Adaletin terazisi şaşarsa vicdan devreye girer

Efnan Atmaca - Polisiyenin kraliçesi Agatha Christie’nin “Doğu Ekspresinde Cinayet” kitabı hiç kuşkusuz büyük ustanın en sürükleyici ve katil ile nedenlerinin en zor tahmin edildiği eserlerinden biri. Tüm polisiye örgü içinde adalet kavramı üzerine etraflıca düşünmeye davet eden bu hikâye yaşadığımız topraklarda yazıldığı için ayrı bir öneme sahip. Christie’nin Pera Palas’ta kaldığı dönemde yazdığı kitap Tiyatro Ak’la Kara’nın bu sezon sahnelediği yeni oyunu. Yönetmenliğini Atilla Şendil ve Savaş Özdural’ın üstlendiği oyunda tiyatro sahnesine konuk olan Poirot’ya Şendil hayat veriyor. Oyunda Nazan Diper, Özdemir Çiftçioğlu, Pelin Turancı, Hakan Akın, Ozan Dağara, Oya İnci, Ebru Karanfilci, Can Esendal, Ilgın Angın, Fatih Özacun, Kerem Tataroğlu rol alıyorlar. Poirot’nun İstanbul tatilini yarıda kesip son anda binmek zorunda kaldığı Doğu Ekspresi’nin birinci mevkiinde ilk gece bir cinayet işleniyor. Tren kara saplanınca işler de sarpa sarıyor ve cinayeti çözmek yine Poirot’ya düşüyor. Birbirinden farklı dokuz bıçak darbesiyle öldürülmüş maktulün kimliğinin sahte olduğunu anlayan Poirot, birinci mevkiide yolculuk eden katil şüphelisi dokuz kişiyi sorgulayıp işin aslını buluyor. Ama asıl soru işareti cinayet çözüldükten sonra ortaya çıkıyor. Bu cinayetin altında adalet arayışı ve intikam hikâyesi yatıyor. Oyun; cezasını bulmayan bir suçun, yapılan kötülüğün dalga dalga kaç kişinin hayatına mal olduğunu anlatıyor. Suça gözler kapandığında, kötülük tolere edildiğinde iyi ve masum insanların adalet arayışı içinde masumiyetlerini nasıl da kaybettiklerini gösteriyor. Peki o zaman ne yapmak gerekiyor? Buna en doğru cevabı hayatı boyunca adaletin terazisini tutturmak için çabalamış Poirot veriyor. Gösteriyor ki adaletin terazisi her zaman doğru tartmaz! O tartıda vicdan özgül ağırlığıyla dengeyi sağlar çünkü.

Ulu öndere saygıyla

Şendil yılların deneyimiyle hem “İşte gözümde canlandırdığım Hercule Poirot” dedirtiyor hem de usta dedektifin ikilemini seyirciye incelikle geçiriyor, sorgulamaya ortak ediyor. “Doğu Ekspresinde Cinayet”in en güçlü yönü oyuncuları elbette. Ustalıklarıyla seyirciyi daha ilk andan oyunun içine alan isimler tiyatronun ‘klasik tadının’ hiç eskimeyeceğini de ispatlıyorlar. Nazan Diper anlık geçişleriyle hayran bırakırken kimse Oya İnci’den daha iyi bir Rus prensesi canlandıramazdı. İki perdelik uzun bir oyun olmasına karşın bir an tansiyon inmiyor ve dekor değişimleri biraz vakit alsa dahi seyircinin dikkatinin dağılmasına izin verilmiyor. Dekora ayrı bir parantez açmak gerekiyor. Sahneye yerleştirilen, kâh kompartman kâh yemek vagonu olan tren daha ilk dakikadan romanın ve o yılların atmosferini yansıtıp büyülü bir dünya kuruyor. Bu dekorda Serkan Kavurt’un imzası olduğunu belirteyim. Şendil ile Özdural oyunun sahnelenmesinde teknolojiyle başvurup bugünün ruhunu da yakalıyorlar. Kurdukları kocaman perdeyle ki biraz fazla kocaman olduğunu ve bu nedenle görüntülerin dağıldığını belirtmeliyim, hem trenin yolculuğunu gösteriyorlar hem de perde arkasında yaşananları. Agatha Christie’nin Pera Palas günlerine de değinen yönetmenler oyunun en başında Cumhuriyet’in 100. yılına selam durmayı ihmal etmiyorlar. Ulu önderimizin Pera Palas’taki odasının kapısını aralayıp onun İngiliz general Harrington’a işgal altındaki İstanbul’dan gideceklerini söylediği anıyı da hatırlatıyorlar.