Yeni Annan Planı'ndaki değişiklikler ve ilaveler...

BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın Kıbrıs planının 31 Mart'ta yayınlanan son hali, bir kitapçıkta yayınlandı.
TBMM'de, AK Parti'nin grup toplantısı öncesinde dağıtılan ''Çözüme Doğru Kıbrıs Notları'' başlıklı kitapçıkta, plandaki değişiklik ve ilaveler 38 maddede şöyle sıralanıyor:
1. ''Ana Maddeler'' arasına, tarafların birbirleri üzerinde otorite ve yetki iddia edemeyecekleri eklenmiştir.
•
2. Yunanistan ile Türkiye arasındaki mevcut dengenin Doğu Akdeniz'de değil, ''Kıbrıs'ta'' olduğu tasrih edilmiştir.
3. Kıbrıs'ta kendi kimliğini korumak amacıyla, göç alanında tedbirler alma yetkisi verilmektedir.
4. Kıbrıs buna ilaveten, 19 yıllığına veya Türkiye AB'ye girinceye kadar, Türkiye ve Yunanistan vatandaşlarının göçüne yüzde 5'lik sınırlama getirebilecektir.
5. İkamete kurucu devletler tarafından getirilebilecek sınırlama dönem ve oranları değiştirilmiştir.
Buna göre, ilk 5 yıl moratoryum olacaktır, 6 ila 9. yıl arasında kısıtlama bir köy veya belediyenin nüfusunun yüzde 6'sı kadar olabilecektir, 10 ila 14. yıl arasında bu oran yüzde 12 olacaktır, 14. yıldan sonra ise 9. yıla veya Türkiye AB'ye girinceye kadar ilgili kurucu devlet nüfusunun yüzde 18'inden fazla ikamet verilemeyecektir.
6. Senato'nun kurucu devletlerden eşit sayıda 48 senatörden oluşacağı yerine, eşit sayıda Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum senatörden oluşacağı belirlenmiştir. Bu senatörler nispi temsil sistemiyle, Kıbrıs vatandaşlarınca, Kıbrıs Rum ve Kıbrıs Türkleri olarak ayrı ayrı oylamayla seçilecektir.
7. Başkanlık Konseyi 5 yıllığına, 6'sı oy sahibi, 3'ü oy hakkı olmayan, toplam 9 üyeden oluşacak. Konsey, üyeleri arasındaki görev dağılımını kendi belirleyebilecektir. İki üye, her biri ayrı kurucu devletten olmak kaydıyla, başkan ve başkan Yardımcısı olarak tek listeden seçileceklerdir. Bunlar, daha fazla nüfusa sahip devletten gelen üyeden başlayarak (Rum tarafı) 20 aylık rotasyona tabi olacaklardır. Başkan yardımcısı, AB Konseyi toplantılarında başkana eşlik edecektir. İlk 5 yıl Başkanlık Konseyi onar aylık rotasyon şeklinde yürütülecektir.
8. Federal kurumlar, anlaşma yürürlüğe girdiği andan itibaren işler olacak ve bir geçiş dönemine tabi olacaklardır. Federal düzeyde Devlet Başkanlığı bir Eş-Başkanlık tarafından üstlenebilecek. Federal hükümet 6 üyeli (3 Kıbrıslı Türk-3 Kıbrıslı Rum) bir Bakanlar Konseyi'nce üstlenilecektir. Her kurucu devlet parlamentosundan 24 Kıbrıslı Rum ve 24 Kıbrıslı Türk delege geçici federal parlamentoda, 4 Kıbrıslı Rum ve 2 Kıbrıslı Türk ise Avrupa Parlamentosu'nda görev alacaktır.
9. Kurucu Devlet, Federal Parlamento ve AB Parlamentosu seçimleri 13 Haziran 2004'de yapılacaktır. Bundan sonra bütün federal ve kurucu devlet organları normal işleyişine geçecektir. Ancak başkan ve başkan yardımcıları ilk beş yıl süreyle onar ay arayla rotasyona tabi olacaktır. Ondan sonra yirmişer aylık rotasyon olacaktır.
10. İttifak anlaşması uyarınca Kıbrıs Türk ve Kıbrıs Rum devletlerinde aşağıdaki şekilde Türk ve Yunan birlikleri konuşlandırılabilecektir.
2011 yılına kadar altı bin, 2018 yılına veya Türkiye'nin AB üyeliğine kadar üç bin, bu tarihten sonra, her üç yılda bir, tümüyle geri çekilme düşüncesiyle, askeri mevcudiyet gözden geçirilecek. Tabiatıyla bu gözden geçirmenin sonucunda asker çekilmesi için iki tarafın da mutabakatı gerekecektir. Eski planda Türkiye AB'ye tam üye olunca adadaki askerlerin sıfırlandırılması öngörülmekteydi.
11. Rum tarafına terk edilecek toprakların yönetimi geçici bir süreyle Kıbrıs Türk Devleti'nde olacaktır. BM bir yıl sonra devreye girecektir. Yönetim BM gözetiminde 42 aylık bir döneme yayılan 3-6-10'ar aylık aralarla Rum tarafına devrolunacaktır. İlk aşamada 104. günde başlayacaktır. BM'nin toprak devrine ilişkin gözetimi, ilgili bölgenin devri öncesindeki son aylarda yoğunlaşacaktır.
12. Anlaşma, her iki tarafa da referandumlarda onaylandıktan ve yeni düzene ilişkin antlaşmanın Türkiye, Yunanistan ve İngiltere tarafından imzalanmasından sonra yürürlüğe girecektir.
13. Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'ni bağlayan tüm anlaşmalar, federal veya kurucu devlet yasaları üzerinde olacaktır.
14. Silah ambargosunu ihlal edenler en az 3 yıldan başlamak üzere hapis cezasına çarptırılacaktır.
15. Milli günlere ''8 Mayıs Avrupa Günü'' de eklenmiştir.
16. Kurucu devletlerin kendilerinin tespit edebileceği tatiller, hem kurucu anlaşma, hem Kıbrıs Türkleri ve Kıbrıs Rumları arasındaki yeni ilişkiye uygun olacaktır.
