Süper yiyecekler sadece bir efsane

Bin bir derde deva oldukları söylenen ve ‘süper yiyecek’ olarak sunulan yiyecekler, içerdikleri besin değerleriyle çok yararlı gibi anlatılsa da aslında diğer yiyeceklerden çok üstün bir faydaya sahip değil. İddianın sahibi ise, süper yiyecek olarak değerlendirilen besinlerle ilgili yapılan araştırmaları derleyen New Scientist dergisi. Dergiye konuşan Avustralya’nın Canverra Üniversitesi’nden beslenme uzmanı Duane Mellor, ‘süper yiyecek’ teriminin ürün satmak için ortaya atılmış bir ‘pazarlama yöntemi’ olduğunu savundu.
Avrupa Birliği, 2007’de bir yönetmelik çıkararak onaylanmış listelerinde bulunmayan yiyeceklerin paketlerine ‘süper yiyecek’ yazılmasını yasaklamıştı. Bu yasağın arkasındaki sebeplerden bir tanesi, süper yiyeceklerin faydaları hakkında yayımlanan birçok makalenin fareler üzerinde yapılmış çalışmalar olması nedeniyle, aynı yararı insanlar üzerinde de göstereceğinin kesin olmamasıydı.
Farklı araştırmalar
İşte derginin süper yiyecek olarak nitelendirilen besinler için yaptığı yorumlar:
Kurt üzümü (Goji Berry): Sıradan bir meyve
Geleneksel Çin tıbbında ilaç olarak kullanılan kurt üzümünün bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği, libidoyu artırdığı, kalp krizi ve kanserden koruduğu iddia ediliyor. Bu iddiaların hiçbiri, bilimsel olarak kanıtlanmış değil. Bilimsel araştırmalar ise, LBP (Lycium barbarum polisakarit) adındaki bir kimyasal üzerine yoğunlaşmış durumda. Bu kimyasalın tümör gelişimini durdurduğu, karaciğer hücreleriyle gözleri koruduğu ve hatta sperm kalitesini artırdığı kanıtlanmış durumda. Kurt üzümünün faydalı olduğu iddiası da içinde bu kimyasalı içerdiği düşüncesinden kaynaklanıyor. Ancak araştırmalar, uzun karbonhidrat molekülü olan LBP’lere odaklanırken; kurt üzümünde içerisindeki LBP, proteine bağlı bir karbonhidrat olduğu için polisakarit sayılmıyor. Bu durum da, araştırmaların kurt üzümüne uyarlanamayacağı anlamına geliyor.
Yıkayınca faydası azalıyor
Karalahana: Çok iyi ama diğer lahana türlerinden farklı değil
Koyu renkli tüm sebzelere acı tadı veren glukozinolat adındaki bir tür sülfür, kansere neden olan kimyasallarla savaşan glikoz ve izotiyosiyanat üretiyor. Karalahanayı süper yiyecek sınıfına sokan da bu kimyasal. Ancak, bu kimyasal brokoli ile lahanada da aynı oranda bulunuyor. Diğer dikkat edilmesi gereken bir nokta ise, besin kaynatıldıkça glukozinolatların azalması.
Kinoa: Seviyorsanız yiyin, sağlık konusunda bir yararı yok
İçerdiği saponin kimyasalı sayesinde tokluk hissi veren kinoa hakkında çok fazla bilgi bulunmuyor. Daha az miktarda besin tüketmek isteyenlere uygun bir yiyecek olarak önerilen kinoanın yıkandığı zaman içerdiği “saponin” kimyasalının azaldığının unutulmaması vurgulanıyor.
Çikolata ikna etmiyor
Çikolata: Bazı durumlarda iyi, ama yeterli değil
Kısa dönemde tansiyonu düşürebiliyor, ama uzun süreli bir etkisi yok. Yıllarını çikolata üzerinde araştırmalar yapmaya adayan Canberra Üniversitesi’nden Duane Mellor, istatiksel olarak anlamlı bazı sonuçlar almış olsalar da çikolatanın yararları konusunda ikna olmadığını söylüyor. Uzmanlar, kalbe olan yararını içerdiği yüksek miktardaki şeker ve yağın göz önünde bulundurularak tüketilmesini öneriyor.
Yaban mersini: İyi ama sadece diğer küçük taneli meyveler kadar
Yaban mersini, kalp krizine karşı koruyucu yapısı ile ünlenmiş bir süper meyve. 2012’de 93 bin kadın üzerinde yapılan bir araştırmada, günde iki ya da üç porsiyon yaban mersini ve çilek yiyen kişilerin kalp krizi risklerinin yüzde 32 düştüğü gözlemlendi. Bu özelliği verenin ise kırmızı böğürtlen, çilek ve ahudududa da bulunan “antosiyanin” denilen bir bileşen olduğu düşünülüyor.
Kimchi ve kefir: Bağırsak bakterileri için iyi olabilir
Lahananın fermente edilmesinden elde edilen bir Kore yemeği olan Kimchi ile Kafkaslar’da süt fermente edilerek yapılan kefirin, fermante yiyecekler oldukları için vücuttaki yararlı bakterileri çoğalttıkları düşünülüyor. Farelerle yapılan deneylerde öğünlerine kefir eklenmesi sonucu vücutlarındaki yararlı bakterilerin arttığı gözlemlendi. Ancak İrlanda’nın College Cork Üniversitesi’nde bağırsak bakterilerini araştıran John Cryan, bu besinlerdeki bakterilerin insan üzerindeki faydası konusunda karar vermeye yetecek bulgu bulunmadığını söylüyor.
n Hindistan cevizi suyu: Sudan daha iyi değil..
‘Doğal sporcu içeceği’ olarak tanıtılan hindistan cevizi suyunun, sıvı kaybına karşı çok iyi olduğu savunuluyor. Hindistan cevizine bu özelliği verenin ise zengin potasyum içeriği olduğu ifade ediliyor. Sporcu içeceklerinin de iddiası aynı şekilde zengin potasyum içeriği ile sudan daha iyi olduğu yönünde. Ancak yapılan iki ayrı araştırmaya göre, sporcu içeceklerinin sudan daha çok su kaybını telafi eden hiçbir özelliği bulunmuyor. Yapılan başka bir çalışmada da, ne hindistan cevizi suyunun ne de sporcu içeceklerinin sudan daha fazla su kaybını engellemediği belirtildi.
Sadece şeker için
Buğday çimi: Saçmalık dolusu bir shot..
Yoğun koyu yeşil renkteki buğday çimi suyunun yüksek klorofil içeriği sayesinde vücuttaki oksijen oranını artırdığı savunuluyor. Ancak, buğday çimindeki klorifil oranı herhangi bir yeşillikten daha fazla değil. Öte yandan klorofilin hemoglobin gibi bir etkisi olduğunu gösteren de herhangi bir bilimsel çalışma bulunmuyor.
Baobab: Başka yerden alamayacağınız bir şey değil
Sahraaltı bölgesi ile Madagaskar’da yetişen bu meyve, kalsiyum, magnezyum, potasyum ile C vitaminin zengin bir karışımı olarak enerji içeceği ve bağışıklık artırıcı olarak tanıtılıyor. Bu karışımın özel bir yararı olduğuna dair bir çalışma bulunmazken, meyvenin dikkat çekici özelliği tüketildikten 1 saat sonrasına kadar şeker salınımını engelliyor olması. İçindeki diğer bileşenler herhangi başka bir besinden alınabilirken, bu tropikal meyvenin şeker salınımını düşürmek dışında tüketilmesi için özel bir sebep yok.

