İşte 'Fetih' tablosu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde Polonya’ya yaptığı resmi ziyarette gündeme gelen Polonyalı ünlü ressam Stanislav Chlebowski’ye ait tablonun sırrı ortaya çıktı. Bugüne kadar sadece birkaç kişinin görebildiği tablonun hikayesi ise filmlere konu olacak türden.

Hikayenin aktörleri ise ünlü ressam Stanislav Chlebowski, eski Bayındırlık ve İskan Bakanı Faruk Özak’ın amcası Burhan Agah Özak ile Koç Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde doktora yapan Fatma Coşkuner. Türkiye’den tablonun orjinalini gören ve hayatta olan tek kişi şu an Fatma Coşkuner. Özak, Coşkuner ve tablonun Türkiye’ye iadesi için tam 15 yıldır Polonya’da mücadele veren Türkolog Dr. Öztürk Emiroğlu, gizemli eserin bilinmeyenlerini anlattı. Eski bakan Özak ise sır tablonun kopya görüntüsünü ilk kez Milliyet ile paylaştı.

Abdülaziz hayran kaldı

Polonyalı ressam Stanislav Chlebowski, 19’uncu yüzyılın sonlarına doğru dönemin Osmanlı Padişahı Sultan Abdülaziz tarafından İstanbul’a davet edildi. Chlebowski’nin eserlerine hayran kalan Padişah, Polonyalı ressamdan Osmanlı’nın zaferlerini anlatan eserleri tuvale yansıtmasını istedi. Günümüzde Başbakanlık Ofisi Basın Birimi olarak kullanılan binada çizimlere başlayan Chlebowski’den Fatih’in İstanbul’u fethini anlatan tabloyu özel olarak hazırlaması istendi. Chlebowski, İstanbul’un fethini çizmeye başladıktan bir süre sonra Sultan Abdülaziz tahtan indirilip öldürülünce, ressam apar topar Paris’e kaçmak zorunda kaldı.

Sağ alt kısmı yarım kaldı

Chlebowski, yarım kalan Fetih tablosunu Fransa’da tamamlamaya çalışsa da eseri bitiremeden yaşamını yitirdi. Tablo, Chlebowski’nin kız kardeşinin girişimleriyle Polonya Krakow Ulusal Müzesi’ne kaldırıldığında Türkiye’den hiç kimse eserin varlığından haberdar değildi. Üstelik Chelebowski’nin erken ölümü nedeniyle tablonun sağ alt kısmı da yarım kalmıştı.

Tablonun varlığı Polonya’nın İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Sovyet işgaline uğramasıyla yeniden gündeme geldi. Polonyalılar, diplomatik yardım girişimleri amacıyla 1945 yılında Ankara Büyükelçiliği’nde davet düzenleyip sergi açtılar. Bu sergiye Chlebowski’nin yarım kalan “Fetih” tablosu da getirildi. O dönem davete katılan isimlerden eski Bayındırlık ve İskan Bakanı, Trabzonspor Kulübü eski Başkanı Faruk Özak’ın ressam amcası Burhan Agah Özak, gizemli tabloyu gördüğü an hayran kaldı. Eserin fotoğrafını çeken ressam Özak, birkaç yıl içerisinde tablonun kopyasını Chlebowski’nin tamamlayamadığı sağ alt bölümüne de ekleme yaparak yeniden tuvale yansıttı.

‘Türk sanatı için önemli’

Aradan geçen yıllar içerisinde Burhan Agah Özak’ın yeğeni Faruk Özak, amcasının vasiyeti sayılacak girişimlere başladı. “Fetih” tablosunun orijinalini Türkiye’ye getirmek için 20 yıldır uğraş veren Özak, 10 gün önce Polonya’ya giderek girişimlerde bulundu.

Polonya ziyareti öncesi Cumhurbaşkanı Erdoğan’a da tablonun durumunu ilettiğini söyleyen Özak, “Rahmetli amcam orjinal resmi 1945’te fotoğrafladı ve kopyasını küçük boyutta çizdi. Eksik olan bir metrelik kısmı da kendi yaptığı tabloda tamamladı. Chlebowski, Türk sanat tarihi açısından çok önemli bir isim. 26 tablosu İstanbul’da bulunuyor. Ancak yarım kalan “Fetih” tablosu en önemli eseri. 20 yıldır eserin iadesi için uğraş veriyorum. Eser depoda çürümek yerine umarım Türkiye’ye iade edilir. Tüm temennimiz bu yönde” dedi.

Orijinali müzenin deposunda

Ressam Burhan Agah Özak’ın yeğeni Faruk Özak, amcasının vasiyeti olarak gördüğü “Fetih” tablosunun orijinalini Türkiye’ye getirmek için 15 yıldır uğraş veriyor. Özak bizzat Cumhurbaykanı Recep Tayyip Erdoğan’a da Polonya ziyareti öncesinde durumu iletmiş. Daha sonra bu konu Erdoğan’ın temasları sırasında Polonyalı mevkidaşı Andrzej Duda’ya da iletilmiş. Sağ tarafı yarım olan tablo şu anda Krakow Ulusal Müzesi’nin deposunda tutuluyor.

Tabloyu 2016 yılında gördü

Burhan Agah Özak’tan sonra tabloyu gören tek Türk olan Koç Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü doktora öğrencisi Fatma Coşkuner ise Milliyet’e şunları söyledi:

“’Tanzimat’tan erken Cumhuriyet’e Türkiye modernleşmesinde Polonyalılar’ başlıklı proje kapsamında Prof. Tadeusz Majda ile birlikte Chlebowski üzerine çalışmaya başladım. Aralık 2016 yılında Varşova Üniversitesi’nde ilk sunumlarımızı yaptık. Fetih resmini o tarihte Krakow’a gittiğimde görmüştüm. Nisan 2017’de Chlebowski’nin tüm diğer tablolarını gördüm. Fetih tablosu oldukça büyük bir resim. Umarım bu tablo ülkemize hediye edilir.”

Bakanlara söyledi

Gizemli tablonun iadesi için yıllardır uğraş veren isimlerden Polonya Yunus Emre Kültür Merkezi Başkanı Türkolog Dr. Öztürk Emiroğlu ise tablonun varlığını Polonya ziyaretine katılan bakanlara aktardığını belirterek, şu bilgileir verdi:

5 yıllık emek

“Chlebowski’nin eserleri Polonya, Türkiye, Fransa ve Ukrayna olmak üzere dört ülkede bulunuyor. Polonya’da Türkoloji üzerine yaptığım çalışmalar sırasında gizemli tablonun varlığından haberdar oldum. Tablonun varlığını 2007’de dönemin Varşova Türk Büyükelçisi Necmettin Tezcan’a söyledim. Tezcan’dan sonra Yusuf Ziya Özcan büyükelçi olduğunda kendisine tablonun varlığından bahsettim. Son olarak Büyükelçi Tunç Üğdül’e konuyu arz ettim. Tunç Bey titizlikle çalışıyor. Faruk Özak Bey yıllardır bu tablo için emek veriyor. Polonya’yı ziyaret sırasında Berat Bey (Albayrak) ve Numan Bey’e (Kurtulmuş) konuyu arz ettim. Fetih tablosu için de özel bir istekte bulunabiliriz. Krakow Müzesi’nin deposunda çürüyen Türk tarihine ait bu eser İstanbul’da sergilenmeli.”