Öğretmeni görünce korkup müdürün yanına yolladı! İki eliyle aynı anda yapıyor
Yazı yazmak, resim yapmak, çatal-bıçak kullanmak gibi eylemleri sağ ya da sol elimizle yapıyoruz. Ancak bazıları bunları gerçekleştirmek için her iki elini de aynı anda aynı ustalıkla kullanabiliyor. Peki ama nasıl?
Bazı insanlar sağ elini, bazıları da sol elini etkin bir şekilde kullanıyor. Bunun yanı sıra her iki elini de ustalıkla kullanabilen insanlar da var. Bu kişilere “ambidextry” deniyor. Ambidextryler yazı yazmak, yemek yemek, resim yapmak ya da bir nesneye uzanmak gibi eylemleri sağ ve sol elleriyle aynı anda ve aynı maharetle yapabiliyor. Her iki elini de eşit derecede kullananlardan biri de Elmas Keskin. Sağ ve sol elini aynı oranda kullanabilen Keskin, bu özelliğini 15 yaşında tesadüfen keşfetmiş. Keskin, o anı, “Lisede matematik dersindeydik. Öğretmenimin söylediği soruyu yazmaya yetişememiştim. Hemen diğer elime bir kalem alıp başlığı da onunla yazdım. Bunu ilk defa derste yapmıştım. Matematik öğretmenim bunu hemen fark etti ve beni hemen müdürün yanına gönderdi. Bu durumumla ilgili olarak da öğretmenler kendi aralarında konuştuktan sonra beni rehberlik ve araştırma merkezine gönderdiler. Bana IQ ve benzeri çeşitli testler yaptılar" sözleriyle anlattı.
'SAĞ VE SOL ELİMİ EŞİT ORANDA KULLANIYORUM'
Bu özelliğinin farkına varmadan önce sağ elini etkin bir şekilde kullandığını söyleyen Keskin, “Halk arasında sol elini kullanmanın doğru olmadığına dair yaygın yanlış bir düşünce var. Ailem de böyle düşündüğü için benim sağ elimi kullanmamı istediler. Bu nedenle ben de etkin bir şekilde sağ elimi kullanıyordum. Ancak bir gün derste öğrendim ki sol elimi de sağ elim gibi etkin bir şekilde kullanabiliyormuşum” dedi. Öğretmenlerinin yanı sıra ailesi ve arkadaşlarının da bu duruma çok şaşırdığını anlatan Keskin, gün içinde sağ ve sol elimi eşit oranda kullandığını dile getirdi. Keskin, sol el ve sağ elle farklı farklı şeyler yazabildiğini aktardı.
"Matematik ve sözel derslerinde başarılı olmam arkadaşlarımı şaşırtırdı. Bunun nedeni, beynimin sağ ve sol lobunu aynı anda kullanabilmemmiş. Beynimin hem sayısal hem de sanata dair sözel kısmı gelişmiş. Uzun zamandır resim yapıyorum. Resim konusunda ailem de yetenekli. Piyano çalıyorum. Kemanı yeni yeni çalmaya başladım. Şu anda Adıyaman Üniversitesi muhasebe bölümü birinci sınıf öğrencisiyim. Muhasebe bölümünü bitirdikten sonra uluslararası ilişkiler bölümünü okumak istiyorum. Üniversitede öğrenci değişim ve müzik topluluğu başkanıyım. Ayrıca üniversitede genç gönüllü liderim." Elmas Keskin
Sinirbilim Uzmanı Prof. Dr. Sinan Canan, “Bu terim çok farklı anlamlara gelebiliyor ancak biz nöropsikolojide genellikle iki elini kullananlar için bu terimi tercih ediyoruz. Sebebi tam bilinmemekle beraber normal dışı bir durum olduğu kabul ediliyor. Çünkü özellikle yazı yazmak gibi işlerde insanların çoğunluğunun sağ elinin, bir kısmının da sol elinin baskın olduğunu biliyoruz. Bu bizim beynin yanallaşması ya da lateralizasyonu dediğimiz bir meselenin doğal bir sonucu" bilgisini paylaştı.
‘DEZAVANTAJLI OLABİLİYORLAR’
İnsanlarda ve birçok canlıda beynin her iki yarısının farklı işleri yapmak için uzmanlaştığı bilgisini veren Sinan Canan, “Bu uzmanlaşma bizim birçok bilişsel özelliğimizin, zeka kapasitemizin ve hafızamızın doğru çalışması için gerekli. Ambidextry kişilerde yapılan testler bazı konularda dezavantajlı olabileceklerini gösteriyor. Hatta literatüre göre çift elini kullanan insanların doğum sırasında oksijen azlığı yaşadığı, travmatik durumlara maruz kaldığı ya da yaşanan gelişim sorunlardan dolayı çift ellerini kullanabildikleri bile iddia ediliyor. Bu kanıtlar kesin olmasa da bundan dolayı ambidextrylerin oranı oldukça az" diye konuştu.
‘DOĞUŞTAN GELEN BİR ÖZELLİK’
Her iki elini kullanan ambidextryler arasında disleksi sendromlarının da daha sık görüldüğüne dikkat çeken Canan, “Okuma ve anlamada zorluk yaşıyor, matematiksel hesaplar yapmakta güçlük çekiyorlar. Dolayısıyla çok avantajlı bir durum gibi gözükmüyor. Sağ elini ve sol elini baskın bir şekilde kullanma özelliği doğuştan gelen bir özellik. Daha anne karnında beyin devreleri buna göre bağlantı geçiriyor. Yeni doğmuş bebeklerde gözlemleyebildiğimiz farklılıklar otomatik olarak ortaya çıkıyor” şeklinde görüş bildirdi.
