Finansal Krizlerle Dolu Bir On Yıl Dünyayı Nasıl Değiştirdi?

VakıfBank Kültür Yayınları’nın (VBKY) okurla buluşturduğu “Çöküş: Finansal Krizlerle Dolu Bir On Yıl Dünyayı Nasıl Değiştirdi?” Türkçe’de ilk kez yayımlanıyor. Financial Times ve New York Times gibi uluslararası yayın organlarında görüşlerine yer verilen Columbia Üniversitesi Avrupa Enstitüsü Direktörü Prof. Adam Tooze, dünya ekonomilerinin karşılaştığı en büyük krizlerden 1929 Ekonomik Buhranı’nı geçmeyi başaran 2008 küresel ekonomik krizine odaklanıyor. Kitapta, ABD’nin en büyük yatırım bankalarından Lehman Brothers’ın iflasıyla başlayan, yüzlerce bankanın iflas ettiği ve milyonlarca insanın işsiz kaldığı sürecin perde arkası, başta ABD olmak üzere Çin, Rusya ve Avrupa ülkeleri olmak üzere tüm dünya ekonomilerindeki sonuçları ve değişen güç dengelerinin geleceğin inşasında nasıl şekillenebileceği inceleniyor. 

Ekonomi tarihi açısından okurlara yeni bir pencere açan kitap, Adam Tooze’nin “çöküş” olarak tanımladığı 2008 krizini, dönemin siyasi ve küresel gelişmeleri üzerinden değerlendirerek yaşananların daha anlaşılır olmasına ve çözümüne katkı sağlıyor. Mesleki titizliğinin gücünü arkasına alarak farklı bakış açılarıyla bu çöküşe yol açan bütünün parçalarına ışık tutmaya çalışan Tooze, “2008 ekonomik krizinin, 2003 jeopolitik felâketiyle ve Amerika’nın Kasım 2016 seçimini izleyen siyasal kriziyle ne alakası var? Bu üç nokta, hangi tarihsel geçiş yayını belirliyor? Bu yay Avrupa için, Asya için ne anlama geliyor? Birleşik Krallık’ın Irak’tan 2008’de Londra krizine ve 2016’da Bretix’e izlediği küçük ama bir o kadar sarsıcı yörüngeyle nasıl bir ilişkisi var?” sorularını sorarak bugünkü dünyanın değişen yüzünü anlamak için yaşanan krize ekonomik, sosyal ve jeopolitik açıdan yanıtlar arıyor. 

“Yaklaşan Fırtına”, “Küresel Kriz”, “Avro Bölgesi” ve “Artçı Şoklar” başlıklı dört bölümden oluşan kitapta, okurlar bankaları kurtarma paketleri ve ardından parasal genişleme adıyla devam eden merkez bankalarının müdahalelerini, Doğu Avrupa’nın sarsılan finansal sistemini, küresel finans krizinin Çin ekonomisi üzerindeki etkilerini, G7 ve G20 kararlarını, krizi dindirmek için oluşturulan teşvik paketlerini, Ukrayna krizini ve dönemin ABD Başkanı Donald Trump’ın politikalarını derinlemesine inceleniyor. 

2008 krizine esas olarak Amerika üzerindeki etkisi açısından bakmanın krizin ekonomik ve tarihsel önemini yanlış anlamaya yol açabileceği uyarısında bulunan yazar, “Dünya ekonomisini tehdit eden, tekdüze Amerikan emlak piyasasının tetiklediği bir finansal krizdi. Kriz, Amerika’nın çok ötesine taştı. Dünyanın en ileri ekonomilerinden bazılarının –Londra, Doğu Asya, Doğu Avrupa ve Rusya– finansal sistemini sarstı. Bu yanlış anlamayı saptamak, küresel finansal krizi Kuzey Atlantik’teki merkezinden dışarıya doğru haritalandırmak ve 2008 ile 2012 arasındaki sürekliliği sunmak bu kitabın ilk meydan okumasıdır. İkincisi de devletlerin bu hengâmeye tepki verme ve vermeme şeklini izah etmektir” açıklamasıyla krizin seyri içinde iktidar ile para ilişkisinin de nasıl işlediğini anlamanın gerekliliğine vurgu yapıyor. 

Pek çok verinin istatiksel analinizi içeren tabloların ve zenginleştirilmiş grafiklerin okurla paylaşıldığı “Çöküş: Finansal Krizlerle Dolu Bir On Yıl Dünyayı Nasıl Değiştirdi?”, 2019 yılında önemli uluslararası konularda kamusal tartışmaları derinleştirmeyi amaçlayan Lionel Gelber Ödülü’ne layık görüldü.