İstanbul depremi için 3 ayrı kırılma

Boğaziçi Üniversitesi, İTÜ ve Ankara Üniversitesi’nden bilim insanları İstanbul ve çevresinde tarih boyunca yaşanmış önemli depremleri inceleyerek su sonuca vardı; “Doğudan batıya doğru uzanan fay hatlarında sırasıyla 7.5, 7.4 ve 7.2 büyüklüğünde ayrı ayrı depremler yaşanacak.”

Son 500 yılın önemli deprem verilerini araştıran uzmanların senaryosuna göre İstanbul’un hemen güneyinde Araştırma kapsamında Kuzey Anadolu Fayı’nın İstanbul merkezine uzanan 160 kilometre uzunluğundaki segmentinde Batı (Tekirdağ havzası), Merkez (Kumburgaz havzası) ve Doğu (Çınarcık Havzası) olmak üzere bölgenin tarih boyunca yaşadığı depremler incelendi. Araştırma ekibinde Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, Jeodezi Anabilim Dalı öğretim üyeleri Doç.Dr. Fatih Bulut, Doç. Dr. Aslı Doğru, İTÜ Jeoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Cenk Yaltırak ve Ankara Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği öğretim üyesi Prof. Dr. Bahadır Aktuğ yeralırken, söz konusu çalışmanın Tectonophysics Dergisi’nin Ağustos sayısında yayınlanacağı duyuruldu.

Asıl fay doğuda

Marmara Denizi’nin karışık bir yapısı olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Cenk Yaltırak da, “Üç derin çukur ve bunların arasında yer alan sırtlar mevcut. Çukurlar ile sırtların arasında 500-700 metre arası derinlik farkı var. Marmara Denizi içinde 240 ile 500 yıl arası kırılmayan 4 fay parçası bulunuyor. Bunlardan en riskli olanı ve kırılmasını öngördüğümüz fay hattı Osmangazi Köprüsü’nün olduğu yerden başlayıp, İmralı Adası kuzeyine uzanan, en son 1509 da kırılan Doğu Marmara segmenti dediğimiz 110 km’lik fay. Diğer uzmanların belirttiği Çınarcık’tan başlayıp Adalar’ın güneyinden Büyükçekmece açıklarına uzanan fay hattı ile farklı bir hat, tek fay veya parçalı fay denilen çalışmalarda, bahsettiğimiz Doğu Marmara fayı ısrarla dikkate alınmıyor.

Peş peşe de olabilir

Adalar Fayı normal bir fay. Doğrultu atımlı bir karakteri yok. Doğu Marmara çukuru güneyinden geçen fay modellerine uymuyor diye yok sayılıyor. Oysa sismik kesitte görülen bir fayı modele uymuyor diye yok saymak, bu yöndeki yayınları dikkate almamak etik bir yaklaşım değil. En son ‘kayıyor tehlike yok’ denilen fayda aynı yazarlar şimdi ‘Fay kilitlenmiş, tehlike var’ diye yayın yapıyor. Tarihsel depremleri baz alarak yıkıcı ve yıkıcı olmayan depremler şeklinde bir tasnif de yaptık. İstanbul’da büyüklüğü 7.2 ile 7.6 arasında değişen oranda enerji biriktiren 4 ayrı fay parçası var. Bu faylardan biri kırıldıktan sonra bir sonrakinin hemen kırılması veya 100 yıl beklemesi gibi bir mutlak bilgi söz konusu değil. Marmara’da yakın sayacağımız bir zamanda büyüklüğü 7.2 ile 7.6 arasında değişen 3 veya 4 deprem meydana gelebilir. Hatta faylar 3’er 5’dakika arayla bile peş peşe kırılabilir. Yani arka arkaya 4 büyük deprem bile gerçekleşebilir veya aylar yıllar alabilir” değerlendirmesinde bulundu.

En az 2-3 santim kayma

Araştırma kapsamında Marmara Denizi’ndeki fayların yapısına ve GPS yoluyla da yeryüzünün yanal olarak yılda ne kadar hareket biriktirdiğine baktıklarını kaydeden Doç. Dr. Fatih Bulut, “Harekete geçecek segmentin uzunluğunu ve derinliğini yaptığımız jeolojik ve sismolojik çalışmalar ışığında biliyoruz. 1766 ve 1509 kırıklarının günümüzde 7.2, 7.4 ve 7.5 büyüklüğünde depremler üretme potansiyeli var. İstatistiki olarak en az iki en fazla dört deprem daha yaşayacağımızı öngörüyoruz. Kuzey Anadolu Fayı yılda 2-3 cm kayma ile depremi çok hızlı hazırlayan bir sistem” diye konuştu. 

160 kilometrelik alanda yaşanacak

Araştırma kapsamında Kuzey Anadolu Fayı’nın 160 kilometre uzunluğundaki segmentinde Tekirdağ, Kumburgaz ve Çınarcık Havzası’ndaki fayların tarihsel hareketleri incelendi. Elde edilen sonuçlara göre her 3 fayda ayrı zamanlarda 7.2, 7.4 ve 7.5 büyüklüğünde deprem riski söz konusu. Araştırmayı yapan uzmanlar bu fayların doğudan batıya doğru kırılabileceğini söylüyor. Ancak sıra ve tarih veremiyorlar. Prof. Dr. Cenk Yaltırak beklenen depremlerin 3 ile 5 dakika arayla bile gerçekleşebileceğine dikkat çekti.