İşte yeni AKM

Günlerdir merakla beklenen “Yeni Atatürk Kültür Merkezi Projesi”nin tanıtım toplantısı dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla Haliç Kongre Merkezi’nde gerçekleştirildi. Projeyi anlatan Cumhurbaşkanı Erdoğan, yıllardır atıl durumda kalan AKM’de yaşanan gecikmeyi eleştirdi.

Türkiye’nin 10 yıl önce yapması gereken bir işe ancak bugün başlayabildiğine dikkat çeken Erdoğan, “Bilimsel verilere rağmen bu yapının yıkılıp yeniden inşasına karşı yürütülen direnişin, kültür sanat hassasiyetinden değil ideolojik saplantılardan kaynaklandığını gayet iyi biliyoruz.

Protestolar, davalar, kampanyalar ve onca kavga gürültünün ardından sonunda nihayet bilimin, aklın, mantığın, yoluna gelinmiştir. Gecikmeden dolayı çok üzgünüm. Çünkü çoktan biz AKM’yi bitirmiş ve milletimizin hizmetine sunmuş olacaktık. Ülkemizin kaybettiği bu 10 yılın hesabını kim verecek?” diye konuştu. “AKM’nin yeniden inşasına karşı çıkan zihniyetle Türkiye’nin terör örgütleriyle mücadelesini engellemeye çalışan anlayış aynıdır” diyen Erdoğan, “Başbakan olduk, bu lobinin Türkiye’nin her işinde, her yerinde aynı faaliyeti gösterdiğini gördük. Cumhurbaşkanı olduk, Avrupa’dan Amerika’ya kadar dünyanın dört bir yanında yine aynı lobinin uzantılarıyla karşılaştık. İstanbul’da inşa ettiğimiz yeni havalimanı ve diğer büyük projelerimizi engellemek için uğraşan güçlerle Suriye ve Irak’taki operasyonlarımızı sabote etmeye çalışan eller de aynıdır” ifadelerini kullandı.

Uğraşan yararlanacak

AKM’nin talihsiz bir mekan olduğunu, ilk olarak 1930’lu yıllarda gündeme geldiğini ama inşasının 1977 yılında tamamlandığını söyleyen Erdoğan, yapılan .incelemeler sonrası binanın depreme dayanıksız olduğunun anlaşıldığını ve artık kullanılamayacağının görüldüğünü kaydetti. Erdoğan şöyle devam etti:

“Biz muasır medeniyet anlamında Batılı olmakla şeklen Avrupalı olmayı maalesef birbirine karıştırdık. Muasır medeniyet seviyesinin üzerine çıkmak küresel bir iddia sahibi olmak demekken, kültürel taklitçiliğin asırlarca sizi kendisine rakip, hatta düşman görmüş bir dünyaya teslimiyet demek olduğunu ne yazık ki göremedik” diyen Cumhurbaşkanı, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Bugün şöyle geriye dönüp baktığımızda, Avrupa’nın hukuk sistemini, sosyal hayatını, kültür ürünlerini aynen alıp kullanmanın, bizi arzu ettiğimiz hedeflere ulaştıramadığını görüyoruz. Ağızlarını her açtıklarında muasırlıktan, batılılıktan, Avrupalılıktan, modernlikten, çağdaşlıktan söz edenlere soralım bakalım, dünya çapında hangi eserleri ortaya koyabilmişler? Örneğin, dünya çapında bir opera sanatçısı, bir pop sanatçısı, bir aktör, bir gitarist yetiştirebilmişler mi? Nasıl dünya çapında kabul gören bir otomobil, bir uçak, bir bilgisayar, bir telefon, bir işletim sistemi ortaya çıkartamamışsak kültür ve sanat alanında da aynı başarısızlığı ne yazık ki yaşadık.”

Yeni AKM nasıl olacak?

Yeni AKM projesi ilk AKM’nin tasarımcısı olan merhum Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu mimar Murat Tabanlıoğlu tarafından yapıldı.

1300 kişilik olan AKM yenilendikten sonra 2500 kişilik büyük bir opera salonuna kavuşacak. Büyük salon kırmızı kubbe şeklinde tasarlanırken, yan yapıların çatısı yeşil ve çevre dostu olacak. Büyük salon her operada olduğu gibi doğal bir akustiğe sahip olacak. Diğer konser salonları, tiyatro salonları, sinemalar, kütüphaneler, tasarım dükkanları ve bunların arasında yer alan kafeler ve restoranlar gibi ikincil mekanlar da ortaya çıkartılacak.