17. Anlaşmaya İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Katalogu eklenmiştir.
18. Koruçam Köyü sakinleri, Kıbrıs Türk Kurucu Devleti ve Koruçam Köyü'nün 1960 yılı idari sınırları içinde kalan mallarının satış ve alışı için Kıbrıs Türk Devleti'nin uzun süreli sakinleriyle aynı haklara sahip olacaklardır.
19. Federal hükümetin yetkileri arasında bulunan ''su kaynakları''ndan, balıkçılık ve ziraat ile ilgili olanların kurucu devletlerin yetkisinde olacağı kayda geçilmiştir.
20. Kurucu devletlerin yurtdışına temsilci atayabilecekleri ve ayrı anlaşma yapabileceklerinden bahsolunan bölümde, ''ticari ilişkiler''in ekonomik yatırım ve mali yardımı da kapsadığı tasrih edilmiştir.
21. Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'nin (BKC) AB üyeliğinden kaynaklanan yükümlülüklerinin yerine getirilememesi durumunda, BKC'ye kesilecek cezalar sorumlu federal veya kurucu devlet makamlarınca karşılanacaktır.
22. AB müktesebatının kurulmasını öngördüğü koordinasyon ve işbirliği organları, kurucu devletlerce yapılacak işbirliği anlaşmalarıyla kurulacaktır.
23. AB'nin karma anlaşmaları da, Kıbrıs tarafından onaylanacak anlaşmalar listesine alınmıştır.
24. Kıbrıs Merkez Bankası, para tedavüle çıkaracak ve diğer federal hükümet organlarından bağımsız olacaktır. Bankanın bir başkanı, bir başkan yardımcısı, bir idare kurulu ve bir para politikaları komitesi olacaktır. Başkan ve başkan yardımcısı aynı kurucu devletten gelemeyecektir. İdare kurulu 2 Kıbrıslı Türk ve 2 Kıbrıslı Rum ve 1 yabancı üyeden oluşabilecektir.
25. Kıbrıs Yüksek Mahkeme üyelerinin görev süresi 7 yıldan 9 yıla çıkarılmış ve yeniden seçilebilme imkanı getirilmiştir.
26. Yeni seçilen Federal Parlamento, Başkanlık Konseyi'ni seçinceye kadar devlet başkanlığı eş-başkanlık tarafından üstlenilecektir. Eş-başkanlar, isimleri referandumdan iki gün sonra BM Genel Sekreteri'ne bildirilen şahıslar veya bu yapılmadığı takdirde ilgili kurucu devletin hükümet başkanları olacaktır. Eş-başkanlar her ay rotasyona tabi olacaklardır.
27. Yeni Başkanlık Konseyi seçilinceye dek, Bakanlar Konseyi Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti Hükümeti olarak görev yapacaktır. Referandumdan iki gün sonra isimleri BMGS'ye bildirilen şahıslar Bakanlar Konseyi üyesi olacaklardır.
28. Bakanlar Konseyi'nin Kıbrıslı Rum üyeleri AB işleri, maliye, adalet ve içişleri bakanlıklarını, Kıbrıslı Türk üyeleri ise ulaştırma ve doğal kaynaklar, dışişleri ve savunma, ticaret ve ekonomi bakanlıklarını üstleneceklerdir.
29. BKC'nin geçici bağımsız yetkilileri, Başkanlık Konseyi yenilerini atayıncaya kadar ve her halükarda 31 Temmuz 2004 tarihi aşamayacak şekilde görevde kalacaklardır.
30. BKC'nin geçici başsavcısı Kıbrıs Türk Devleti'nin başsavcısı, geçici başsavcı yardımcısı ise Kıbrıs Rum Devleti'nin geçici başsavcı yardımcısı olacaktır. Kararlar konsensüs ile alınacaktır.
31. Kıbrıs'ta yeni düzenin yürürlüğe girmesinden önce kamu görevi yürütmekte olan herkes, BKC'nin kamu görevlisi sayılacaktır.
32. Kurucu devletlere ticaret ve kültürel konularda anlaşma yapma yetkisi esasen verilmiştir. Buna Kıbrıs Türk tarafının Türkiye ile ilişkileri de göz önünde tutularak yatırım ve mali anlaşmalar da ilave edilmiştir.
33. Tarafların birbirlerinin akdettiği anlaşmalara yapabilecekleri itiraz mercilerine Bakanlar Konseyi'nin yanı sıra Başkanlık Konseyi de eklenmiştir.
34. Federal Parlamento, Meclis veya Senato'dan 16 üyenin başvurusu üzerine, Kurucu Anlaşma'ya ekli anlaşmaların uygunluğunu incelemeye alabilecektir.
35. Mal-mülk rejimiyle ilgili olarak Kıbrıs Türk tarafının istekleri doğrultusunda kapsamlı bir değişiklik getirilmiştir. Buna göre, Rumlar Kuzey Kıbrıs'ta bıraktıkları malların 1/3'ü üzerinde hak iddia edebilecekler, diğer kısımlar ise bono ve tazminat konusu olacaktır. Planda Türk tarafının muhalefetine rağmen Karpaz Rumlarının mülkiyet hakkı tam olarak tanınmıştır.
36. Anayasa ekinde yer alan ve kamu malı sayılmayacak mallar listesine belediye malları da ilave olunmuştur.
37. BM, devredilemeyecek toprakların idaresini, yerel nüfusun günlük yaşamının idaresine halel getirmeksizin yapacaktır. BM yerel yetkililere direktif verebilecek ve gerektiği hallerde, yerel yetkilileri bir görev bölgesine sokmayabilecek.
38. Yeniden İskan Kurulu, uluslararası ajanslarla işbirliği ve kurucu devletlerle birlikte yeniden iskan için kapsamlı bir plan geliştirecektir. Bu plan 31 Ağustos 2004'de tamamlanmış olacaktır. Plan, yeniden iskanın maliyetine ilişkin uygun hükümlerin yapılması amacıyla Başkanlık Konseyi'ne sunulacaktır. 2005 bütçesinden tahsisat yapılması öngörülmektedir.

