Özgürlük hakkı ihlal edildi

Anayasa Mahkemesi (AYM), eski Genelkurmay Başkanı emekli Orgeneral İlker Başbuğ’un yaptığı bireysel başvuruyu kabul etti; Yüksek Mahkeme kararında Anayasa’nın kişi hürriyeti ile ilgili 19. maddesinin ihlal edildiğine hükmetti. Karar sonrası Başbuğ’un, mahkum olduğu İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nce hemen tahliye edilmesi beklerken, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün özel yetkili mahkemeleri kaldıran yasayı onaylaması işleri karıştırdı. Yüksek mahkemenin kararı ayrıca Ergenekon davasında tutuklu bulunan, ancak haklarındaki gerekçeli karar yazılmamış olan tüm tutuklu sanıkların tahliyesine de kapı aralıyor.
Başbuğ, Ergenekon davası kapsamında 5 Ocak 2012’de tutuklandı; İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi, 5 Ağustos 2013’te sonlandırdığı davayla Başbuğ’u müebbet hapse mahkûm etti. Mahkeme, Başbuğ’un tahliye taleplerini, dava temyiz aşamasındayken tahliye kararı veremeyeceği gerekçesiyle reddetti. Bu karara yapılan itiraz da, bir üst mahkeme olan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından reddedildi. Başbuğ, 22 Ocak 2014’te, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu. Adalet Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi’ne gönderdiği görüşünde kararın Yüksek Mahkeme’nin takdirinde olduğunu bildirdi.

Tutukluluk süresi 5 yıl
Anayasa Mahkemesi İkinci Bölümü, dün saat 09.30’da yaptığı toplantıda Başbuğ’un bireysel başvurusunu değerlendirdi. Oybirliğiyle kararını veren Mahkeme, Başbuğ’un uzun tutukluluk şikâyetini, 2 yılı aşkın süredir tutuklu bulunması ve ağır ceza mahkemelerinde süren davalardaki tutukluluk süresinin 5 yıl olması nedeniyle, “süre aşımı” yönünden kabul edilemez buldu.
Mahkeme, Başbuğ’un, Ergenekon davasında 5 Ağustos 2013’te açıklanan kararın gerekçesinin yasal süresi olan 15 gün içinde dava dosyasına konulmaması, buna karşılık tahliye talebiyle ilgili gerekçeli karar olmadığı için bir karar verilmemesi şikâyetini ise kabul etti.
Başbuğ’un, özgürlüğünden yoksun bırakılmasının hukuki bir dayanağı olmadığı şeklindeki iddiasını da kabul eden mahkeme, Ergenekon davasına bakan mahkemenin Başbuğ’un tahliye talebini etkili bir şekilde incelemeden reddetmesi ve mahkûmiyet kararına ilişkin gerekçeli kararı açıklamayarak dosyanın tutukluluk talebini değerlendirmesi gereken Yargıtay 9. Ceza Dairesi önüne götürülmemiş olmasını, kişi hürriyeti ve güvenliği kapsamında anayasanın 19. maddesinin 8. fıkrasının ihlali saydı.
Söz konusu fıkrada, “Her ne sebeple olursa olsun, hürriyeti kısıtlanan kişi, kısa sürede durumu hakkında karar verilmesini ve bu kısıtlamanın kanuna aykırılığı halinde hemen serbest bırakılmasını sağlamak amacıyla yetkili bir yargı merciine başvurma hakkına sahiptir” ifadeleri yer alıyor. Yüksek Mahkeme, gereğinin yapılması ve Başbuğ’un tahliye talebi hakkında bir karar vermesi için kararını İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ne de gönderdi.

Mahkeme ortadan kalktı
Hemen tahliye başvurusu yapan Başbuğ hakkındaki kararın İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nce verilmesi bekleniyordu. Ancak kararın fakslandığı saatlerde, Gül, ÖYM’leri kaldıran yasayı onayladı. Onay ve kanun, Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında jet hızıyla yayımlanarak yürürlüğe girdi. Böylece, Başbuğ’un başvurusunu görüşmesi beklenen İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin varlığı ortadan kalktı.
Onaylanan yasada, kaldırılan ÖYM’lerin dosyalarının ağır ceza mahkemelerine devredileceği belirtiliyor. Gecikmesinde sakınca bulunan tutukluluk gibi durumlarla ilgili kararları da ağır ceza mahkemelerinin vereceği ifade ediliyor.
Devam eden davalar için de geçerli
Düzenleme, devam eden davalar için geçerli. Ergenekon davasının gerekçesi yazılmadığı için bu mahkemede bekletiliyordu. Bu nedenle, Başbuğ’un başvurusunun nöbetçi ağır ceza mahkemesince mi karara bağlanacağı yoksa gerekçeli karar yazıldıktan sonra Yargıtay’ın mı karar vereceği tartışma konusu oldu. Uzmanlar, tutukluluk hali nedeniyle, gerekçeli karar beklenmeden ağır ceza mahkemesinin karar vereceği konusunda görüş bildirdi. Başbuğ için yapılacak işlemler merak konusu oldu.
Başbuğ’un bu nedenle tahliye edilmesi halinde Ergenekon davasının diğer sanıkları için de tahliye yolu açılabilecek. Davanın tüm sanıkları hakkında karar verilmesine rağmen gerekçeli karar yazılmadığından bütün sanıklar tahliye başvurusunda bulunabilecek.