Yaklaşık 100 bin metrekarelik projede, yıllarca atıl kalmış olan depo ve otopark alanı da,tamamen baştan kurgulandı. Mevcut AKM’ye eklenecek yeni binada 800 kişilik tiyatro salonu, 1000 kişilik konferans salonu, 285 kişilik sinema, 250 kişilik oda tiyatrosu, sergi salonu, kütüphane, 885 araçlık otopark olacak.

Kültür sokağı

Zemin ve birinci kattan fuayelerin birleşmesi ile birbirlerine ve nihayetinde ana binaya bağlanan alçak yapılardan oluşan ikincil üniteler sokak seviyesinde, kolay erişilebilir, bağımsız mekanlardan ibaret olacak. Projede kültür merkezi sokağı yer alacak ve tüm fonksiyonlara ait mekanlar sokağın etrafında, çeşitli kotlarda konumlanacak. AKM tek bir binadan, geniş kapsamlı, büyük bir komplekse dönüşecek. Bu yeni planda, Atatürk Kitaplığı ve Teknik Üniversite’nin yer aldığı kongre vadisi yönünde ikinci bir meydan oluşacak. Yeni oluşan bu kademeli binaların üzerinde ise bir park yer alacak. Binanın eski Boğaz panoramasına tamamıyla açık en üst noktasında ise bir restoran yer alacak. İkinci köprüden Tarihi Yarımada’ya uzan bir manzaraya sahip bu yeni buluşma mekanı artık izleyicilerin erişimine açık, Boğaz’ın görülebileceği, keyifli bir bekleme noktası olacak. Yeni projenin yapımında tamamen yerli ürünler kullanılacak.

Meydanda araç trafiği görmeyeceksiniz

Cumhurbaşkanı Erdoğan projeyle ilgili şu detayları paylaştı;
“Taksim Meydanı’nda araçları da görmeyeceğiz. Gümüşsuyu’ndan geliş ve araçlar oradan yerin altından Mete Caddesi’nden Taşkışla’ya doğru devam edecek. Dolayısıyla AKM’nin önünde bir araç trafiğini görmeyeceksiniz. Tamamen yayalaştırılmış bir Taksim Meydanı’nı göreceksiniz. Yeni peyzaj düzenlemeleriyle meydana farklılık kazandıracak, farklı bir zenginlik getirecek. Projenin AKM’nin tasarımcısı merhum Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu tarafından yapılacak olması hem hedefin aynı olduğunun hem de tarihten güç alınarak, geleceğe doğru yüründüğünün ifadesidir.

Millet dışarıdan izleyebilecek

Yeni AKM’nin belli bir elitin programları izlediği bir yer değil, tüm halkın, milletin gelip programları izlediği yer olacağına değinen Erdoğan, “İnşallah 2500 kişi içeride programları izleyecek ama, bunun dışında da, dışarıda dev ekrandan halkımız meydanda gezecek. Oradaki çimlerden ya da banklar üzerinden ekrandan veya ayakta orayı izleme fırsatı bulacak. AKM sadece 2 bin 500 kişilik salonla anılmayacak. Tüm içerideki etkinliklere imkan hazırlayacak, gerek tiyatro, gerek diğer kitap teşhir alanlarıyla farklı bir zenginliğe sahip olacak. En üst kattaki lokantası da Boğaza nazır olacak” dedi.

‘Herkes gidebilecek’

Kültür ve Turizm Bakanı Numan Kurtulmuş’un ev sahipliğinde düzenlenen tanıtım toplantısına Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın yanı sıra, milletvekilleri, belediye başkanları, vatandaşlar ile Orhan Gencabay, Ajda Pekkan, Demet Akbağ, Tan Sağtürk gibi sanatçıların da arasında olduğu çok sayıda isim katıldı.

Kurtulmuş, konuşmasında Türkiye’nin medarı iftiharı olacak bir projenin hayata geçirileceğini ifade etti. Projenin çizimlerini yapan Atatürk Kültür Merkezi’nin mimarı Hayati Tabanlıoğlu’nun oğlu Murat Tabanlıoğlu da şunları söyledi:

“Yeni AKM Bizim 365 gün kullanabileceğimiz bir bina olacak. Bir önemli şey daha var. Operalar genellikle zengin ailelerin gittiği bir yerdi. Ama artık operalar hepimizin gittiği, baleler hepimizin gittiği yer olmalı. Tüm cepheyi aynı zamanda içeride temsiller yapılırken burada çeşitli balelerin, operaların dışarda gösterilmesi için büyük bir dev ekran haline getireceğiz. Bunun dünyada uygulamaları var ama bu en güzeli olacak. Bu kültür sokağımız AKM’nin içinden 365 gün insanların gezebileceği, kitap okuyabileceği, tiyatrolara gidebileceği bir bölge. Burası bence cıvıl cıvıl İstanbul’un yeni merkezi olacak.”