BM Genel Sekreteri Kofi Annan'ın yenilenmiş Kıbrıs planında, derogasyonlar (ayrıcalıklar) için farklı süreler öngörülüyor.
TBMM'de ''Çözüme Doğru Kıbrıs Notları'' başlığıyla dağıtılan kitapçıkta, Annan planıyla kurulacak düzen içindeki derogasyonlar şu şekilde sıralanıyor:
1. Kıbrıs vatandaşlarının, vatandaşı olmadığı kurucu devlette ikamet etmesine ilişkin kısıtlama: ilk 5 yıl moratoryum;
6-9. yıllar arası yüzde 12;
genel toplamda Türkiye AB üyesi oluncaya kadar ya da 19. yılın sonuna kadar yüzde 18.
2. Türkiye ve Yunanistan vatandaşlarının Kıbrıs'ta ikamet etmelerine ilişkin yüzde 5'lik kısıtlama: 19 yıl ya da Türkiye AB üyesi olana kadar.
3. Kıbrıs'ın AGSP'ye katılımı: Garanti ve İttifak Anlaşmaları ile Protokollerine uygun olacak.
4. Kurucu devletlerin kendi ana dillerini konuşan daimi mukimlerinin toplam nüfusun 2/3 oranında kalması için tedbir alınması.
5. Türk kurucu devletinde kişilerin ya da tüzel kişilerin gayrimenkul alımlarına ilişkin kısıtlama: Türk kurucu devletinde kişi başına düşen GSMH Rum kurucu devletininkinin yüzde 85'ine ulaşıncaya dek ya da 15 yıl.
6. Anlaşma yürürlüğe girdikten sonraki 6 yıl içinde, AB iç pazarına ilişkin düzenlemelerin Kıbrıs Türk tarafının ekonomisi için tehlike yaratması halinde yetkili Kıbrıs makamlarının 3 ay süreli tedbirler alması. Talep üzerine AB Komisyonu bu tedbirlerin bir bölümünü veya tamamını uzatabilir.''

