekleri verebiliriz."Duruşma" / Franz Kafka: e-kitap olarak 7,67 YTL, basılı olarak 9 YTL."Alice Harikalar Diyarında" / Lewis Carroll: e-kitap olarak 6,25 YTL, basılı olarak 7,23 YTL."Deccal" / Friedrich Nietzsche: e-kitap olarak 4,72 YTL, basılı olarak 8,10 YTL."Tom Sawyer" / Mark Twain: e-kitap olarak 6,25 YTL, basılı olarak 13,60 YTL."Jane Eyre" / Charlotte Bronte: e-kitap olarak 3,54 YTL, basılı olarak 18 YTL. ÜCRETLİ OLUNCA OKUNMUYOR Her şeyin olduğu gibi e-kitapların da iyi ve kötü tarafları var. E-KİTAP OKUMANIN NESİ İYİ NESİ KÖTÜ? Basım, dağıtım gibi ek masrafları olmadığı için maliyetleri yok denecek kadar az. Dolayısıyla okur ücretsiz (ya da bazı sitelerde ufak ücretler karşılığı) indirebiliyor. Bazılarının bütçesinin git gide zorlayan kitap fiyatları bu şekilde sıfıra iniyor. Walkbook ve benzeri cihazlarla binlerce sayfayı ince bir kitap boyutuna indirilebiliyor. Ağır çantalar, seyahate çıkarken yanınıza almak isteyip de valize nasıl sığdıracağınızı bilemediğiniz ciltler, raflardan taşan, yeni kitaplık yapıldıkça artan kitaplar tarihe karışıyor artık. Bir kitabın içine yüzlercesi sığıyor. Tek ihtiyacınız arada bir şarj etmek. Uzun vadede e-kitap çevre korumasına katkı sağlıyor. Basılan kitap sayısı azaldıkça kağıt tüketimi azalacak, dolayısıyla ağaçların kesilmesi de tabii. Çevre dostu okumalar, sanal kitaplar sayesinde kapıda görünüyor. (Tabii o cihazları şarj edecek elektriği ve yaydıkları radyasyonu saymazsak.) Elektronik ortamın sağladığı olanaklar sayesinde, konular, yazı yanında, ses, müzik ve görüntü ile desteklenebiliyor. Kitap içinde yapılan arama işlemleri daha kolay. Tek bir sözcüğü bile kolayla bulabiliyorsunuz. Önce iyiler: Eğer bilgisayar ya da benzeri cihazları kullanmıyorsanız o kitaptan mahrum kalıyorsunuz. Gerçi çıktısını almak da mümkün, ancak kağıt tomarları kitabın yerini tutar mı bilinmez. Bu kitapların satışı ve satın alma işlemleri sanal mağazalar üzerinden yapılıyor. Bu da ödeme sırasında ortaya çıkabilecek bazı güvenlik sorunları anlamına geliyor. Bir başka güvenlik sorunu da indirdiğiniz dosyanın bilgisayarınıza virüs bulaştırması. Bir kitap okumaya niyetlenip bütün dosyalarınızı kaybedebilirsiniz. Her ne kadar bilgisayar ışınlarının göze doğrudan zararı olmadığı söylense de, ekrana bakmak göz kuruluğuna neden oluyor. Ekran başında e- kitabınızla geçirdiğiniz süre uzadıkça bu tip sorunlara maruz kalabilirsiniz. Kötü yanları: YAZARLAR E-KİTABA NASIL BAKIYOR? Internetten indirilen her türlü sanat eserine karşıyım. Internet, aşırı kolaylık, fakat yanlış kolaylık sağlıyor. Bir edebiyat eserinin yaratılması sırasında harcanan emeğin böyle bir ortamda yeterince değerlendirilmediği düşüncesiyim. Sağladığı kolaylığın sanat eseri için geçerli olmaması gerek. Son zamanlardaki değer kayıplarını biraz da internette bir tuşa basar basmaz her şeyi elde edebilme düşüncesine bağlıyorum. Teknolojiye çok uzağım, e-kitapları ilk defa sizden duyuyorum. Ben kitapların ağırlığı ve kokusu olduğuna inanıyorum. Ekrandan okumanın zevki varsa bile ben buna aşina değilim. İnsanın sayfaları çevirirken parmaklarının arasında ağırlık hissetmesi gerek. Kitap sadece bir nesne değil, okundukça, satırların altı çizildikçe kişilik kazanıyor. Bazen kaybettiğiniz bir kitabın yenisini alıyorsunuz ama onun yerini tutmuyor. Çünkü kitapla aranızda gönül bağı oluşuyor. Internet kitapçılığı bir yandan muazzam bir demokratikleşme ve dinamizm getirdi, tekelleri sarstı, bilgiyi ve kitapları ulaşılabilir kıldı ki, ben bunun gayet pozitif bir gelişme olduğuna inanıyorum. Ama bir yandan da emeğin ve sanatın kalitesizleşmesine sebep oldu, bilgi kirlenmesi yarattı. Ben her şeye rağmen interneti