Türk siyaseti bir yıldır ‘Baba’sız

Balkanlardan göç etmiş bir ailenin çocuğuydu. 1972’de kaybedeceği 1893 doğumlu babası Hacı Yahya Demirel idi. İlköğrenimini İslamköy’de, ortaokulu Isparta’da, liseyi ise Afyon’da tamamladı. Çocukluğunda; kuraklığın, susuzluğun köylüleri nasıl perişan ettiğine tanıklık etti. Eğitimi için Isparta ile Afyon’a giderken bozuk yollarda çile çekti. Barajların, suyun, elektriğin, yolun ve okulların ülke için önemini çocuklukta yaşadığı bu sıkıntıların içinde anladı. Bu sıkıntılar ve bunlara çare arayışı siyasette ana pusulasını oluşturacaktı. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden mezun oldu. 1954’te DSİ Barajlar Dairesi Başkanlığı’na getirildi. Bir yıl sonra 1955’te daha 31 yaşında iken DSİ Genel Müdürlüğü’ne atandı. Eisenhower Vakfı’nın bursu ile ABD’de eğitim gördü.

Yüzde 52.8 oy aldı

Siyaset yaşamı 1960 darbesinin ardından çok partili sisteme yeniden geçilmesiyle başladı. Kapatılan DP’nin yerine merkez sağda kurulan Adalet Partisi’nin 1962’de Genel İdare Kurulu üyeliğine seçildi. 28 Kasım 1964’te yapılan AP’nin Büyük Kongresi’nde genel başkanlığa seçildi. AP Genel Başkanı olarak girdiği 1965 seçimlerinde yüzde 52.8 oranında yüksek bir oy aldı. Ve AP tek başına iktidara geldi.

Muhtıra ve darbe

1971’de muhtıra ile askeri müdahaleye maruz kalan Demirel, 6. hükümetinde ise 12 Eylül 1980 askeri darbesiyle yönetimden uzaklaştırıldı. Darbenin ardından Zincirbozan’daki kampta bir süre sürgün hayatı yaşadı. Ankara’ya döndükten sonra da 7 yıl siyasi yasaklı olarak kaldı. Yasağının kalkmasından sonra 20 Ekim 1991 seçimlerinde, DYP birinci parti olarak sandıktan çıktı. DYP ile SHP koalisyon hükümetinde başbakan oldu. SHP’nin Genel Başkanı Erdal İnönü ise bu hükümette başbakan yardımcısıydı. Hükümetten 6 kez gitmiş ama darbenin etkilerine rağmen yeniden iktidara gelmişti.

İnönü desteği

Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın beklenmedik vefatı, Demirel’in de siyasi kaderini değiştirdi. Demirel, 16 Mayıs 1993’te cumhurbaşkanı seçildi. Bir dönem mücadele ettiği sosyal demokratların desteği ile Köşk’e çıktı. Cumhurbaşkanlığı görevi sırasında postmodern darbe olarak nitelenen 28 Şubat sürecinde önemli rol oynadı. Bu dönemde Demirel’in siyasi manevraları ile MGK toplantılarındaki yönetimi ile bir askeri darbeyi önlediği yorumları yapıldı.

Erdoğan’ın ziyareti

Cumhurbaşkanlığı’ndan sonra aktif siyasetin dışında kalmaya özen gösterdi. Ama bu döneminde de, gözlerin hep üzerinde olduğu fikirlerinin, gündeme ilişkin değerlendirmelerinin merak edildiği bir siyaset duayeni ve bilgesi olma özelliğini korudu. Güniz sokaktaki evine, bu döneminde de, ziyaretçi akını sürdü. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın başbakanlığa gelmesinden sonra merkez sağın duayeni olarak görüştüğü, fikrini aldığı ilk isim oldu.

Art arda öldüler

Demirel’in, üç kardeşi vardı. Ablası Afife Ünlü, ve kendinden küçük olan Şevket Demirel ve Hacı Ali Demirel. Afife Ünlü 12 Ekim 2014, Hacı Ali Demirel ise 18 Aralık 2014 tarihlerinde vefat etti. Süleyman Demirel, 17 Haziran 2015 tarihinde hayatını kaybetti. Rahatsızılğı nedeniyle ağabeyinin cenazesine tekerlekli sandalye ile katılan Şevket Demirel de 9 Mayıs 2016’da 90 yaşında yaşamını yitirdi. Böylece dört kardeş, 1,5 yıl içinde art arda hayatlarını kaybetti. Demirel’in hayat arkadaşı Nazmiye Demirel de 27 Mayıs 2013’te vefat etmişti.