TAKVİM

Kitapçıkta, Annan planının öngördüğü takvim de şöyle belirtiliyor:
''7 Nisan 2004'ten önce: Garantör ülkeler, kuruluş anlaşmasının referanduma götürülmesi keyfiyetini ve referandumdan olumlu sonuç çıkması ve kendi iç onay süreçlerini tamamlamalarının ertesinde, yeni düzeni yürürlüğe sokacak Antlaşma'yı imzalayacaklarını kabul ettiklerini BM'ye bildireceklerdir.
24 Nisan 2004'ten önce: AB Komisyonu Konsey'e taslak ''Uyum Yasası''nı sunacaktır.
24 Nisan 2004: Adada eş zamanlı referandumlar yapılacaktır.
29 Nisan 2004'ten önce: Kıbrıs'ta imza töreni yapılacaktır. Garantör ülkeler yeni düzene dair Antlaşma'yı imzalayacaktır.
1 Mayıs 2004: Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti AB'ye üye olacaktır.''

TÜRK KURUCU DEVLETİ'NİN ÖZELLİKLERİ

Kitapçıkta, ''Kıbrıs ta nasıl bir Türk kurucu devleti oluşturulacak?'' başlığı altında, Türk kurucu devletinin özellikleri şöyle sıralanıyor:
''- Kıbrıs Türk Devleti, kendi toprakları üzerinde Federal Anayasa'ya bırakılmayan tüm konularda hak ve yetkilerini egemence kullanacaktır. Bu çerçevede Kıbrıs Türk Devleti'nin kendi anayasası, çoğulcu ve demokratik bir siyasal sistemi, hükümeti, parlamentosu, bağımsız mahkemeleri ve kolluk kuvvetleri olacaktır.
- Kıbrıs Türk Devleti, kamu düzeninin korunmasından sorumlu olup, bu maksatla ayrı bir polis gücüne sahip olacaktır.
- Kıbrıs Türk Devleti'nin ayrı bir milli marşı ve bayrağı olacaktır.
- Kıbrıs Türk Devleti'nin kendi mülkiyetinde hava ve deniz limanları olacaktır.
- Kıbrıs Türk Devleti ekonomik, kültürel, ticari, mali ve yatırım alanlarında anlaşmalar yapma yetkisine sahip olacaktır. Ayrıca, yetkisine giren bu alanlarda Kıbrıs'ı AB toplantılarında temsil edebilecektir. (Örneğin tarımsal konularda).
- Kıbrıs Türk Devleti ile birlikte Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'nin AB'ye girmesini takiben Türkçe, AB'nin resmi lisanları arasına girecektir.
- Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'nin yurtdışındaki en önemli 10 temsilciliğinden 5'ine Kıbrıslı Türk Büyükelçi atanacak, misyon şeflerinin Rum olduğu diğer misyonlarda Kıbrıslı Türkler ikinci adam olacaktır.
- Kıbrıs Türk Devleti, anayasadaki şartlara göre iç vatandaşlık verme yetkisine sahip olacaktır.
- Kıbrıs Türk Devleti, kendi topraklarında işlenen suçlarla ilgili af yetkisine sahip olacaktır.
- Kıbrıs Türk Devleti, Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti'nin yurtdışındaki temsilcilikleri bünyesinde kültürel, ticari ve ekonomik temsilcilikler açabilecektir.
- Kıbrıs Türk Devleti, dolaysız vergileri toplama hakkına sahip olacaktır.''

•
•
•
•
•
•
•