Yüceliklerle dolu on bir ayın sultanı

Yüce dinimizden ilham alan geleneksel kültürümüzün on bir ayın sultanı olarak nitelediği Ramazan ayı gerçekten sultan olan bir aydır. Çünkü o, diğer aylarda bulunmayan pek çok yüceliğe sahip olan bir mâneviyat ayıdır. Onun bu yüce ve yüceltici özelliklerini kısaca özel başlıklar altında açıklamaya çalışacağız.
Yüce Allah, kendi zatına iman edenlere namaz ve zekât gibi oruç ibâdetini de farz kılmıştır. Bir diğer anlatımla bu ana ibâdet, Hz. İbrahim, Mûsa ve İsa gibi tarihî bütün Peygamber topluluklarına görev kılındığı gibi Hz. Muhammed çağı müminlerine de farz görev kılınmıştır. Kuran’ı Kerîm’de şöyle buyrulur:
“Ey iman edenler! Kulluk bilinci içinde Allah’ın emirlerine ve yasaklarına aykırılıktan korunabilmeniz için öncekilere farz kılındığı gibi sizin üzerinize de oruç farz kılındı.”

Kuran indirilmeye başlandı
Kuran, yüce dînimiz İslâm’ın temel kaynağıdır. O, söz ve anlam olarak Allah’ın kitabıdır. Vahiy meleği Cibrîll aracılığı ile Hz. Muhammed’e indirilmiş, onun tarafından insanlığa sunulmuştur.
Kuran, bize Allah’ı, evreni, insanı ve ölüm ötesi ebedî hayatı tanıtır. Daha da önemlisi Kuran, insanlığa, insanın insanı sömüremeyeceği adaletli ve erdemli bir yaşam düzeni sunar.
Tevrat ve İncîl gibi diğer bütün ilâhi kitapların özünü içeren Kuran bir Ramazan ayında Hz. Muhammed’e âyet âyet indirilmeye başlanmıştır. Bu da Ramazan ayını bir özelliğidir.

Kuran’ın yaşanması gerekir
Müslümanlar kendilerine indirilen ve inanmak, anlamak, yaşamak ve ilkelerini duyurmakla görevli oldukları Kuran’ı Ramazan ayında düşünerek okumakla yükümlüdürler. Onu okurken onun görevleştirdiği meselâ namaz, zekât, adalet, sözleşmelere bağlılık ve merhamet gibi vazîfelere fiilen yönelmeli; yasakladığı zulüm, zina, faiz, kibir ve yalan gibi eylemlerden kaçınmalıdır. Bu sebeple Ramazan bütün organlarımıza oruç tutturularak öz benliklerimize Kuran terbiyesi uygulanacak aydır.
Kadir gecesi, Kuran’ın indirilmeye başlandığı gecedir. Bin aydan daha fazla bir zaman sürecinde yapılabilecek hayırların sevabına erdirici ilâhi bir rahmet gecesidir. İnsan ve doğa ile ilgili görevlerle meleklerin yeryüzüne ineceği gecedir. Yüceliği Kuran’da özel bir sûre ile açıklanmış Ramazan ayına özgü bu geceye ilişkin bilgi verilecektir. Ramazan ayının bir özelliği de genelde yardımlaşma özelde fitre ayı olmasıdır. Gerekli ihtiyaçlarını sağlamış olan Müslümanlar Kuran’ın dolaylı ve Peygamberimizin pekiştirici emri gereği fitre vermekle yükümlüdür. Ramazan bayramının birinci günü görevleşirse de fitre, Ramazan ayına özgü ibadettir.

İbadete soyunma
Ramazan İtikâf ayıdır. İtikâf merkezi camilerden birinde on gün süreyle bütün dünyevî meşgûliyetlerden soyutlayarak Allah’a yöneltmektir; tövbe, namaz, zikir, Kuran okuma ve tefekkürle rûhen arınmaya ve yücelmeye çalışmaktır. Sürekli vahiy alan ve Allah ile kalbî beraberlik içinde olan Peygamberimiz her yıl Ramazan ayının son on (10) gününde Medîne Mescidi’nde geceleriyle birlikte on gün itikâfa girerdi. Hayatın ardı arkası kesilmez problemleri içinde ezilen, bunalan ve yıllık seyahatlerle çözüm üretmeye çalışan insanlar olarak bizler, -unutulan değerlerimiz arasında olan- İ’tikâf ibadetine gerçekten muhtacız.
İslâm’a uygun olan ve Allah’ın rızası amaçlanan iradeli sözlerimiz, davranışlarımız, işlerimiz ve ilişkilerimize en az on birim sevap verileceğini Rabbimiz Kuran’ımızda müjdelemektedir. Peygamberimiz de Ramazan ayında yaptığımız güzel amellerimize en az yetmiş kat mükâfat verileceğini açıklamaktadır.

Bağışlanacağımız ay
Ramazan ayının bu özelliğini de Peygamberimizin sunacağımız hadislerinden öğreniyoruz.
Sevgili Peygamberimiz, “Ramazan’ın son gecesinde ümmetimin günahları bağışlanır” buyurunca O’na îman edenler sordular:
- Ya Resûlellah( Ey Allah’ın Elçisi) sözünü ettiğiniz bağışlanma gecesi Kadir Gecesi değil midir?
- Hayır; Kadir gecesi ayrı bir rahmet gecesidir. Biliyorsunuz işçi işini bitirdiği zaman, ücretini tam olarak alır. Bu da öyle... Mü’min Ramazan’da yaptığı ibâdetlerin mükâfatını Ramazan’ın son gecesinde alır. Bu arada günahları da bağışlanır.
Açıkladığımız özellikleri taşıdığı içindir ki Ramazan günahlardan arınma, aydınlanma, sosyal dayanışma ve cennetlere yöneliş ayı olmuştur.

