Cin çarpmaz âşık olur

MÜJDE IŞIL-Başta Jean Renoir olmak üzere pek çok usta kendini yönetmen, sinemacı vs. değil, “hikâye anlatıcısı” olarak tanımlar. George Miller da yeni filmi “Üç Bin Yıllık Bekleyiş”te mitoloji, masal, süper kahraman serileri ve sinemanın da özde hikâye anlatmanın biçimleri olduğuna dikkat çekiyor. Bu açıdan Miller için “Neden sinema?” klişe sorusuna verilmiş “sihirli” bir cevap olduğunu söylemek de mümkün bu filmin.

Filmi bizler için daha da ilginç kılan kısım ise hikâyesinin bir kısmının İstanbul’da geçmesi ve Osmanlı tarihinden izler taşıması. Edebiyat uzmanı Alithea, bir konferans için İstanbul’a geliyor. Kapalıçarşı’yı gezerken bir çeşm-i bülbül ilgisini çekiyor. Oteline götürüp yıkadığı o şişeden devasa bir cin çıkıyor. Çok uzun zamandır o şişede kapalı kalan cin, özgürlüğüne kavuşmak için Alithea’dan üç dilek söylemesini istiyor. Ama Alithea dilek dilemek istemiyor.

Hakikat ile köprü

Yedi sene evvel o muhteşem “Mad Max: Fury Road” ile hem “Mad Max” efsanesini güncelleyip dirilten hem de kadın gücüne dair güçlü bir manifestoya imza atan George Miller yeni filminde yine güncelleme tekniğine başvuruyor. Ama bu sefer Miller’den “Mad Max”vari sert vuruşlar bekleyenlerin şaşıracağı kesin. Uçan halıların yerini uçaklara, güvercinle gönderilen mesajların yerini internete, masallardaki sihrin yerini sinemada efektlere bıraktığı bir çağda Miller da kendi masalını anlatmaya soyunuyor. A. S. Byatt’ın 1994 tarihli kısa hikâyesi “The Djinn in the Nightingale’s Eye”dan uyarladığı “Üç Bin Yıllık Bekleyiş”te “Alaaddin’in Sihirli Lambası” ile Şehrazat’ın “1001 Gece Masalları”nı mesellerle ve tarihi olaylarla harmanlıyor. Hepsinin birleştiği nokta ise yalnızlığın hikâyelerle güçlü bağı ve zaman, teknoloji ne kadar değişse de hikâyenin geçmişle gelecek, masal ile hakikat arasındaki yıkılmaz köprü oluşu. Filmin İstanbul’da geçen ilk bölümünde Alithea’yı (adı hakikat anlamına geliyor), ikinci bölümde ise seyirciyi Şehrazat’ın masalını dinleyen padişah yerine koyması boşuna değil.

Filmin bugüne dönüp ırkçılık eleştirileri ve ölümlü-ölümsüz aşkına odaklandığı ikinci yarısının kopukluğu dikkat dağıtsa da ilk yarısında masal atmosferinin iyi kurulduğu söylenebilir. Tabii ki bunda Osmanlı döneminden beslenmesinin payı da büyük. Kanuni Sultan Süleyman’ın oğlu Mustafa’yı boğdurması, IV. Murad ve kardeşi Deli İbrahim’in halef selefliği, bu cin masalının merkezinde konumlanıyor. Bu bölümler bir yandan Batı’nın Doğu’ya oryantalist bakışına sahipken bir yandan da Miller’ın renkli yorumunu da barındırıyor. Tilda Swinton ve zaman zaman Türkçe konuşan Idris Elba’dan çok gözlerimizin Zerrin Tekindor, Ece Yüksel, Erdil Yaşaroğlu ve Burcu Gölgedar’a odaklaması bu yüzden. “Üç Bin Yıllık Bekleyiş”, Miller’ın filmografisinde “Mad Max” serisi gibi derin iz bırakmayacak belki ama “hikâyeciliği” sebebiyle farklı bir yerde duracak.

David Bowie efsanesine zoom

Müzik tarafı efsanedir ama sinema yönü de pek geri kalmaz. Pek çok sinemasever için “Dünyaya Düşen Adam”dır, Tesla’yı kimse onun kadar iyi canlandırmamıştır. 2016’da vefat David Bowie’nin hayatı, uzun ve detaylı bir arşiv çalışmasıyla hazırlanmış “Moonage Daydream” ile karşımızda. Bowie’nin hayatı kurmaca ya da belgesel yapımlara konu olmuştu daha önce. “Moonage Daydream”in farkı, ailesi tarafından desteklenmesi ve sanatçının kişisel arşivlerine erişim izni veren ilk film olması. Filmin yönetmeni Brett Morgen müzik belgeselleri konusunda tecrübeli bir isim. Kurt Cobain ve The Rolling Stones’u anlatan belgeselleriyle biliniyor. Bunlardan önce çektiği boks belgeseli “On the Ropes” 2000’de Oscar’a aday olmuştu. Morgen aslında 2017’den beri David Bowie belgeseli üzerinde çalışıyor. Mirasçıları ona koleksiyonları açmış. Nadir ve daha önce hiç görülmemiş çizimler, kayıtlar, filmler ve günlüklerin yer aldığı arşiv taramasıyla Morgen, dört yıldan uzun bir sürede filmi toparlamış. 18 ay da ses, animasyon ve renk paletinin tasarlamakla geçirmiş. Bu belgesel için Bowie’nin uzun soluklu ortağı, arkadaşı ve müzik yapımcısı Tony Visconti ve “Bohemian Rhapsody”nin Oscar ödüllü sesçisi Paul Massey’den oluşan ses ekibi, Bowie’nin orijinal müziklerini remikslemiş ve sinema ortamı için dönüştürmüş. David Bowie sesi, görüntüsü ve yarım yüzyıllık kariyeriyle hâlâ bizleri büyülemeye devam ediyor.