Korkunç bağımlılık

Türkiye’de 2007-2016 arasında 2 bin 148 kişi uyuşturucudan ölürken, 15-64 yaş arası nüfusta en az bir defa uyuşturucu kullanan kişi sayısı 1.3 milyon. Uzmanlara göre, bu rakamlar buz dağının sadece görünen kısmı. Türkiye’de uyuşturucu illetine karşı gece gündüz mesai harcayan Prof. Dr. Kültekin Ögel, alkol tüketiminde gözle görülür düşüş olduğunu, ancak uyuşturucu bağımlılığında patlama yaşandığını açıkladı. Önce AMATEM, ardından ÇEMATEM’de uzun yıllar bağımlıların tedavisine yönelik çalışmalar yürüten Ögel, şimdi ‘Moodist Psikiyatri ve Nöroloji Hastanesi Bağımlılık Merkezi Direktörlüğü’nü yürütüyor.

TÜBİTAK destekli ‘Bağımlılık Profil İndeksi’ yazılımını geliştiren ve 116 soruluk özel program sayesinde bağımlıların ihtiyaçları ile duygu durumunu tespit ederek, çözüm üreten Prof. Dr. Ögel, “2005’e kadar genellikle yüksek sosyo-ekonomik grupta bağımlılık görülürken, bu tablo 2005 sonrası tersine dönmeye başladı. Özellikle İstanbul’da kentleşme dengesinin bozulması ve artan gettolaşma sosyo-ekonomik düzeyi düşük insanları da uyuşturucuya yöneltmeye başladı. Bağcılar’daki bir anne veya baba 10 yıldır Taksim’e inmezken, ergen çocuğu her hafta Taksim veya Beyoğlu’na gidiyor. Özellikle dar gelirli ailelerin çocuklarını kontrol edemez hale geldiklerini görüyoruz” dedi.

Bonzai patlaması

Bonzai artıyor mu?

“Uyuşturucu kullanımında bonzai patlaması yaşanıyor. Dünya’da en çok bonzai tüketilen ülkeyiz. 21-29 yaş grubundaki bağımlıların en çok tercih ettiği zehir, bonzai. Ucuz ve kolay ulaşılır olması bağımlı sayısını arttırıyor. Ülke genelinde esrar deneyenlerin oranı yüzde 8. Ancak 1 milyon kişide yüzde 1 çok yüksek bir orandır. Nüfusa göre maalesef uyuşturucu kullananların sayısı hiç de azımsanmayacak durumda.”

Metamfetamin bağımlılığında artış olduğu doğru mu?

“Şu an en büyük belalardan biri metamfetamin kullanımındaki artış. İran sınırından sokulan bu zehir özellikle Bursa ve Kars’ta yaygın. İstanbul’da da bağımlı sayısı gittikçe artıyor. Kristal toz şeklindeki bu zehir türü nörotoksik olduğundan beyindeki dopamin ve seratonin nöronlarına zarar veriyor. Kullanıcıları arasında şiddet içerikli davranışlar yaygın. Metamfetamin gebelik sırasında kullanıldığında prematüre doğum, vajinal kanama, normal fetüslerden daha küçük ve ani ölüm gibi durumlara neden oluyor.”

Eroin bağımlılığındaki tablo nedir?

“Esrara başlama yaşı 16-18. Ancak yoğunluklu olarak esrar bağımlılarının yaş dilimi 16-35 arası. Eroin bağımlılığı oranları ise stabil seyrediyor. Eroin kullanıcılarının sayısında artış veya azalma yok. Eroin bağımlılığı en çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da görülüyor. En yaygın eroin kullanımının Van’da olduğunu söyleyebiliriz.”

Flakka denilen zehir de gündeme düştü? Flakka denilen madde nedir?

