Zonguldak'ta termik santral isyanı

ZONGULDAK’ta, iki termik santralin kurulu olduğu Çatalağzı Beldesi’nde yapımı devam eden üçüncü termik santral için Çevre ve Orman Bakanlığı’nın verdiği ÇED raporu, öğretmen Tolunay Demirci’nin açtığı dava sonucu mahkeme tarafından iptal edildi. Bunun üzerine şirket yöneticileri, hazırladıkları ikinci bir ÇED raporuyla ilgili bölge halkını bilgilendirme toplantısı düzenledi. Ancak santrallerin yarattığı kirlilik nedeniyle beldelerinin yaşanmaz duruma geldiğini öne süren vatandaşlar, yöneticilerin üzerine yürüdü. Polisin müdahalesi sonucu olay büyümezken, toplantı iptal edildi.
Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş, Zonguldak’ın Çatalağzı Beldesi’nde, geçen yıl üretime geçen Zonguldak Eren Termik Santrali 1’in (ZETES-1) ardından, Zonguldak Eren Termik Santrali 2’yi (ZETES-2) kurmak için çalışma başlattı. Çatalağzı Termik Santrali’nin de kurulu bulunduğu bölgede 3’üncü termik santral olarak faaliyet gösterecek 1200 megavat gücündeki termik santral için hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 7 Mayıs 2007’de onaylandı. Ancak 2 termik santralin faaliyette olduğu beldede 3’üncü bir santralin yapımına başlanması bölge halkının tepkisini çekti.

ÖĞRETMEN DAVA AÇTI, ÇED RAPORU İPTAL EDİLDİ
Zonguldak Endüstri Meslek Lisesi’nde öğretmen olan Tolunay Demirci, faaliyette olan 2 termik santral nedeniyle beldedeki hava, deniz ve toprak kirliliğinin önemli boyutlara ulaştığı, kurulacak 3’üncü santral ile birlikte çevrenin yaşanmaz hale geleceği gerekçesiyle, ÇED raporunun iptali için Zonguldak İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş, mahkemeye sunduğu savunmasında, şöyle dedi:
“ZETES-1 ve ZETES-2 termik santrallerinin olası tüm etkileri her yönü ile değerlendirilmiştir. Proje ve ÇED raporları gizlenmemiştir. İnternetteki web sayfamızda mevcuttur. Ayrıca projemiz bölge halkının katıldığı toplantılarla kamuoyuna duyurulmuştur. Proje Türkiye’nin artan elektrik ihtiyacının karşılanmasında önemli rol oynayacağı gibi, yöre içinde ihtiyaç ve kaynak girişi sağlayacaktır. Bugüne kadar ZETES-1 ve ZETES-2 yatırımları için yaklaşık 400 milyon dolar finansman sağlanmış ve iş anlaşmaları yapılmıştır. Yapılan tüm işlemler de çevre mevzuatına uygundur.”
Mahkeme ise, Boğaziçi Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi uzmanlarından oluşan bilirkişi heyetinin raporu doğrultusunda, ÇED raporunun karasal ve atmosfer etkilerinin değerlendirilmesi kapsamında yeterli olduğunu, ancak soğutma sisteminin bir termik santralin önemli birimlerinden biri olmasına karşın, bu konunun raporda gerektiği şekilde ele alınmamasının ciddi bir eksiklik olduğu gerekçesiyle ÇED olumlu kararının iptaline karar verdi.

YENİ ÇED RAPORU HAZIRLANDI
Şirket yöneticileri, mahkemenin geçtiğimiz 3 Kasım’daki bu kararının ardından, soğutma sisteminin çalışmasıyla ilgili de bilgilerin yer aldığı ikinci bir ÇED raporu hazırladı. Çatalağzı Belediye Başkanı AKP’li Mehmet Alim, Muslu Belde Belediye Başkanı AKP’li Zeki Gülser, İl Çevre ve Orman Müdürü Nazmiye Uzun, Eren Holding Zonguldak Koordinatörü Erol Orhan ve yönetici Ali İhsan Aras ile Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Bayındırlık ve İskan İl Müdürlüğü, İl Özel İdaresi ile Tarım İl Müdürlüğü’nden yöneticilerin katılımıyla rapor hakkında bölge halkını bilgilendirmek amacıyla dün toplantı düzenlendi. Çatalağzı Belediye Düğün Salonu’ndaki toplantıya belde halkı büyük ilgi gösterdi.

