Doğaya borçluyuz

İrma Berköz - Loy Krathong Festivali'nde insanlar 800 yıldır suya şükranlarını sunuyor ve arınmak için dua ediyor. Bu yıl 19 Kasım’da başlayan kutlamalara dolunayın yanı sıra kuvvetli bir ay tutulması da eşlik etti. Festivalin başlangıç tarihi Tay ay takvimine göre hesaplanarak belirleniyor ve duyuruluyor. Batı takvimine göre genelde kasım ayına denk gelen bu festival Tayland’ın yanı sıra Malezya, Laos, Mynmar, Kamboçya, Çin ve Hindistan gibi ülkelerde de kutlanıyor.

Festivalin geçmişine dair farklı efsaneler var. Bu efsanelerden birine göre Tayland’ın kuzeyinde bulunan ve 1238 yılında kurulan Sukhothai şehir devletinin kralı Ram Kampaeng, koyu bir Budisttir. Su Tanrıçası Phra Mae Khong ve Buda’nın onurlandırılması gerektiğine inanır. Bu nedenle Muson yağmurlarının nehirleri doldurduğu bir tarihte kral ve ailesi, nehirde gösterişli bir yolculuğa çıkar. Kralın eşi Nophamas, muz yapraklarından oluşan nilüfer şeklindeki bir tekneyi, (krathong) su tanrıçası ve Buda’yı onurlandırmak için nehirde yüzdürür. Bu durumdan çok etkilenen Kral, bu etkinliğin her yılın 12. ayının bittiği dolunay gecesinde yapılmasına karar verir. Tay ay takvimi de muson yağışlarının sona erdiği bu tarihte yeni yıla döner.

Muz yaprağından tekne

"Loy" Taycada kelime anlamı olarak yüzmeyi ifade ediyor, ‘Krathong’ ise muz ağacından yapılan nilüfer şeklindeki küçük tekne. Geleneklere göre bu tekneler sadece muz ağacı yaprağıyla değil balıklara katkı sağlamak için ekmekten de yapılabiliyor. Strafordan yapılması ise kesinlikle yasak. Hazırlanan krathongların üzerine üç adet tütsü ve bir adet mum koyuluyor ve etrafı çiçeklerle süsleniyor. Krathongun ortasına konulan mumun yanma amacı Buda’yı onurlandırmak ve geçmişi geride bırakıp ilerlemek. Festival süresince krathonglarını hazırlayanlar gün batımından sonra deniz, nehir ya da göl kenarlarında toplanarak mum ve tütsüleri yaktıktan sonra, yüzmesi için suya bırakıyorlar.

Günümüzde, Taylandlılar her yörenin inancına bağlı olarak farklılık gösterse de, 800 yıllık bu festivali hâlâ büyük bir özen ve en önemlisi zarafetle kutluyor. Kutlamaların en önemli sebebi elbette Buda’yı onurlandırmak ve Su Tanrıçası Phra Mae Khong’a saygılarını sunmak. Ama sadece bununla sınırlı değil. Birçok başka sebep var. Suya, insanlara ve doğaya sağladığı faydalar için teşekkür etmek, şükran göstermek, kirletilen nehirler için af dilemek. Günahlardan ve uğursuzluktan arınmak, felaketleri önlemek. Hastalıkları ve mutsuzlukları krathonglarla suya bırakarak kendilerinden uzaklaştırmak. Bu gelenekler ışığında nehirleri ve kanalları temizlemek. İyilik yapmak, sadaka vermek insanların sorumluluklarından bazıları... Bu açıdan bakıldığında yılda üç gün de olsa bu vesileyle göletleri, nehirleri, denizleri temizleyerek özen göstermek doğa için bir armağan.

Yağmurların ardından

Budizm’de arınmayı temsil ettiği için su çok çok önemli ve bu geleneğin vazgeçilmez parçası. Bu nedenle Muson yağmurlarından hemen sonra gerçekleştirilen festivalde yağmur için bolca şükredilip, teşekkür ediliyor. Festival tarihleri için Muson mevsiminin bitişi, kuru mevsimin başlangıcı da diyebiliriz.