'YETENEK DEĞİL'
Her iki elini eşit derecede kullanmanın yetenek olarak kabul edilmediğine dikkat çeken Canan, normal olarak sağ ya da sol elini baskın bir şekilde kullanan bir insanın zıt elini kullanmaya çabalamasının beyinde bir gelişme ya da performans artışına sebep olmadığını da dile getirdi. İnternette bu tip iddialarla çeşitli eğitimlerin olduğunu ileten Canan, “Beyninizi eşit düzeyde çalıştırın, zihniniz, belleğiniz, hesaplama gücünüz ya da yaratıcılığınız gelişsin gibi bazı vaatler var. Bunların çok çalışmadığını biliyoruz” yorumunu yaptı.
“Hatta bazı kültürlerde, kısmen bizde de görülüyor. Sol elini baskın kullanacak şekilde doğan çocukların, çeşitli kültürel nedenlerden dolayı sağ ellerini kullanmaya zorlandıklarını biliyoruz” diyen Canan, bunun uzun vadede ciddi sorunlara neden olabildiğine dikkat çekti. Bu sorunlardan en önemlisinin hafıza problemi olduğunu kaydeden Canan, “Çocuklar okuduklarını anlamada zorluk yaşıyor. Hatta bazı durumlarda paranoya ya da psikoz gibi durumların ortaya çıkmasını kolaylaştırdığı düşünülüyor. Yani doğuştan sağ ya da sol elini baskın olarak kullanan insanların diğer ellerini kullanmaya zorlanması çok faydalı sonuçlar vermiyor gibi görünüyor” diye konuştu.
‘BENİM OĞLUM DA AMBİDEXTRY’
Ambidextryler arasında da çok büyük farklılıklar olduğuna dikkat çeken Canan, sağ el ve sol el kullanmada olduğu gibi bunun da bir derece meselesi olduğunu dile getirdi. Oğlunun da her iki elini eş baskın olarak kullandığını anlatan Canan, “Oğlumda özel olarak yaşadığımız bir doğum travması ya da başka bir sorun olmadı. Ancak doğumundan 1-2 yaşına gelene kadar her iki elini de kullandığını fark ettik. Muhtemelen başka özelliklere bağlı olarak oldukça geç konuştu. İlkokulun ilk zamanlarında okuma yazma öğrenmekte, harfleri doğru yazmakta problemi oldu. Hatta öğretmenlerinde disleksi olup olmadığı şüphesi oluştu. Ancak bunların hepsi normal bir gelişimin parçası oldu, ilerleyen zamanda ortaya çıkı. Oğlum tipik bir ambidextry örneği değil” dedi.
Ambidextryler için iki eli kullanmak vücuttaki belirtilerden sadece bir tanesi olduğuna değinen Canan, “Ambidextrylik insanlara standart bir paket halinde gelmiyor. Doğum sırasındaki travmalar, oksijen eksikliği gibi durumlarda ambidextryliğe öğrenme problemleri gibi başka sorunlar da eşlik ediyor. O yüzden her vakada biraz farklı. Bu farklardan dolayı ambidextryler şöyle yapar, standart olarak böyle davranır, zıt ayaklarını ya da zıt kollarını daha iyi kullanırlar gibi bir ortak bilgi vermek çok mümkün değil. Bu tip durumlar her birey ve çocuk üzerinde ayrı değerlendirilmeli ve bir uzmanın görüşleri alınarak incelenmeli" vurgusunu yaptı.
Leonardo da Vinci, dünyanın en tanınmış ambidexterydi. Aynı anda her iki elle yazı yazma yeteneğine sahip olan Da Vinci’nin sağ eliyle yazdıkları, aynı anda sol eliyle yazılmış olan metnin aynadaki yansımasıydı. Amerikalı mucit Thomas Edison, İngiltereli fizikçi ve kimyacı Michael Faraday ve İspanyalı ressam Pablo Picasso’da Leonardo da Vinci gibi iki elle aynı anda yazı yazabiliyorlardı.
“Bir çocuk her iki elini kullanıyorsa geç konuşması ve eğitimde birtakım zorluklar yaşaması olası” diyen Canan, ancak günümüzde nöroçeşitliliğin çok önemli olduğuna dikkat çekti. Her birimizin sinirsel devre yapısının bize özel olarak organize olduğunu ve başka kimseye benzemediği bilgisini veren Canan, “İnsanı esas bir tür olarak kuvvetli yapan şey, bireysel farklılıklar. Biz maalesef birçok günlük hayat işlevlerimizi, eğitim ve iş performansı üzerinden değerlendirip avantajlı ya da avantajsız olarak etiketleyebiliyoruz. Fakat disleksik birçok insanın çok yaratıcı olduğunu, ambidextry birçok insanın normal hayat işlevlerinde problem yaşasalar bile yaratıcılık ya da başka konularda daha iyi olabildiklerini biliyoruz. Bunun tarih olarak en iyi örneklerinden biri Leonardo Da Vinci. Dolayısıyla eğitim konusunda ya da herhangi bir sınavda, testte, işte başarılı olma konusunda sorun yaratan bir şeyi belki anormallik olarak yaftalamaktan vazgeçmeliyiz. O kişilerin kendi iyi oldukları alanlarda gelişmesine izin verecek sistemleri kurmaya kafa yormamız çok daha iyi olacaktır diye düşünüyorum" diyerek sözlerini noktaladı.
