Hayatın anahtarı, kitaplar

Melisa Vardal - Bir kitabın kapağını açarsınız ve bambaşka bir dünya ile tanışırsınız, bu tanışıklıklar çocukluktan itibaren insanı, doğayı, yaşamı anlamanın bir aracı olur. Bu sihirli alışkanlığı ne kadar erken edinirsek bireyin gelişimi için de o denli iyi oluyor. Yapılan pek çok araştırma, ilk adımlarını atarken onlara kitap okuyan ebeveyne sahip çocukların daha hızlı dil gelişimi gösterdiği ve gelişkin bir dinleme yetisi kazandıklarını gösteriyor. Beyin gelişiminin önemli bir kısmının 3-6 yaş aralığında tamamlandığı düşünülünce çocuğun hayal ve düşünce dünyasının sınırlarını genişletmek için kitaplar en iyi yardımcımız konumuna yerleşiyor. Neden sonuç ilişkisini hızlı kavrayan çocukların dış dünyayla kurduğu bağlantıyı sağlamlaştıran kitaplar her grubuna ait belli biçem ve içeriklere sahip oluyor. Genel hatlarıyla, dikkat çekebilmek için renkli kapaklar, iyi kullanılan bir dil, yüksek kâğıt kalitesi, yaşa uygun boyutlarda harf kullanımının çocukların ilgisini çekmek için iyi bir altyapı hazırladığını söylense de içerik ayırt edici bir özellik taşıyor. Çocuk tabii her kitapla belli bir şeyleri öğreniyor fakat içerikte araya sıkıştırılan bilgilerin bir hikâye özelliği taşımıyor olması ve didaktik bir dil kullanılması çocuğu kitaptan uzaklaştırıyor. Pek çok parametrenin hâkim olduğu çocuk ve kitap arasındaki bu ilişkiyi her kasım ayının ikinci pazartesi günü başlayan Dünya Çocuk Kitapları Haftası öncesinde Sinem Çelebioğlu, Keriman Güldiken ve Burcu Aktaş ile inceledik. Umarız 14-18 Kasım tarihlerine verilecek ara tatil çocuklarınız için iyi geçer…

Sinem Çelebioğlu (Yazar ve çocuk kitabı editörü)

“Bu özel bağı kuvvetlendirmeli”

Sevgili Muzaffer İzgü der ki: “Eğer çocuk kitapları okul kitaplarının yerini almaya kalkar, kendini yardımcı ders kitabı gibi duyumsatırsa biz çocuğu daha o yaşlarda yitirmiş oluruz.” Öyle haklı, öyle kalıcı bir yorum ki. Hangi yaş olursa olsun çocuklar, hayal güçleri, sözcük seçimleri ve merak duygularıyla müthiş birer hazine. Bu nedenle kitaplarla olan ilişkileri de çok özel. Onları dünyaya hazırlarken, onların dünyasına hizmet eden, güldüren, düşsel ve dilsel becerilerini geliştiren metinlerle daha kuvvetli oluyor bağları. Bu bağı daha da kuvvetlendirmek ise biz yetişkinlerin elinde.

Burcu Aktaş (Çocuk kitabı yazarı)

“Çocukların edebiyatı keşfetmeye ihtiyacı var”

Çocuk ve kitap ilişkisine bakarken öncelikle çocuk edebiyatı kitapları ile eğitsel amaçlı kitapları ayırmak lazım. Çocukların okur olmasının yolu edebiyat kitaplarından geçiyor. Çocukların edebiyatla ilişki kurmasını zedeleyen ve başı çeken iki etken var: Biri, “eğitici” olması gerektiği düşüncesiyle yazılan sözde edebiyat kitapları. Diğeri, hayatı, dünyayı ve insanı tanımayı, keşfetmeyi sağlayan edebiyatın önemini bilmeyen yetişkinler. Çocukların kitaplarla ilişkilerinin gelişmesi için etraflarında nitelikli okur görmeye, edebiyatı keşfetmeye ihtiyaçları var.

Keriman Güldiken (Çocuk kitabı editörü)

“Sağlıklı bir bağ için çocukları nitelikli kitaplarla buluşturmalı”

Çocuk ve kitap arasındaki ilişkiyi erken yaşlarda ve sağlıklı bir şekilde kurmak çok önemli. Bunu sağlamanın tek ve herkes için geçerli bir formülü yok; ancak faydası kanıtlanmış öneriler verilebilir. Çocuğun yaşadığı mekânın her yerinde bir iki kitap bulunması, kitapların kitaplıklara hapsedilmemesi etkili bir yöntem. Ebeveynin düzenli olarak çocuğuyla birlikte, onunla temas kurarak kitap okuması, günlük sohbetlerde kitaplara göndermeler yapması, kitapları çocuğun hayatının bir parçası hâline getirmesi başlangıç için etkili olabilir.

Bütün bunların olumlu sonuç vermesi ise başka faktörlere bağlı. Bunlardan en önemlisi, çocukları nitelikli kitaplarla buluşturmak; çünkü, kötü kitaplarla iyi bir ilişki kurulamaz. Çocuğu zorlamamak da çok önemli. Yetişkinin zoruyla kurulan çocuk kitap ilişkisinin sağlıklı olmasını beklemek doğru olmaz. Nihayetinde çocuk kitabı, içeriği sanat olan bir üründür. Sanatta ise zorlama olmaz. Hem üreticisi hem tüketicisi için…

Çocuklara öneriler

Çocuklar, Mundi Yayınevi’nin Charles M. Schulz imzalı “Haydi Kütüphaneye Gidelim!” ile Sally’nin heyecanına ortak olabilir; “Snoopy, Ay’a Giden İlk Köpek” ile Snoopy’nin olağanüstü Ay macerasıyla sınırlarını aşabilir ya da “Astronot Sally Brown” ile okuduğu bir kitaptan esinlenen Brown’un uzay hayaline erişebilir. Timaş Çocuk’un yayımladığı çocukları oyunun bir parçası hâline getiren “Sen Gerçek Bir Korsan Değilsin”; İlk Adım Kitaplığı seçkisindeki “Benim Adım Mavi” ve Algar Çocuk Kitapları Ödülü’nün sahibi “Minicik Miyim?” ile çocuklarınıza bir sürpriz yapabilirsiniz. Doğan Çocuk’tan Mavisel Yener’in kaleme aldığı “Dünya Efsanelerinin Peşinde”; Altın Kitaplar’dan Marianne Musgrove’un ödüllü kitabı “Endişe Ağacı”; Domingo’dan Tina Oziewicz’ın şairane kitabı “Kimse Bakmazken Duygular Ne Yapar?” ve Butik Yayınevi’nden Audrey Penn’in New York Times Çok Satanlar Listesi’nin bir numarası haline getirdiği “Avucundaki Öpücük” de çocuklarınızın dünyayla farklı bağlar kurmasına yardımcı olabilir.