‘Önemli bir karar’
Anayasa Mahkemesi’nin aldığı karar sonrası Genelkurmay eski Başkanı İlker Başbuğ’un avukatı İlkay Sezer Silivri’ye gelerek müvekkilinin tahliyesi için İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’ni dilekçe sundu. Silivri Ceza İnfaz Kurumları Yerleşkesi önünde basın mensuplarının sorularını yanıtlayan İlkay Sezer, “Başbuğ’un Anayasa Mahkemesi’nin kararına tepkisi ne oldu” sorusunu, “Dosyada bireysel başvuru ili ilgili aşamalardan ilk günden beri kendisinin haberi var. ’Önemli bir karar’ olarak değerlendirdi. Sonucunu bekleyeceğiz” şeklinde cevapladı. “Bu ihlalin şu saatten itibaren ortadan kaldırılması gerekiyor” diyen Sezer, “Bugün ayın altısı. Yani Sayın Başbuğ’un tutukluluğun üzerinden 26 ay geçmiş durumda. Çok ciddi bir süre. Ancak Başbuğ’dan çok daha uzun süre tutuklu bulunan ve benzer şekilde bu dosyalardan suçsuz yere tutulan insanlar var. Ben bir an önce onların da özgürlüklerine kavuşmasını diliyorum. Bu hukuken incelenecek bir karar olursa derhal ama derhal biraz sonra müvekkilimin tahliyesi yönünde bir karar verilmesi gerektiğini inanıyorum” dedi. Avukat Sezer açıklamasının ardından dilekçesini mahkemeye sundu. n İSTANBUL DHA

KARARLA TAHLİYE KAPILARI ARALANDI
Mahkeme kararını hukukçular şöyle değerlendirdi:
- Avukat Hüseyin Ersöz: Anayasa Mahkemesi kararı Ergenekon davası kapsamında tutuklu bulunan ancak haklarındaki gerekçeli karar yazılmamış olan tüm tutuklu sanıkları kapsayacak bir içeriktedir. İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nin gerekçeli kararını 15 günlük yasal süresi içinde yazarak, Yargıtay’a gönderilmemesi tutukluluk incelemesi yapacak olan Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin konuyu ele almasının önüne geçtiğinden dolayı bu ihlal kararını vermiştir. Tüm tutuklu sanıklar açısından özgürlük hakkının ihlal edildiğinin kabulü gerekir.
- Avukat Haluk Pekşen: Karar, alt mahkemenin yargılama ve tutuklama kararlarını gözden geçirmesini öngörmektedir. Anayasa Mahkemesi, Yargıtay temyiz sürecinin de başlatılmamış olmasına dikkat çekmektedir. Yargıtay’a henüz başvurulamamış olması da bir hak ihlalidir. Dolayısıyla, Yargıtay sürecinin beklenmesinin de hukuki bir gereklilik olmaktan çıkarmıştır.
- Türkiye Barolar Birliği Başkanı Metin Feyzioğlu: Yıllardır Başbuğ fazla mesai yapıyor. Onlar da fazla mesai yapsınlar ve bugün derhal tahliye olsun.

Özgürlük bekleyen isimler
Ergenekon davasında tahliye bekleyen isimler şunlar:
Alparslan Arslan, Oktay Yıldırım, Mehmet Demirtaş, Muzaffer Tekin, Fikret Emek, Ergün Poyraz, İsmail Yıldız, Veli Küçük, Mehmet Fikri Karadağ, Kemal Kerinçsiz, Sevgi Erenerol, Zekeriya Öztürk, Doğu Perinçek, Hikmet Çiçek, Hasan Atilla Uğur, Durmuş Ali Özoğlu, Tuncay Özkan, Ataman Yıldırım, Levent Göktaş, İbrahim Şahin, Mustafa Dönmez, Levent Ersöz.