Vilnius öncesi yoğun diplomasi
02.06.2023 - 07:00 | Son Güncellenme:
NATO Devlet ve Hükümet Başkanları 11-12 Temmuz’da eski Sovyet cumhuriyeti Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta toplanacak. ABD ve NATO yönetimi zirveye kadar İsveç’in NATO’ya girişi önündeki engellerin kalkması için çaba gösteriyor.
Aydın Hasan - Türkiye ile ABD arasındaki diplomatik trafik; iki ülke arasındaki bir dizi soruna rağmen seçimin ardından yeniden hız kazandı. Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması’nın beşinci toplantısının yapılması üzerinde mutabakat sağlandı. Toplantı gündeminin sıcak başlıkları arasında F-16 dosyası, savunma sanayii ürünlerinde ambargonun kaldırılması, Suriye’nin kuzeyinde terör örgütüne verilen desteğin kesilmesi ve İsveç’in 11-12 Temmuz’da Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapılacak NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Toplantısı’ndan önce NATO üyeliğine alınması konularının öne çıkması bekleniyor.
Türkiye-ABD ilişkileri; Suriye’de iç savaşın ortaya çıkmasının ardından 2013 yılından itibaren ciddi bir gerilim dönemine girdi. Gerilim, 15 Temmuz 2016’da FETÖ terör örgütünün hain darbe girişiminin ardından daha da yükselerek devam etti. Türkiye’nin, 24 Ağustos 2016’da Suriye’de Fırat Kalkanı Harekatı’nı başlatarak, Suriye’nin kuzeyindeki terör koridoru planını bozmasına rağmen ABD’nin YPG’ye desteği sürdü. ABD, Temmuz 2019’da Rusya’dan alınan S-400 füze savunma sistemi nedeniyle Türkiye’yi F-35 programından çıkardı. Bunun yanı sıra Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı da CAATSA yaptırımları kapsamına alındı.
STRATEJİK MEKANİZMA
Sorunların diplomatik yoldan çözümü için önemli adımlardan biri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Joe Biden’ın 2021 yılı ekim ayında Roma’daki görüşmelerinde atıldı. Görüşmede, Türkiye-ABD Stratejik Mekanizması oluşturulması kararı alındı. Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik 24 Şubat 2022’de başlayan askeri herakatının ardından Türkiye ile ABD arasındaki temas trafiği de arttı. Bu mutabakat çerçevesinde ilk toplantı, 4 Nisan 2022’de Ankara’da bakan yardımcısı seviyesinde yapıldı. Bakan düzeyinde katılımın olduğu iki toplantı ile birlikte bugüne kadar 4 toplantı gerçekleştirildi. Mekanizmanın son toplantısı, 18 Ocak’ta yapılmıştı.
GÜNDEM İSVEÇ
NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Toplantısı, 11-12 Temmuz 2023’te eski Sovyet cumhuriyeti Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta, Rusya’nın topraklarına yakın olması nedeniyle önem verdiği bir coğrafyada yapılacak. Litvanya, Baltık Denizi kıyısında, İsveç’in karşısında yer alan bir ülke. ABD yönetimi ile NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, zirveye kadar İsveç’in NATO’ya girişinin önündeki engellerin kalkması için çaba gösterecek. Türkiye, NATO’ya üyelik talebinde bulunan Finlandiya ile İsveç dosyalarını ayırmıştı. Finlandiya’nın NATO’ya katılımı mart ayı sonunda TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmişti. Finlandiya, Türkiye’nin onayının ardından 4 Nisan’da NATO’ya katıldı. İsveç’in NATO’ya katılması için de Türkiye’nin onayı gerekiyor.
TELEFON TRAFİĞİ
Türkiye ile ABD arasındaki diplomatik trafik, seçimin ardından yeniden hızlandı. ABD Başkanı Biden, 29 Mayıs’ta Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı arayarak seçilmesi nedeniyle tebrik etti. Biden’in görüşmede üzerinde ağırlıkla durduğu konulardan biri; Vilnius’ta yapılacak NATO Zirvesi oldu. Erdoğan ile Biden’ın görüşmelerinin ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken arasında da telefon trafiği yaşandı. Blinken, görüşmede İsveç’in NATO üyeliğini de gündeme getirdi.
TÜRKİYE VE MACARİSTAN’A ‘ONAYLAYIN’ ÇAĞRISI
İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström, NATO üyeliği için gerekli tüm kriterleri yerine getirdiklerini söylerken, Türkiye ve Macaristan’a, üyeliklerini onaylama çağrısı yaptı. İsveç’in NATO yolculuğunu bir “maratona” benzeten Billström, bu koşuda sona yaklaşıldığını söyledi. İsveç’te terörle mücadele yasası dün yürürlüğe girmişti. Billström’ün açıklamalarına yanıt veren Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “İsveçli dostlarımıza çok açık bir mesaj! Üçlü Muhtıradan kaynaklanan yükümlülüklerinizi yerine getirin ve terörizmle mücadelede somut adımlar atın. Diğer hususlar ancak o zaman hallolur” dedi.