Kuran’dan mesajlar
“Ey iman edenler! Kulluk bilinci içinde Allah’ın emirlerine ve yasaklarına aykırılıktan korunabilmeniz için öncekilere farz kılındığı gibi sizin üzerinize de oruç farz kılındı. ”(Bakara 2/183)

Unutarak yemekle oruç bozulur mu?
Bir sahâbî Allah’ın Resûlü Hz.Muhammed’e (S.) geldi ve oruçla ilgili olarak şöylece sordu:
- Ya Resûlellah! Oruçlu iken unutarak yedim-içtim. (Orucum bozuldu mu?)
Hz. Peygamber şu cevabı verdi:
- (Hayır, hayır bozulmadı. Fakat) Allah seni yedirip içirdi.
Yolculukta oruç tutabilir miyiz?
Bir sahâbî Hz. Peygambere oruçla ilgili olarak)şöyle sordu:
- Ya Resûlellah! Güç yetirebildiğim için yolculukta da şahsen ben oruç tutuyorum. Ramazan’da yolculuğa çıkarsam yolculuk sırasında oruç tutayım mı? Siz ne buyurursunuz?
Allah’ın Resûlü şu cevabı verdi:
- İstersen tut, dilersen tutma.Tutmadığın günleri Ramazan dışında tutarsın.
Kimler oruç tutamaz?
Oruç tutmama engeli olan (şeker hastaları, hamileler, emziren hanımlar vs.) yetişkinler bu ibâdeti yerine getirmiş olmak için ne yapmalıdırlar?
- Hastalar, yolcular, hâmileliğin ileri safhasında olanlar, ihtiyarlar, nafakalarını temin etmek için çok ağır işlerde çalışmak mecbûriyetinde kalanlar oruç tutmayabilirler. Fakat onlar daha sonra tutamadıkları oruçlarını kaza ederler.
- Orucu emreden Rabbimiz kolaylığı dilediği için oruç tutmaları sebebiyle sağlıklarını yitirebilecek sürekli veya ağır hastalar oruç tutmamalı, uzmanların önerilerini dikkate almalıdırlar. Onlar, maddî durumları yeterli ise tutamadıkları oruçların her bir günü için bir fitre miktarı fidye/sadaka vermelidirler.
Onlar, istedikleri halde oruç tutamadıkları için oruçlular gibi görevlerini yapmış olurlar ve oruç tutmuş gibi de sevap kazanırlar.
İftara ve sahura dair yapılması gereken belli başlı Peygamberi öğretiler nelerdir?
- Mükâfatının Allah’tan cennet olarak alınacağı ümidiyle iftar saatini dualarla beklemek, Allah’ın sevdiği bir amel olduğu inancıyla iftarı geciktirmeksizin yapmak, hurma veya su ile oruç açmak, iftarımıza besmele ve aşağıda açıklayacağımız duâ ile başlamak iftara ilişkin başlıca sünnetlerdir:
“Allahım senin için oruç tutum. Sana îmanımı pekiştirdim. Sana yönelip güvendim. Senin verdiğin nimetlerle orucumu açıyorum.”
- Peygamberimiz “Sahûr yapınız. Sahûrda bereket vardır” buyurduğu için sahûra kalkmaya çalışmak, sahûru imsak vaktine kadar erteleyerek yapmak da sahûrla ilgili sünnetlerdir.

BİR DUA
Ey kalpleri dilediği yöne çeviren Allâh’ım! Kalbimi dinin üzerine çevir. Allâh’ım! İnancımda şüpheye düşmekten, insânları, kurumları ve beşerî ilkeleri Sana ortak koşmaktan, içi kâfir dışı Müslüman olmaktan ve de ahlâkın kötüsünden sana sığınırım.
Allâh’ım! Beni bağışla, bana acı, bana sıhhat ver, beni (halâlden) rızıklandır.

SORU CEVAP
Teravih namazının önemi
Teravih namazının önemi hakkında bilgi verir misiniz?
Teravih aslında yılın her gecesinde kılınması öğütlenen ve Kıyamul-Leyl denilen gece namazının adıdır. Sekiz rek’at olarak kılmak sünnettir. Yirmi rek’at olarak kılınması ise Sahâbiler ve İslâm bilginlerince güzel bulunmuş ve böylece de uygulanmıştır.
Oruçla doğrudan ilgili olmamakla birlikte Ramazan gecelerinin vasfedilemez güzelliği olan teravih namazları, rûhumuza ışık ve huzur salarken hiç şüphesiz vücudumuza da bereketler saçmaktadır. İftar sofralarında -olmaması gereken- aşırılıkların sebep olabileceği rahatsızlıkları da giderici ve şifa vericidir.

Not: Pek çok konuyu okuyarak veya dinleyerek öğrenmek isteyen okuyucularımıza web sitemizi ( www.ardev.org - Araştırma Dayanışma ve Eğitim Vakfı) ziyaret etmelerini tavsiye ederiz. Sorularınızı gazetemiz (ramazan@milliyet.com.tr) aracılığı ile de sorabilirsiniz.