Görgün: Yönetimi kime bağlı olacak?

İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) Genel Müdürü Görgün Taner ise Yeni Atatürk Kültür Merkezi’nin Mimar Murat Tabanlıoğlu’nun deneyimi ile yeniden İstanbul’a kazandırılmasının çok sevindirici olduğunu belirterek şu değerlendirmeyi yaptı:

“İstanbul’un nitelikli, kültür ve sanat etkinlikleri için tasarlanmış mekanlara çok ihtiyacı var. En üst düzey akustik şartların sağlandığı, mimarisiyle kente değer katan ve halkı kucaklayan kültür merkezlerinin varlığı İstanbul’un kültür-sanat yaşamını zenginleştirirken, uluslararası arenadaki konumunu da güçlendirecektir. On yıldır özlemini çektiğimiz Atatürk Kültür Merkezi’nin Murat Tabanlıoğlu’nun deneyimi ile yeniden İstanbul’a kazandırılması çok sevindirici. Artık mimariden öteye bakmak ve dünyanın lider kültür merkezi ve konser salonlarının içerik ve yönetim biçimlerini incelemek gerektiğini düşünüyorum. Bu merkez kime bağlı olacak, nasıl yönetilecek, tüm sahne sanatlarını içeren, dünyadaki örnekleriyle yarışan en üst seviyede bir programı nasıl oluşturacak, nasıl fonlanacak gibi konuların konuşulması gerekiyor. Çağdaş bir yönetim anlayışı ile her açıdan sürdürülebilir bir yapı kurulması ve Türkiye’nin ve dünyanın önde gelen sanatçı ve orkestralarının AKM’de sahne alması en büyük dileğimiz.”

‘Tahribat beklenenin üzerinde’ raporu

Tiyatro binası olarak 1946’da projelendirilen yapı 1969’da İstanbul Kültür Sarayı adıyla hizmete girdi. Sarayda 1 yıl sonra kan yangın sonucu bina kullanılamaz hale gelince büyük bir onarım yapıldı. Yapı, 1977’de yeniden sanatseverlerle buluştu. Bina, 1999’da “Korunması Gerekli Kültür Varlığı” olarak tescil edildikten 8 yıl sonra ise depreme dayanıksız bulundu. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı tarafından imzalanan protokol çerçevesinde 2009’da tamirat ve tadilat işi ihalesi yapıldı ancak proje iptal edildi. Kültür Bakanlığı’nca 2012’de, “İstanbul Atatürk Kültür Merkezi Güçlendirme, Tadilat ve Tamirat İşleri” işinin ihalesi gerçekleştirildi. Söküm işleri tamamlandıktan sonra, İTÜ İnşaat Fakültesi’nin incelemesi sonrası ‘Tahribat beklenenin üzerinde’, tadilat işleminin durdurulmasına karar verildi.

Gencebay: Şükürler olsun

Orhan Gencebay projeyi, “Harika, çok güzel bir çalışma yapılıyor. Ben ismi değişecek diye düşünüyordum, değişmemesine son derece memnun oldum. Zaten değişmesin diye söyleyecektim. Benim gibi herkes mutlu diye düşünüyorum. Merak ettiğimiz bu konu, en nihayet gerçek halini aldı şükürler olsun” sözleriyle değerlendirdi.

Bale sanatçısı ve koreograf Tan Sağtürk de, “Zannediyorum ki burası Türkiye’nin, İstanbul’un kalbi olacak. Atatürk Kültür Merkezimiz tekrar canlanacak. Bekledik ve sonunda görme fırsatına sahip olduk. Doğru adamlarla çalışıldığını zannediyorum. Eksik kalınacağı inancında değilim. Halkla bütünleşmesi son derece önemli. Elitist bir tavırla olmaması çok önemli. Çok güzel imkanlar sunuyor. Yaşam alanı haline dönüştürülüyor. Aslında istenilen de bu” yorumunu yaptı. Mimar Sinan Genim de, “Gerçekten bu güzel bir proje. Bir an evvel hayata geçmesi hepimizi sevinderecektir” ifadelerini kullandı.