sevenlerden, önemseyenlerdenim. Kitapların şekli değişmek zorunda kalır mı? Sanmıyorum. Kitap okumak iptiladır, tutkudur. Yazı ilk ortaya çıktığında kitap yoktu, tabletler vardı. Önemli olan, yazının ilettiği düşünce ve duygudur, zaman içerisinde yazıyı döktüğümüz form değişiklikler geçirebilir. Mesele, yazının yahut edebiyatın kalıcı olması. Belki Hititler'e sorsak "Kitaba karşıyım, tabletler güzel" diyecekti. Bu nedenle ben de kitaptan okumayı sevmeme rağmen ilkesel olarak e-kitaba karşı değilim. E-KİTAPLARIN YAYGINLAŞMASI YAYINEVLERİNİ NASIL ETKİLEYECEK? "Kitabı koklamadan, dokunmadan, sayfalarını çevirmeden baskı kararı vermiyoruz"Kitabın öyküsü kolay kolay sonlanmaz gibi geliyor bana. Elbette elektronik çağ önümüze yeni olanaklar sunuyor. Binlerce yıllık hafızayı teknolojinin de yardımıyla çok küçük boyutlardaki çiplere sığdırabilmek ve tek bir ekran ya da elektronik kağıtla bu bilgiye ulaşabilmek bizler olduğu kadar gelecek nesiller için de çok önemli bir gelişme. Yayıncılığın bundan böyle iki ayrı kulvar olarak gelişeceğini öngörüyorum. E-kitap, normal yayıncılıktan çok farklı teknikler barındırıyor. Daha sonra kaçınılmaz olarak iki kulvar bir noktada kesişecek. Bilgi yoğun içerikler e-kitaplarda, sanat yoğun içerikler ise dokunulabilen ve hatta şahane görünüme sahip butik kitaplarda toplanacak. Hatta kitap sahibi olmak koleksiyonerlikle eşdeğer kabul edilecek. Kağıdın, baskının, dağıtımın maliyeti asla elektronik ortamla boy ölçüşemez, biri emek yoğun, diğeri bilgi ve teknoloji yoğun işler. Bu sektörde öncü kabul ediliyorsanız, er ya da geç yolunuz e-kitapla kesişecek elbette. İşimiz şimdilik dokunabilen, sayfaları çevrilen kitaplar üretmek, yani yayıncılık. Bu yakın bir gelecekte dijital bir arşiv ya da kütüphane yaratmayacağımız anlamına gelmiyor. E-kitap, asıl işimiz olan basılı yayıncılığın bir yan kolu, belki de pazarlama ayağı şeklinde düşünülebilir. Şimdiye kadar herhangi bir e-kitap yayımlamadık. Elbette yurtdışından kitaplar ararken e-kitapları takip etmek zorundasınız. Ancak, kitabı koklamadan, dokunmadan, sayfalarını çevirmeden baskı kararı vermiyoruz. e-kitap'ın uzun vadede kitabı ortadan kaldırabileceğini düşünmüyoruz. Aynı zamanda yayıncılığın bu yöne kayacağını da sanmıyor ve yayınevi olarak e- kitabı bir tehlike olarak görmüyoruz. İş Bankası Yayınları olarak bu sektörde de yer almayı düşünüyoruz. Tüm yeniliklere açık bir yayınevi olarak e-kitapları takip ediyoruz ancak bu konuda henüz bir yayınımız yok. "İlerde bu sektörde yer almayı düşünüyoruz" BİR MİLYON YAZARLI ROMAN Penguin Books Yayınevi bu sorudan yola çıkarak "A Million Penguins" projesini geliştirdi. www.amillionpenguins.com adresine giren bir milyon kişi bir araya gelip wiki sistemiyle (herkesin üzerinde istediği gibi düzenlemeler yapmasına izin veren bilgi sayfaları) bir roman yazıyor. İsteyenler de romana editörlük ediyor. Eklemeler, çıkarmalar, düzeltmeler serbest. Master öğrencilerinin organize ettiği ve Penguin Books'tan bir editörün denetlediği proje şu an dolaşımda. Aynı zamanda web sitesinin blog bölümünde romanla ilgili tartışmalar da devam ediyor. "Toplu olarak roman yazılabilir mi?" Her türden Türkçe kitabı ücretsiz yayımlayan web siteleri: www.ekitapkurdu.com www.ekitap.org ve www.ekitapyayin.com www.e-kitap.us Almanca kitapları ücretsiz indirebileceğiniz web siteleri: www.ebuch.net www.ebook-bibliothek.org Kendi e-kitabınızı yaratacağınız web sitesi: www.ebookcompiler.com Herhangi bir metninizi e-kitaba dönüştürmeye yardım eden site: www.elivre.co.uk. İçinde 105 kategoriden e-kitap bulunan bir web sitesi: www.ebookplace.com. Basılı İngilizce kitaplar satan www.ebookmall.com. E-KİTAP SEÇKİSİ