SANTRALİN ÇEVREYE ETKİSİ MİNİMUM SEVİYEDE
Toplantıda konuşan Eren Holding Zonguldak Koordinatörü Erol Orhan, santralin çevreye etkisinin minimum seviyede olduğunu ileri sürdü. 1300 kişinin çalışacağı santralde düşük kükürt oranlı ithal kömür kullanılacağını belirten Orhan, tesisin çevreye zararını azaltmak için 180 metre yüksekliğinde baca yapılacağını ve tozları tutması için de filtre sistemi kurulacağını vurguladı.

HALKIMIZ HASTALIKLARA SAVUNMASIZ HALE GELECEK
Öğretmen Tolunay Demirci ise, ZETES-2’nin 1200 megavat gücünde olacağını hatırlatarak, şöyle konuştu:
“Zonguldak Karaelmas Üniversitesi’nin bilimsel araştırması, Çatalağzı Termik Santrali’nin (ÇATES), Çatalağzı’dan Kilimli Beldesi ve Merkez ilçe yönüne yaydığı zehiri gözler önüne seriyor. Yapılan çalışmada santralde kömürün yanmasından sonra açığa çıkan 1 gram küldeki arsenik miktarı 1.32 mikrogram bulundu. Avrupa’da ise bu değerler çok daha düşük. ÇATES ile aynı yere, aynı teknoloji ile kurulmakta olan ZETES-I ve ZETES-II termik santrallerinin toplam kurulu gücünün 1360 megavat olması bekleniyor. Bunlardan ZETES 1 devreye girdi. ZETES 2 de devreye girdiğinde daha uzun bacalar ve daha fazla kömür yakımı ile arsenik başta olmak üzere ağır metal kirliliğinin ÇATES’in ürettiğinin 4.5 katı oranında artarak kente yayılması kaçınılmaz görünüyor. Sularımız kirlenecek ve halkımız hastalıklara savunmasız hale gelecektir.”
İzmir’in suyunda arsenik miktari 1 litrede 10 mikrogram çıkınca kıyametin koptuğunu hatırlatan Demirci, “Hatırlayacaksınız İzmir’de su depoları kapatıldı. Günlerce tartışıldı. Burada ise bizim tepemize arsenik yağıyor” dedi.

VATANDAŞLAR YÖNETİCİLERİN ÜZERİNE YÜRÜDÜ
Bu sırada bir vatandaş, bahçesindeki ağaçtan kopardığı elmaları gösterip, üzerlerinin santralden çıkan külle kaplandığını ileri sürdü. Bazı vatandaşlar ise, santralin yapımı sırasında arazilerinin bilgi verilmeden kamulaştırıldığını, mezarlarının da bu kamulaştırılan yerler arasında yer aldığını söyleyerek tepkilerini dile getirdiler. Kimi vatandaşlar da santralde bölge halkına iş verilmediğini, çalıştırılmak üzere dışarıdan insan getirildiğini ileri sürerek tepki gösterdiler. Tepkilerin artması üzerine İl Çevre ve Orman Müdürü Nazmiye Uzun, toplantıyı bitirdiklerini açıkladı. Bunun üzerine daha da sinirlenen vatandaşlardan bazıları şirket yöneticilerinin üzerine yürüdü. Vatandaşlar, polis ve zabıta ekipleri tarafından sakinleştirilmeye çalışıldı. Şirket yöneticileri ve diğer yetkililer salondan çıkarıldı. Polisin araya girmesiyle olay büyümedi.
Santralle ilgili hazırlanan yeni ÇED raporunun bu hafta içinde bakanlık onayına sunulacağı bildirildi.