“Flakka denilen zehir, bağımlılar arasında banyo tuzu olarak adlandırılıyor. Bu zehrin etken maddesi Cathinone denilen kimyasal. Türkiye’de ise daha çok MDPV türevi kullanılıyor. Flakka üretimi şu an için Türkiye’de söz konusu değil. Bu zehrin çıkış noktası Avrupa ve daha çok orta ve üst sosyo-ekonomik sınıfın tükettiği bir zehir durumunda. İnternetten kargo yoluyla giriş yaptırıldığını biliyoruz. İlerisi için risk içeriyor.”

Ölümlere neden olan maddeler sadece bonzai ve metamfetamin mi?

“Türkiye için şu an en büyük iki bela bonzai ve metamfetamin. Sentetik uyuşturucu türevleri farklı moleküllerle pazara sunuluyor. Sentetik uyuşturucu, böbrek ve kalp yetmezliğine neden olurken ölümlere yol açıyor. Akıl sağlığı açısından da çok büyük riskler bulunuyor. Bağımlılarda kalp yetmezliği veya başka bir sorun varsa, her an ölüm riski de vardır.”

Tiner ve balici gençlerdeki yönelimin altında ne var?

“Tiner ve bali bağımlılığının yerini bonzai almış durumda. Artık sokaklarda balici veya tinerci çocukları görmüyoruz.

Tiner ve balici çocukların birçoğu maalesef bonzaiye dönmüş durumda. 11-12 yaşında çocuklar bile çevresel etkenlerle bu illete başlayabiliyor. 11 yaşında çocuklar sokaktaysa, buradaki en büyük sorumlu Milli Eğitim Bakanlığı’dır.

Okulda tutunamayan hiperaktif çocuklarda uyuşturucuya yönelim gözlüyoruz.”

Esrar bağımlılık yapmaz tezini savunan bağımlılar için neler söylersiniz?

“Esrar bağımlılık yapmaz diyenler sadece kendilerini yanıltır. Doğal maddeler de bağımlılık yapar. Afyon doğaldır ancak bağımlılık yapar. Kaldı ki esrar denilen uyuşturucuda da kimyasal içerikler bulunmakta.”

Bir yılda 500 ölüm

Prof. Dr. Ögel, “Bağımlıların yüzde 30’undan fazlası kaygı gidermek için uyuşturucu kullanıyor. Yönelimin çok farklı nedenleri olabiliyor. Ailevi sorunlar, çok hiperaktif veya çok içine kapanık olmak da risk içeriyor. Aslında bağımlılar maddeyi bırakmaya eğilimlidir. 2014 yılında uyuşturucu nedeniyle 500 insanımız öldü. Asıl mesele 18 yaş ve altındaki grupta. Maalesef bu grupta dünya sıralamasında ilk ikideyiz. Avrupa’da bağımlılık oranı en yüksek ülkelerin başında İngiltere’de gelse de, ölüm oranı en yüksek ülkelerde Türkiye ilk sıralarda. Hastalarımıza iyi bakamıyoruz. Tedavide bağımlıya uymadığımız gibi, bağımlıyı kendimize uydurmaya çalışıyoruz” diye konuştu.

Aile şiddetinden uyuşturucuya

Prof. Dr. Kültekin Ögel, “Kadınlar arasında son 3-4 yıldır uyuşturucu kullanımı arttı. Hatta son 5 yılda kadın bağımlı sayısının 9 katına çıktığı tahmin ediliyor. Bu artış toplum tarafından gizleniyor. Eşinin ve ailesinin şiddetinden bunalan, kentin düzensizliğinde kendini koruyacak alan bulamayan kadınlar uyuşturucuya sığınabiliyor. Sorunlardan biri de karı-koca ve sevgililer arasındaki madde kullanım oranında patlama yaşanması. Bağımlılık 25 yaş altı kadınlarda yoğun. Aileler, kızlarını tedaviye yönlendirmek yerine, bu durumu gizlemeye çalışıyor. Geleneksel dediğimiz ailelerde de madde kullanan genç kızların oranı azımsanmayacak oranda” dedi.