Karadeniz’in sakladığı tarih yok oluyor

Gökhan Karakaş - Osmanlılar ve Ruslar arasında süren Kırım Savaşı’nın en önemli çarpışması olan Sinop Baskını 168’inci yılında hatırlanırken, suyun altındaki 3 geminin de tarihe ve dalış turizmine kazandırılması için çalışmalar sürüyor. Dünya savaş tarihine yelkenli gemilerin son kez, gülle ve patlayıcıların ilk kez kullanıldığı savaş olarak geçen Rusların Sinop Limanı baskını sırasında yaklaşık 3 bin asker şehit olmuştu.

Osmanlı ordusunun denizden geçen ikmal yolunu korumak için Sinop’ta Patrona Osman Paşa komutasında bir donanma bulunduruluyordu. Sivastopol üssünde konuşlanan Rus Karadeniz donanmasının komutanı Amiral Nahimov, sadece 280 km uzaklıktaki Sinop’a baskın yapmak istedi. İstanbul’dan yardım alma fırsatı olmayan Sinop’a 30 Kasım 1853 günü ateş gücü yüksek gemilerle saldıran Rus donanması Karadeniz’deki gece sisinden faydalandı. 12 gemide 722 top ile limanda demirli Osmanlı gemilerinin karşısına çıkan Ruslar, ilk kez kullanılan patlayıcı gülleler ile saldırıya geçti. Karşılık bile veremeyen Osmanlı donanması 1-2 saat içinde tamamen yok edildi. Osmanlı donanmasındaki yelkenli fırkateynler Avnullah, Fazlullah, Nizamiye, Nesîm-i Zafer, Nâvek-i Bahrî, Dimyad ve Kaaid-i Zafer, yelkenli korvetler Necm-Efşân, Feyz-i Mâbûd, Gül-i Sefîd ile buharlı vapurlar Ereğli ve Pervaz-ı Bahrî Karadeniz’de batırılan gemilerdi.

Yerel tarihçi ve sualtı eğitmeni Yaşar Tarakçı, 30 yıldır araştırdığı baskınla ilgili sualtında sadece 2 gemi enkazının kaldığını belirtti. Sinop Deniz Savaşı 30 Kasım 1853 isimli kitabın yazarı Tarakçı, “Karadeniz’in Sakladığı Nâvek-i Bahri ve Nesim-i Zafer tarihe kazandırılmalı. 11 gemiden sadece 2 tanesi sualtında duruyor. Nâvek-i Bahri firkateyni 14 metre derinlikte dönem silahlarıyla birlikte yatıyor. 37 metredeki Nesim-i Zafer firkateyni ise Rusların zafer hatırası olarak Sivastopol’a götürdüğü sırada batmıştı. İki gemi üzerinde sualtı arkeolojinin ışığında bilimsel araştırma yapılmalı ve dalış turizmine kazandırılmasını istiyoruz” dedi.

Turizm potansiyeli çok büyük

Sualtı görüntüleme yönetmeni ve belgeselci Tahsin Ceylan ise, Karadeniz kıyılarımızın tarihsel zenginliğiyle büyük turizm potansiyeli barındırdığını belirtti. Sinop baskını batıklarını görüntüleyen Ceylan, “Akdeniz’de 17 bin deniz canlısı tanımlanırken bizim kıyılarımızdaki canlı türü 6 bin civarında. Ancak sualtı kültürel varlıklarıyla dünyanın en zengin ülkesiyiz. Sinop kıyıları sualtı arkeolojisi açısından en zengin yerlerden. Osmanlı-Rus savaşından sualtında kalanlar 168 yıldır ordalar ve bölge 168 yıldır dalışa yasak. Dalışa yasak olmasına rağmen yıllar içinde talan edildi pek çok eser. Sinop batıkları arkeolojik çalışmaların sonunda dalışa açılmalı turizm potansiyeli kullanılmalı” dedi.