Çiya tohumu: İyi, ama balık da aynı işleve sahip..
Mayaların binlerce yıl undan çaya kadar çok çeşitli alanlarda kullandığı çiya tohumu, büyük bir omega 3 kaynağı olarak gösteriliyor. Ancak 100 gram çiya tohumunda bulunan 17 gram omega 3’ün yüzde 10’u sindirilebildiği için 100 gramından sadece 1.7 gram omega 3 alınabiliyor. 100 gram somon balığından ise 2.2 gram omega 3 alınabiliyor.

Pancarda 260 gramı geçme
Pancar suyu: Haklı bir üne sahip, ama fazla tüketmemeli..
Pancar suyu, metobolizmayı canlandıran ve tansiyonu düşüren bir süper yiyecek olarak tanınıyor. Bu özelliğinin de tükürük ile mideye ulaşan nitratın kan hücrelerini rahatlatan içeriği sayesinde gerçekleştiği savunuluyor. Yapılan yeni bir araştırmada, besin ile alınan nitratın tansiyonu düşürdüğü ve kan dolaşımını iyileştirdiğinin fark edilmesi, pancar suyunun süper yiyecek olduğu iddialarını kuvvetlendirdi. Araştırmaya göre, gıda ile alınan nitrat spor performansını bile yükseltiyor. Ancak, nitratın midedeki protein ile etkileşime girmesi sonucu mide kanserine neden olabileceğinden dolayı Avrupa Yiyecek Güvenliği Merkezi, yetişkinler için günde 260 gramdan fazla nitrat alınmasını yasakladı. Bu da 300 ml pancar suyuna denk geliyor.