İstanbullu James Joyce

SERAY ŞAHİNLER- Bundan tam 101 yıl önce, Leopold Bloom’un davetiyle başlayan, James Joyce’un edebiyat tarihine imzası “Ulysses”in yolculuğu 100. yılında romanın geçtiği ülkelere uğrayarak devam ediyor. “ULYSSES European Odyssey” kapsamında, kitabın 18 bölümünden esinle Atina, Paris, Budapeşte, Berlin, Kopenhag, İstanbul ve Dublin’in de aralarında yer aldığı 18 şehirde gerçekleşen projenin yeni durağı İstanbul oldu.

ULYSSES European Odyssey’de her şehir için romandan bir bölüm seçiliyor ve bu bölümle ilgili temalar belirleniyor. Şehrin kimyasına ve romanla ilişkisine dair programlar hazırlanıyor. Geçtiğimiz yıllarda Atina “Gençlik, Yurttaşlık ve Demokrasi”, Paris “Ölümle Yaratıcı Dialoğumuz”, Zürih “Avrupa vatandaşı olmak, tek bir ulusun vatandaşı olmaktan daha mı önemlidir?”, Trieste “Tarihin Ağırlığı”, Vilnius, “Kentsel Dönüşüm”, Dublin “Ev nedir?” temalarıyla düzenlenmişti. İstanbul’a bir aradalık adına atfedilen “Gezen Kayalar” başlıklı tema ise coğrafi, demografik, sosyolojik ve politik açıdan kentin kimliğiyle ve bugünüyle ilgileniyor. Elbette Joyce’un evreninden bakarak… Gülen Güler’in yöneticiliğini üstlendiği festival kapsamda edebiyat sohbetlerinden sergilere; performanstan atölyeye, film gösterimine kadar pek çok etkinlik var.

‘Bir arada olmak’ mümkün mü?

“İstanbul’un Ulysses’i” kapsamında ilk etkinlik bugün, romanı 1996’da Nevzat Erkmen’in çevirisiyle okurla ilk kez buluşturan Yapı Kredi Kültür Sanat’ta olacak. Koordinatör Gülen Güler, çevirmen Fuat Sevimay, Bekir Ağırdır ve Begüm Özden Fırat, İstanbullu Joyce’a ve İstanbul metropolüne temas edecek. Küratörlüğünü Ahsen Erdoğan’ın yaptığı 5- 10 Haziran tarihleri arasında gerçekleşecek Yapı Kredi Kültür Sanat etkinlikleri, “Bir arada olmak mümkün mü? başlıklı konuşmalarla başlayacak. 8 Haziran’da “Taşkafa: Bir Sokak Hikâyesi” ve 10 Haziran’da da Gizem Aksu’nun yönettiği “Hepimiz için 9/8’lik bir dövüş” isimli belgeseller gösterilecek. 10 Haziran’da YKY’nin önünde koreografisini Melih Kıraç’ın yaptığı “Günbatımı Melodrama” adlı dans performansı yapılacak. Documentarist Belgesel Filmler Festivali’nde ise 10-15 Haziran tarihleri arasında ‘bir aradalık’ teması başlığında sekiz film gösterilecek.

İstanbul’un Ulysses’i etkinliklerinde Türkiye Soroptimist Kulüpleri Federasyonu katkılarıyla 11 Haziran’da Balat Kültür Evi’nde şehrin farklı sosyal yapılarından katılımcılarla ‘bir aradalık’ sohbeti de yapılacak. Joyce’un müzikle olan bağından yola çıkarak edebiyat ve müzik ilişkisinin bir aradalığı üzerine ise “Ses ve Söz” başlığıyla Tophane-i Amire Kültür ve Sanat Merkezi Okuma Bahçesi’nde bir etkinlik daha var.

“İstanbul’un Ulysses”i iki sergiye de ev sahipliği yaparak, romanın imge dünyasına da temas ediyor. Ressam Hannah Stevenson’ın “İstanbul’da Bir Gün” başlıklı sergisi 20 Haziran’dan itibaren 44A Sanat Galerisi’nde ziyaret edilebilecek. Sevinç Altan ise İstanbul sokaklarında gerçekleştireceği, kentin çatlakları, kesikleri, çizikleri içeren yüzeyinde yer alacak “ARALIK” başlıklı yerleştirmeleriyle projede yer alıyor. Yönetmen Alper Şen, yazar Sine Ergün ve Eda Emirdağ, “Ulysses”ten esinlenerek İstanbul’un 18 saatini kısa film formatında farklı mecralarda izleyiciyle buluşturacak.

Ulysses literatürüne katkı

İstanbul’un Ulysses’i Genel Koordinatörü Gülen Güler: Projede her şehire kitaptan esinlenilerek 21. YY Avrupa’sında geçerli olan kavramlarla bir tema belirlendi. Tüm şehirlerin proje sürecinde birbiriyle anlamlı iş birlikleri kurmaları, etkinliklerin James Joyce’un eserlerinde vurguladığı demokratik kamusal alana taşınması özellikle tercih edilmekte. Proje esnasında şehirler arası sanatçı değişimi ve her şehirden bir yazarın/şairin ya da gazetecinin kendi şehrindeki temassal etkinlik sürecini yazması projenin özelliklerinden bir diğeri. Proje sonunda 18 şehrin metinleri bir kitapta toplanacak. Projenin sonu olan 2024 yılında her şehrin etkinlik yöneticisi, Dublin’de gerçekleşecek olan final toplantıda buluşacak ve kendi temasıyla alakalı, etkinliklere katılanlardan toplanmış 20 soruyu sunacak. Tüm şehirlerin soruları bir kitapçıkta toplanıp Avrupa Birliği birimlerinin dikkatine sunulacak.