Kafkasya bölgesinin Hiroşima’sı: Ağdam

27 yıllık işgalin ardından Ağdam’dan çıkarılan Ermeni güçleri geride bir harabe bıraktı. Azerbaycanlılara ait çok sayıda tarihi ve kültürel eser yıkılırken, kent merkezi de yerle bir edildi. 1870’te ibadete açılan Ağdam Ulu Cami ve Gıyaslı Mescidi’ni ahıra çeviren Ermenilerin, işgal süresince yaptığı tahribat yüzünden Ağdam, “Kafkasya’nın Hiroşima’sı” olarak nitelendiriliyor. 

Issız ve harabe

Dağlık Karabağ’ın doğusunda yer alan Ağdam, 27 yıllık işgal dönemi boyunca Ermenistan ve Azerbaycan silahlı güçleri arasında tampon bölge oldu. Ağdam, 44 günlük savaşın ardından esaretten kurtuldu ancak Ermenistan ordusunun 20 Kasım’da çekilmesiyle vahim tablo ortaya çıktı. Ağdam şimdi tamamı yıkık yapılarıyla ıssız ve harap bir kent. Kentte neredeyse sağlam bina bulunmuyor. Bir zamanlar 143 bin Azerbaycanlının yaşadığı kent, artık bozuk yollardan ve sadece bir kaç taşı kalan binalardan ibaret.

Ermeniler işgal döneminde, Azerbaycanlılara ait çok sayıda tarihi ve kültürel eseri yıktı, kent merkezini yerle bir etti. 1870’te ibadete açılan Ağdam Ulu Cami, Ağdam Ekmek Müzesi ve Ağdam Etnografya Müzesi ile içindeki tarihi eserler Ermenilerin tahrip ettiği eserlerden birkaçı. İlham Aliyev’in işgalden kurtulmasının ardından ilk namazı kıldığı, Kabe’den Kuran-ı Kerim getirdiği Ağdam Ulu Cami ve Gıyaslı Mescidi’nin, işgal döneminde ahır olarak kullanıldığı ortaya çıktı. Ermeniler, mağlubiyetlerinin ardından kaçarken Gıyaslı Mescidi’ni de yaktı. Ermenilerin işgal süresince Ağdam’da yaptığı tahribat, kentin “Kafkasya’nın Hiroşima’sı” olarak nitelendirilmesine neden oldu. Ermeniler, ateşkes uyarınca şehri boşaltmaları gereken saate kadar yakıp yıkmaya devam etti.

İşgalden önce Karabağ’ın en gelişmiş şehri olan Ağdam, tarım ve hayvancılığın yanı sıra sanayisi ile de öne çıkıyordu. Bölgenin mayın temizliğinin ardından eski günlerine dönmesi için projeler üzerinde çalışmalar sürüyor. Ancak mayın temizliğinin yaklaşık 10 yılda biteceği ifade ediliyor. Bölgenin güvenliği sağlandıktan sonra, 27 yıldır topraklarından uzakta yaşamak zorunda kalan 200 bini aşkın Ağdamlı evine dönebilecek.

Aliyev’den Erdoğan’a doğum günü mesajı

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a tebrik mesajı gönderdi. Aliyev, her alanda geniş çaplı, etkin ve aktif iş birliklerine vurgu yaptığı mesajında, “Uluslararası ilişkilerde karşılıklı güven ve desteğe dayalı tutarlı tutumumuz ve faaliyetlerimizin ülkelerimizin gelişmesine ve halklarımızın refahına hizmet etmeye devam edeceğine inanıyorum. Size sağlık, mutluluk, kardeş Türk halkının huzuru ve refahı için yüksek devlet faaliyetlerinizde başarılar diliyorum” ifadelerini kullandı.

27 yıl sonra boş mezar başındalar

Ağdamlı Ekber Rüstemov gibi yakınlarını kaybedenler, 27 yıl sonra içleri boşaltılmış mezarların başına geçici mezar taşları dikerek ölenleri andı. Rüstemov, “Hocalı’dan Ağdam’a cenazeleri taşıdım. Tanık olduğum bir olayı hiç unutamadım. Bir çocuk ağlamıştı, ağlayan çocuğu susturmak için bir kadının memesini kesip çocuğun ağzına tıkadılar. Dehşet vericiydi” diye anlattı. Ermeni güçlerinin işgalinin ardından oğlunun naaşının çıkarıldığını söyleyen Rüstemov, “Ölülerin altın dişlerini çıkarabilmek için kabirlerini açıp ıssız alanlara atıyorlar” diye anlattı.